فرصت‌ها و آسیب‌های روضه‌های خانگی

اشاره: سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، در گفت‌وگویی تفصیلی با حجت الاسلام اسکندری از خطبا و منبری‌ های با تجربه به بررسی روضه های خانگی از نظر تاریخی همچنین فرصت ها و آسیب های آن می پردازد.

حجت الاسلام اسکندری در این گفت‌وگو، برگزاری جلسات روضه خوانی را مربوط به صدر اسلام می داند اما به دلیل مظلومیت شیعه و مخالفت حکومت ها، نخستین جلسه روضه خوانی علنی برای امام حسین(ع) در قرن چهارم و در دوره آل بویه برگزار شده است.

از نظر حجت الاسلام اسکندری خرافه گرایی، سطحی نگری و برخی آسیب های محتوایی از مهم ترین آسیب های جلسات روضه های خانگی به شمار می رود.

مشروح این گفت‌وگو با حجت الاسلام اسکندری با موضوع روضه های خانگی از دیرباز تا کنون تقدیم خوانندگان خبرگزاری رسا می شود.

رسا ـ به عنوان اولین سؤال در زمینه تاریخچه عزاداری در نظام فکری شیعه همچنین عزاداری در زمان اهل بیت(ع) توضیحاتی بفرمایید.

اغوذب الله من الشیطان الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

در پاسخ به این سؤال باید عرض کنم تاریخچه عزاداری که امروزه به عنوان روضه خوانی از آن نام می برند، به دوره صدر اسلام باز می گردد یعنی حتی پیش از قیام کربلا در مسأله شهادت حضرت زهرا(س) و بعد از آن شهادت امام علی(ع) و شهادت امام حسن(ع) عزاداری وجود داشته که از سوی خانواده های عزادار و افراد آشنا برگزار می شده است.

منتهی مراسمات عزاداری بعد از قیام عاشورا به صورت رسمی تر برگزار شده است که اولین روضه خوانان اباعبدالله(ع) بازماندگان نهضت عاشورا هستند یعنی رباب همسر امام حسین(ع)، حضرت زینب(س) هم در کوفه و هم در شام و امام سجاد(ع) نخستین مجلس عزاداری را برگزار کردند و هنگامی که امام سجاد(ع) به مدینه بازمی گردند به بشیر فرمودند شما که شعر بلدی ماجرای امام حسین(ع) را به مردم مدینه خبر بده که می توان گفت مجلس روضه همگانی در مدینه برای امام حسین(ع) برگزار شد.

بنابراین از همان صدر اسلام، روضه خوانی وجود داشته است متنهی به دلیل این که جامعه اسلامی در آن زمان گرفتار خفقان بود و اجازه برگزار کردن عزاداری به صورت علنی را نداشت در نتیجه معمولا روضه ها به صورت خانگی برگزار می شد چنانچه عبداللَّه بن سنان نقل می‌کند: من در روز عاشورا به حضور حضرت امام جعفر صادق(ع) مشرف شدم و آن بزرگوار را دیدم که رنگش تغییر نموده و اشک‌هایش نظیر لؤلؤ از چشمان مقدسش فرو می‌ریزد؛ گفتم: یابن رسول اللَّه برای چه گریانی؟ خدا چشمان تو را گریان نکند! در جوابم فرمود: مگر تو غافلی، آیا نمی‌دانی که حسین بن علی (ع) در یک چنین روزی دچار مصیبت گردید؛ این روایت نشان از این دارد که در روز عاشورا و در روز شهادت امام حسین(ع) اهل بیت(ع) عزادار بوده اند؛ گرچه به صورت خیلی کوچک و در خانه ها عزاداری می کرده اند.

نخستین جلسه روضه خوانی امام حسین(ع) به صورت علنی در قرن چهارم و در دوران آل بویه برگزار شد

نخستین روضه خوانی امام حسین(ع) به صورت علنی در قرن چهارم و در دوران آل بویه برگزار می شود و آنها نخستین کسانی بودند که موکب های امام حسین(ع) را راه انداختند و در جامعه ترویج کردند.

