انتخاب؛ مسئولیتی خطیر از منظر آیات و روایات

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد حسین مدرسی، استاد حوزه و دانشگاه، در یادداشتی به ضرورت حضور در انتخابات و تبعات فرار از مسئولیت پرداخت که متن آن به شرح زیر است:

چه اشکالی دارد که احتیاط کنیم و در انتخابات شرکت نکنیم تا عواقب سوء کارهای خلاف و اشتباهات افراد انتخاب‌شده دامنگیر ما نشود. در زمان امام علی(ع) در جنگ جمل شخصی به نام «حارث بن حوط» خدمت حضرت آمد و گفت که آیا امکان دارد شخصیت‌های اسلامی و نزدیکان پیامبر مانند عایشه، طلحه و زبیر در مسیر خلاف باشند تا با آنها بجنگیم؟ حضرت فرمودند که تو معیارها را بشناس و با اشخاص کاری نداشته باش؛ «انک لم تعرف الحق فتعرف من آتاه و لم تعرف الباطل فتعرف من آتاه».

حارث گفت حالا که چنین است من اصلاً در جنگ شرکت نمی‌کنم، نه با این طرف و نه با آن طرف و مانند سعید بن مالک و عبدالله بن عمر که آنها هم برای خودشان شخصیتی بودند، کناره‌گیری می‌کنم. حضرت فرمودند که ان عبدالله بن عمر و سعیدا لم ینصر الحق و لم بخذل الباطل؛ همانا سعید وعبدالله با این کناره‌گیری نه حق را یاری رساندن و نه باطل را ضعیف کردند(نهج‌البلاغه معجم سیدکاظم محمدی و محمد دشتی حکمت ۲۶۲)؛ جالب اینکه عبدالله بن عمر با امام بیعت نکرد و وقتی پیر شد نزد حجاج آمد و گفت دستت را بده تا به واسطه تو با عبدالملک مروان بیعت کنم، زیرا از رسول‌الله شنیدم هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.

حجاج گفت که دستم مشغول است، پای مرا بگیرد یعنی با پا از او بیعت گرفت؛ این شخصیت معروف که اهل تسنن او را از فقها می‌نامند، چنین کرد و با حال پیری پای حجاج را گرفت و با عبدالملک مروان بیعت کرد(سفینة البحار)؛ «هر که گریزد ز خراجات شاه / بارکش غول بیابان شود». در نهج‌البلاغه خطبه ۱۶۶ امام علی(ع) می‌فرمایند که ای مردم اگر دست از حمایت یکدیگر در نصرت و یاری حق برنمی‌داشتید و برای تضعیف و از میدان به در کردن باطل کوتاهی نمی‌کردید، هیچ‌گاه آنها که پست‌تر از شما هستند در نابودی شما طمع نمی‌کردند.

رسول اکرم حتی انسان را در برابر حیوانات و گیاهان و طبیعت مسئول می‌دانند. انکم مسئولون حتی عن البقاع و البهائم. اگر ما درباره زمین و حیوانات بازخواست می‌شویم، چطور برای اداره کردن یک کشور به مدت چهار سال که توان انتخاب مدیری عالی را برای آن داریم با عدم شرکت در انتخابات و انتخاب نکردن اصلح مسئول نباشیم؟. امام مجتبی(ع) در نامه‌ای به معاویه نوشتند که قد خذلتنی امة فبایعتک؛ مردم مرا واگذاشتند. پس مجبور شدم با تو بیعت کنم. قسم به خدا اگر مردم از پدرم امام علی(ع)فرمانبری کرده بودند، آسمان باران و زمین برکاتش را ارزانی می‌‌کرد.

ممکن است بگوییم می‌خواهیم در انتخابات شرکت کنیم ولی اصلح را نمی‌شناسیم. دو پاسخ وجود دارد؛ اول شرکت در انتخابات نصرت حق و نفی باطل است؛ چون نظام اسلامی با آرای مردم در انتخابات تقویت می‌شود و دشمنان نومید می‌شوند و نیز براساس فتوای مراجع معظم تقلید، از جمله آیت‌الله وحید خراسانی، تقویت نظام از اوجب واجبات است تا زمانی که انقلاب به دست امام زمان بیفتد. قرآن کریم برای رفع تحیر و داشتن ملاک و حجت شرعی فرموده که اگر نمی‌دانید از دانایان بپرسید. فاسئلوا اهل الذکر.  