رسا ـ روضه های خانگی چه تأثیری در فرهنگ ایرانی اسلامی می تواند داشته باشد؟

اولا: ایرانیان همانند بسیاری از افراد دیگر، از دیرباز، روزهایی برای آنها یادآور خاطراتی بوده است و آن روزها را گرامی می‌داشتند و از زمانی که اسلام وارد ایران شد برخلاف قسمت های دیگر جهان اسلام، از همان ابتدا بخشی از ایران به اهل بیت(ع) گرایش داشتند بنابراین اهل بیت(ع) برای ایرانیان به عنوان الگو مطرح می شدند و همیشه بحث بزرگداشت یاد وخاطره این عزیزان برای ایرانیان مطرح بود و ایرانیان از همان ابتدا عنایت داشتند که این کار را انجام دهند.

منتهی هم به عنوان فلسفه و یا هر چیزی دیگری می توان گفت چند نکته بود که مردم یا ایرانیان را به برگزاری مراسمات عزاداری وادار می کرد از جمله این که روضه خوانی و برگزاری مجالس عزای اهل بیت(ع)، معرفی الگوهای انسانیت است یعنی چه الگویی همانند امام حسین(ع) را پیدا می کنیم که هرچه داشتند را تقدیم خدا کردند بنابراین امام حسین(ع) الگو از خودگذشتگی است، الگویی که در راه دین خدا تلاش فراوانی کردند در نتیجه برگزاری مجلس عزا، معرفی الگوهای انسانیت به جامعه بشری است.

همچنین در روضه خوانی ها زمینه ها و ابزاری است که موجب شد، فرهنگ اسلام در جامع ترویج شود و گسترش پیدا کند؛ مجلس روضه فقط صرف روضه نیست بلکه بیان معارف دین، احکام دین و تاریخ اسلام است بنابراین یکی از ابزار ترویج دین اسلام همین مجالس روضه است.

علاوه بر این ها شرکت در مجالس روضه آرامش و معنویت ایجاد می کند زیرا انسان گاهی نیازمند خلوت کردن با خودش است به گونه ای که گریه و دلتنگی خود را بیان کند بنابراین چه بهتر که دلتنگی ها را برای بزرگان دین انجام دهیم و چنین موردی باعث می شود، جامعه بسیاری از روحیاتش تخلیه شود در نتیجه ایجاد آرامش می کند برخلاف آنچه که در چند سال گذشته در برخی سایت ها تبلیغاتی صورت گرفته بود مبنی بر این که در ایران افسردگی زیاد است و دلیل آن هم روضه خوانی است؛ نخیر این گونه نیست و عزاداری افسردگی را از بین می برد.

بنده چند سال پیش، برای تبلیغ به شهری در اطراف یزد رفته بودم که در ایام سال فقط سه روز عید فطر، قربان و غدیر را روضه نداشتند و در باقی ایام سال اول صبح جلسه روضه برگزار می کردند و عده زیادی نیز شرکت می کردند اما چیزی که آنجا وجود نداشت افسردگی بود.

روضه راهی است که می توان با استفاده از آن افسردگی را از بین برد زیرا انسان در این جلسات تخلیه می شود و علاوه بر معنویت حالت آرامش نیز به دست می آورد و خود ما نیز پس از روضه های امام حسین(ع) مشاهده می کنیم، افرادی که چشمان‌شان پر از اشک بوده است چه مقدار تخلیه شده اند و معنویت نیز در آنها رشد کرده است.

همچنین برگزاری جلسه عزاداری قدر شناسی از بزرگانی است که همه چیز خود را در راه خدا فدا کرده اند به ویژه امام حسین(ع) که بنیانگذار نهضت های آزادی بخش در تاریخ اسلام است یعنی اگر امام حسین(ع) نبود، معلوم نبود که نهضت های آزادی بخش در تاریخ اسلام شکل گیرد اما امام حسین(ع) در راه خدا جان خود را داد و پیشتاز قضیه شد و این نهضت را بنیانگذاری کرد.

بلافاصله سه روز پس از شهادت امام حسین(ع) نطفه قیام توابین بسته می شود و پس از آن قیام مختار، بعدها نیز قیام زیدبن علی می آید، شهدای فخ یا سادات حسنی می آیند بنابراین امام حسین(ع) به عنوان فردی که راهی را در تاریخ اسلام بنیانگذاری کرده است نباید قدر شناسی شود؟ این روضه ها این مجالس عزاداری یکی از راه های قدرشناسی از بزرگان دین است.

رسا ـ روضه های خانگی در بیان معارف دین و احکام اسلامی همچنین در جریاناتی که در هشتاد سال اخیر در ایران همانند 15 خرداد، 17 شهریور، محور مقاومت و شهدای مدافع حرم رخ داده، چه تأثیری داشته است؟

بدون شک تأثیر بالایی داشته است؛ در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران تقریبا 8 میلیون از مردم ایران به صورت مستقیم درگیر بودند تمام اطلاعات این 8 میلیون و اسم آنها موجود است که از متدینین هستند و آنها همان معتقدان روضه هستند و کسانی هستند که در خانه های آنها روضه برگزار می شده است حتی جوانانی که شهید شدند نام تمام آنها از اسامی مذهبی و از اسامی بزرگان دین و ائمه(ع) است که نشان از این دارد، آنها از همین خانواده ها هستند.

می خواهم بگویم در جبهه ها آن چیزی که بیشتر از همه رزمندگان را تهییج می کرد، روضه اباعبدالله(ع) بود و پیش از همه عملیات ها مجلس روضه برگزار می شد و گاهی که خود بنده در منطقه بودم در بحبوحه عملیات و در جایی که کار پیش نمی رفت از ما می خواستند دعای توسل و روضه بخوانیم که این موارد بی تأثیر نبود؛ به ویژه در انقلاب ما که امام حسین(ع) از الگوهای آن به شمار می رود، قطعا روضه تأثیر دارد و امروز هم هرچه ما پیش می رویم تأثیرات آنها بهتر و ملموس تر می شود.

رسا ـ همان‌طور که در جواب دوم کوتاه اشاره کردید تأثیر روضه های خانگی در خانه و خانواده از نظر اعتقادی و اخلاقی چگونه می تواند باشد؟

اولا در گذشته اعتقادی در میان خانواده ها وجود داشته که امروزه هم وجود دارد و واقعیت هم دارد بلکه صرف یک ادعا نیست، آن هم این است که برگزاری مجلس روضه در خانواده به زندگی اهل آن خانه برکت می دهد.

چنین موردی واقعیتی غیر قابل انکار است که هم در ایران، این همه روضه های خانوادگی دیده ایم هم به صورت وسیع تر در عراق می بینیم، عراقی ها شش سال است که در دوازده ماه از سال را کار می کنند و سرمایه جمع آوری می کنند تا در اربعین هزینه کنند زیرا اعتقاد دارند و درست هم می گویند که زندگی آنها مبارک می شود.

برای بسیاری اتفاق افتاده است که اگر گاهی به مجلس عزاداری یا قضایایی همانند این موارد کمک کرده اند پس از مدتی مشاهده کرده اند خداوند برکت زیادی نصیب آنها کرده است بنابراین یکی از ثمرات روضه خانگی برکت دار شدن زندگی است.

بسیاری از افراد معتقد هستند که روضه های خانگی فرصت نوکری اباعبدالله(ع) و خدمت به عزاداران ایشان را به وجود می آورد به عنوان مثال شهید صیاد شیرازی از افتخارات خودش می دانست که روضه ای در خانه بگیرد تا به عزاداران امام حسین(ع) خدمت کند، چایی بیاورد و کفش های آنها را جفت کند و حتی علمای ما نیز این گونه بوده اند همانند مرحوم شیخ محمد حسین کمپانی که بیان می کرد دوست دارم در روضه خدمت کار باشم.

ممکن است برای برخی امکان خدمت رسانی به عزاداران در جلسه عمومی وجود نداشته باشد اما در جمع خانگی امکان خدمت رسانی به عزادران امام حسین(ع) وجود دارد.