حال سؤال این است که چگونه اصلح را تشخیص دهیم؛ ۱. یکی رجوع به خبرگان و دانایان است؛ بعد از آن قرآن فرموده است؛ الف: در آیه ۲۶ قصص«قَالَتْ إِحْدَاهُمَا يَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ»؛ اولین ویژگی برای یک کاندیدا داشنن تخصص و توانایی و امانتداری است. همچنین فرموده: «وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ»، باید نیروی علمی و قدرت جسمی داشته باشد.

۲. کسی را انتخاب کنیم که مورد رضایت پروردگار باشد. پیامبر فرمودند که اگر هر کسی شخصی را بین عده‌ای انتخاب کند و به کار گمارد، در حالی که در آن گروه انتخاب فرد دیگری بیشتر مورد رضایت الهی بود، به خدا و مؤمنان خیانت کرده است؛ در فرمایش دیگری فرموده‌اند که لعنت خدا بر او باد. خدا هیچ عملی را از او قبول نمی‌کند مگر اینکه وارد جهنم شود.

امیرالمؤمنین در نامه‌ای به مالک اشتر نوشتند از این ناراحتم که کارهای مردم را سفیهان و بدکاران بربایند(کنایه از مسئول شدن افراد سفیه و بدکار) و اموال خدا را میان خود رد و بدل کنند و بندگان خدا را به بردگی بکشانند و با خوبان دشمنی کنند و با بدان طرح دوستی بریزند(نهج‌البلاغه ۶۲). حال جناح‌ها و افراد وابسته به آنها و حتی افراد ظاهرا غیروابسته به جناح خاصی معلوم است. هر کاندیدایی که وابستگی او به حزب و گروهی بیشتر باشد، طبیعتاً مشی آن گروه را انتخاب می‌کند و کشور را به آن سمت سوق می‌دهد. پیامبر فرمودند: «المرء علی دین خلیله و قرینه»؛ انسان بر سیره و روش دوست و همنشینش هست؛ تو اول بگو با کیان زیستی/ پس آنگه بگویم که تو کیستی.

از حضرت سلیمان نقل شده است که فرمود درباره کسی بر چیزی حکم نکنید تا اینکه بدایند با چه کسی همنشین است، زیرا انسان با دوستان و همفکران خود شناخته و با آنها نسبت داده می‌شود. همچنین از پیامبر نقل شده که سزاوارترین مردم به تهمت کسی است که با اهل اتهام نشست و برخاست دارد(مستدرک الوسائل). پیامبر فرمودند که بدترین مردم کسی است که آخرتش را به دنیا بفروشد و از او بدبخت تر کسی است که آخرتش را به دنیای دیگران بفروشد.

خلاصه آنکه حضور نداشتن در انتخابات گناهی بزرگ و فرار از مسئولیت است و جایز نیست و انسان با تحقیق نکردن و کورکورانه رأی دادن مورد بازخواست و عذاب الهی قرار می‌گیرد. گزینش غیراصلح خیانت به خدا و رسول و عامل لعنت خدا و به جهنم رفتن است؛ مراقب باشیم که آخرت خود یعنی نعمت‌های بی‌حد و حساب الهی را فدای دنیای دیگران نکنیم. در انتهای دعای افتتاح می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَيْكَ فِي دَوْلَةٍ كَرِيمَةٍ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلامَ وَ أَهْلَهُ وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَهُ وَ تَجْعَلُنَا فِيهَا مِنَ الدُّعَاةِ إِلَى طَاعَتِكَ وَ الْقَادَةِ إِلَى سَبِيلِكَ وَ تَرْزُقُنَا بِهَا كَرَامَةَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ»؛ خدايا به سوى تو مشتاقيم‏ براى يافتن دولت كريمه‏‌اى كه اسلام و اهلش را به آن عزيز گردانى و نفاق و اهلش را به وسيله آن خوار سازى و ما را در آن دولت از دعوت‏‌كنندگان به سوى طاعتت و رهبران به سوى راهت قرار دهى و از بركت آن‏ كرامت دنيا و آخرت را روزي‌مان فرمايى.

دولت کریمه در این فقره از دعا دولت امام زمان است، ولی به گفته اهل علم منقول به تشکیک است، یعنی مانند آب که به یک لیوان آب همچنین به دریایی از آب باز آب گفته می‌شود. به هر صورت دولت کریمه خیر دنیا و آخرت را به همراه دارد. البته قرآن فرمود که نتیجه آن است که انتخاب اصلح مساوی با کرامت دنیا و آخرت و انتخاب غیراصلح مساوی با مشکلات دنیا و عذاب آخرت است.