یکی از جهات روضه گرفتن در خانه ها نذر کردن یا وقف است به ویژه برای افرادی که توان برگزاری مجلس یا عزاداری عمومی را ندارند زیرا به هر حال برگزاری جلسه عمومی هزینه فراوانی دارد اما روضه خانگی هزینه کمتری نیاز دارد.

از سوی دیگر برگزاری روضه های خانگی فرصت شرکت در مجلس روضه برای افرادی که توان شرکت در مجلس عزاداری عمومی به دلایل مختلف اعم از بیماری، دوری راه یا مسن بودن را ندارند، فراهم می کند.

همچنین برگزاری جلسه روضه خانگی در تربیت افراد خانوده از جهات مختلفی تأثیر گذاراست چنانچه بارها مشاهده شده است افرادی که شاید دارای روحیه لات گری بوده اند با حضور در مجلس عزاداری خانه همسایه یا خانه خودشان حالت شرم و حیا آنها را فرا می گرفت.

مجالس روضه خانگی همیشه وجود داشته است اما در برخی شرایط بیشتر می شود به عنوان مثال در شرایط خفقانی که رضا شاه ملعون ایجاد کرده بود و اجازه روضه خوانی علنی را نمی داد، روضه های خانگی رونق بیشتری داشت یا همین امروزه در مدینه منوره به دلیل این که در آنجا اجازه برگزاری مجالس عزاداری را نمی دهند، حسینه خانگی وجود دارد ولو این که فقط اعضای خانواده در آن حسینه ها شرکت می کنند و به همین جهت همیشه روضه خانگی در تاریخ وجود داشته است.

رسا ـ یعنی می توان گفت روضه خانگی یکی از پایگاه های سیدالشهدا(ع) بوده و بعد از شهادت ایشان تا امروز هرگز تعطیل نشده در حالی که مجالس عمومی تعطیل شده است؟

دقیقا این گونه است و زمینه برگزاری مجالس روضه خانگی همیشه وجود داشته است و همان گونه که بیان کردید واقعا یکی از پایگاه های ترویج دینی و احکام اسلامی به شمار می رود.

در گذشته، روضه های خانگی گرچه مدت صحبت سخنران کوتاه بود اما منبر را به سه قسم تقسیم می کردند بخشی مربوط به احکام بود که به صورت مستقیم با زندگی افراد سروکار دارد البته اخلاق و اعتقادات نیز خیلی مهم هستند اما از مبانی به شمار می روند اما احکام ظاهر زندگی مردم را شکل می هد، بنابراین از اول رسم بر این بوده است که روضه خان ها حتما چند مسأله را بیان کنند.

منبری بخش دوم را نیز به اعتقادات یا اخلاق اختصاص می داد و بخش آخر نیز مربوط به روضه بود یعنی در حقیقت همین مجلس کوتاه روضه، کلاس درسی برای یادگیری احکام شریعت، اعتقادات و اخلاق به شمار می رفت و در نهایت نیز روضه ای خوانده می شد منتهی در برخی موارد برخی از این حالت دور شده اند که آسیب است.

ما باید همین گونه که رسم بوده مجالس روضه و مجالس منبر را برگزار کنیم که به همه بخش های دین پرداخته شود ولو کوتاه و الا اگر از این موارد خارج شویم آسیب است؛ بنده فردی را می شناسم که هیچ سوادی ندارد اما سخنانی را که مطرح می کرد، بعدها که وارد حوزه علمیه شدم مشاهده کردم تمام سخنان او دقیقا ترجمه احادیث است و از او سؤال کردم شما که سواد ندارید این سخنان را از کجا آموخته اید که بیان کرد پای منبرهای مرحوم فکور، مفتح و پای منبر آیت الله نوری آموخته ام؛ می خواهم بگویم تأثیر این منبرها چه مقدار است.

رسا ـ امروزه بسیاری از خانواده ها دغدغه تربیت فرزندان‌شان را دارند به نظر شما جلسه روضه خانگی چه تأثیری می تواند بر اخلاقیات فردی خانواده و در تربیت فرزندان داشته باشد؟ در حالی که چنانچه که بیان کردید شک نداریم درصد بالایی از شهدا تربیت یافته همین روضه های خانگی هستند.

چنانچه قبلا اشاره کردم در روحیه خانواده تأثیر زیادی دارد منتهی اگر به صورت ایده ال برگزار شود، تأثیر گذاری آن بسیار بالاتر است و شاخصه های ایده ال بودن نیز همان کوتاه بودن منبر و بیان کردن بخش های مختلف دین است زیرا امروزه مردم فرصتی برای مطالعه دینی ندارند و از طرف دیگر مدارس نیز به افراد معرفت دینی نمی دهند بنابراین تنها چیزی که تا به امروز دین اسلام را در جامعه ما حفظ کرده، مجالس روضه، منبری ها  و روضه خوان ها هستند.

اگر مجالس به صورت ایده ال برگزار شود قطعا تأثیر گذاری دارد زیرا در این صورت مخاطب در همان نیم ساعتی که در مجلس روضه می نشیند، همانند شرکت در کلاس درس است؛ البته اگر به صورت ایده ال نیز برگزار نشود صرف شرکت کردن در جلسه روضه حالت شرم و حیا انسان را فرا می گیرد ولو کوتاه مدت باشد و برای این که بخواهد المان پیدا کند نیازمند کارهای دیگری هم هست.

به هر حال صرف شرکت کردن در مجالس روضه مقداری حجب و حیا از اهل بیت(ع) انسان را فرا می گیرد و سراغ گناه نمی رود؛ مگر ما به دنبال چه هستیم! مصونیت سازی همین است که انسان کاری انجام دهد تا افراد جامعه به دنبال گناه نباشند منتهی عرض کردم ممکن است کوتاه باشد.

مورد غیر قابل انکار این است، تا دو سه روز پس از عاشورا و گاهی بیشتر، جامعه سالم تر یعنی جرم و جنایت کمتر می شود حتی آنهایی که خیلی در این قضایا وارد نمی شوند اما زمانی که مشاهده می کنند جامعه این گونه است روی آنها نیز تاثیر می گذارد.

انسان چه بخواهد و چه نخواهد حالت های اجتماعی بر روی او اثر می گذارد که اگر حالت های اجتماعی نامناسب باشند، انسان به آن سمت می رود و اگر حالت های اجتماعی مناسب باشند انسان به سمت دیگری می رود.

در هر حال روضه ها یکی از عوامل زدودن غفلت به شمار می روند و غفلت است که موجب خراب شدن انسان می شود اعم از غفلت از ذات حضرت حق یا غفلت از قیامت که این روضه ها به انسان تلنگر می زنند و موجب می شود از غفلت فاصله گیرد.

رسا ـ اگر بخواهید در زمینه روضه های خانگی آسیب شناسی داشته باشید به نظر شما چه آسیب هایی در این گونه مجالس وجود دارد؟ چنانچه مشاهده می شود که یک منبری مشهور در مجالس بزرگ منبرش قوی است اما در مجالس خانگی کیفیت منبرش پایین می آید بنابراین منبرهای خانگی در چه سطحی باید باشد؟ و نکته دوم بحث خرافات است که از آسیب های روضه خانگی به شمار می رود؛ این دو مورد را توضیح دهید.

منبری و روضه خوان باید در نظر گیرد، زمانی که در مجلسی روضه می خواند یا سخنرانی می کند در قبال مخاطبانش مسؤولیت دارد منتهی یک زمان جلسه عمومی با مسؤولیت بیشتر است و یک زمانی افراد کمتر هستند اما معنایش این نیست که مسؤولیت ندارد.

من در برابر عمری که از مخاطبان می گیرم مسؤولیت دارم لذا فردا باید پاسخگو باشم؛ اگر سه نفر را نشانده‌ام، سه نیم ساعت یعنی کلا یک ساعت و نیم وقت آنها را گرفته ام بنابراین نباید فکر کنم چون مجلس، مجلس کوچکی است مسؤولیتی ندارم بلکه منبری حتما باید اهل مطالعه باشد.

نکته بعدی این است در هر جلسه ای که می رویم نباید این دید را داشته باشیم که مستمع ما انسان هایی بی سواد هستند که اگر چنین نگاهی داشته باشد خبط بزرگی مرتکب شده است زیرا گاهی ممکن است مخاطب ما انسان هایی بی سواد اما اهل علم باشند زیرا علم فقط به خواندن و نوشتن نیست بلکه به نور نیاز دارد.

هرچند اگر بنده به مجلس خانگی روم و مشاهده کنم که چند پیرزن در این مجلس عوام مانده اند، این ایراد به امثال بنده باز می گردد زیرا اگر من از همان اول به این نکته توجه داشته باشم که باید فکر آنها را بالا ببرم و همه نیز این گونه فکر کنند، به صورت تدریجی سطح فکر مردم جامعه بالا خواهد رفت اما اگر این کار را نکردیم واقعا جفا نسبت به جامعه صورت گرفته است.

نکته بعدی مسأله آسیب ها است؛ آسیب ها در مورد روضه ها اعم از خانگی یا عمومی دو گونه است؛ یکی همین است که بدون بیان معارف فقط به روضه بپردازیم؛ عرض کردم منبر باید کوتاه باشد به عنوان مثال منبر را باید به دو قسمت سه دقیقه ای و یک چهار دقیقه ای تقسیم کرد یعنی چهار دقیقه را به روضه اختصاص دهیم و در سه دقیقه احکام و در سه دقیقه دیگر حدیث کوتاه اخلاقی یا اعتقادی را برای مردم توضیح دهیم.

یکی از آسیب های امروزی، خالی بودن محتوای منبرها از آیات و روایات است به عنوان مثال تمام مطالب یکی از منبرهایی که از تلویزیون پخش می شد عشق و عاشقی بود که مطلب خاصی ندارد؛ آیات الهی و روایات معصومین(ع) دارای نورانیت است یعنی چون از یک مصدری صادر شده که یا خدا و خالق انسان است یا پیامبر اکرم(ص) و امام معصوم(ع) است که به آن منبع وصل است لذا مطالب به دل می نشیند مگر این که کسی دلش را زنگ گرفته باشد؛ من معتقد هستم در مجالس باید از آیات روایات استفاده شود و نباید همیشه به داستان و خاطره پرداخت البته داستان و خاطره برای بیان آیه و روایت مفید است.

یکی از آسیب های دیگر سطحی نگری دینی است که سطحی نگری در مسائل دینی به خرافات منتهی می شود بلکه انسان باید نگاهش به دین نگاه عمیق باشد البته نگاه عمیق به معنای استفاده کردن از کلمات سنگین و قلمبه سلمبه نیست.

چنانچه همه ما شنیده ایم روزی پیامبراکرم(ص) که با عده ای از یارانش از جایی می گذشتند به یک پیرزن که در حال دوک ریسیدن بود برمی خورند که پیامبراکرم(ص) از او سؤال کردند شما خدا پرستی؟ گفت: بله، پیامبراکرم(ص) فرمودند خدا را از کجا شناخته ای؟ دستش را از روی دسته دوک برداشت و گفت از اینجا، زمانی که چرخی به این کوچکی برای حرکت به دست من نیاز دارد چرخی به این عظمت مگر می شود بدون خدا باشد، پیامبراکرم(ص) بیان کردند علیکم بدین العجائز.

برخی روشنفکران این روایت را به صورت نامناسبی مطرح کرده و می گویند پیامبر اکرم(ص) گفته اند مانند پیرزن‌ها فکر کنید؛ نخیر پیامبر اکرم(ص) چنین سخنی را نگفته اند بلکه ایشان بیان کرده اند مانند این پیرزن روشن ضمیر، فکر کنید.

در هر حال این پیرزن اصطلاحی حرف نزد، قلمبه سلمبه حرف نزد، ولی یک دلیل عقلی محکم دارد که همان مبحث هر حرکتی نیاز به محرک دارد، این جهان نیز حرکت دارد پس به محرک نیاز دارد، است بنابراین اگر گفته می شود از سطحی نگری پرهیز کنید به معنای این نیست که قلبمه سلمبه صحبت کنید بلکه حرف ها باید محکم باشند.

متأسفانه امروزه آسیب هایی متوجه قیام امام حسین(ع) در روضه خوانی شده است و چنانچه ما گفتیم آسیب ها دو نوع است و یکی آسیب محتوایی است که به چند مورد می توان اشاره کرد؛ یک مورد غلو است که برخی افراد در روضه خوانی ها و بیان شجاعت ها غلو می کنند و سخنانی را مطرح می کنند که قابل اثبات نیست؛ برخی افراد نیز مبالغه می کنند به عنوان مثال تعداد سربازان دشمن نهایت دوازده هزار نفر است زیرا از کوفه آمده بودند و کوفه مگر چه مقدار جمعیت داشته است اما برخی تا یک میلیون نفر ذکر می کنند.

همچنین برخی مطالب ذلت آمیز به ائمه(ع) نسبت می دهند یعنی برخی بیان می کنند که امام حسین(ع) این گونه التماس کرد در حالی که اگر می خواستند التماس کنند نیازی به قیام نبود و با یزید بیعت می کردند و مشکل برطرف می شد.

شهید مطهری جمله ای دارد که بسیار صحیح است و می گوید ذلت گریزی در کربلا مثل یک عامل مغناطیسی عمل می کند که همه چیز را جذب می کند و اگر هر گزارشی از کربلا بر خلاف این موارد برسد، دروغ است زیرا هیچ جایی نداریم که امام حسین(ع) ذلیلانه برخورد کرده باشد، نه خودش و نه یارانش، حتی زن و بچه ها که اسیر بودند، در ظاهر اسیر بودند بلکه در حقیقت یزیدیان در اسارت آنها بودند.

متأسفانه این روزها برخی روضه های خانگی گرفتار افرادی شده اند که درس طلبگی نخوانده اند و با تاریخ اسلام و معارف دینی آشنایی ندارند

یکی از آسیب ها خرافات است، یعنی چیزهایی که هیچ گونه مؤید عقلی یا تاریخی ندارد؛ بخشی از وجود خرافات به این باز می گردد که متأسفانه این روزها برخی روضه های خانگی گرفتار افرادی شده اند که درس طلبگی نخوانده اند و با تاریخ اسلام و معارف دینی آشنایی ندارند و فقط می خواهند سر مردم را گرم کنند و به دنبال پول هستند؛ باید جلوی این افراد را بگیریم.

چنانچه بیان شد اگر سه نفر را در خانه جمع کنیم باید از کسانی بهره برند که اهل شناخت دینی باشند نه این که عمر خود را صرف  این کنیم که فقط دو قطره اشک بریزیم که این نیز خوب است اما چه بهتر با معارف دینی نیز آشنا شویم که متأسفانه امروزه بسیاری از جلسات خانگی این ویژگی را ندارند و بسیاری از کسانی که این روزها روضه می خوانند درس طلبگی نخوانده اند و بسیاری از مطالب خرافه گویی را مطرح می کنند که خودش شبهه انگیز است.

رسا ـ با توجه به شرایط امروزی جامعه و مواجه شدن با شیوع کرونا همچنین تعطیلی بسیاری از مجالس اهل بیت به دلیل نداشتن فضای مناسب، برگزاری روضه های خانگی چگونه می تواند باشد و توصیه شما چیست؟

با توجه به مسائل و شرایطی که پیش آمده و این ویروس منحوس جامعه ما و بقیه دنیا را گرفتار کرده، امکان برگزاری مجالس به صورت مفصل نیست بنابراین یکی از بهترین راه ها همین روضه های خانگی است یعنی ما مجالس بزرگ را در مقیاس کوچک تری برگزار کنیم، منتهی با شرایطی که بیان کردم یعنی فردی که روضه می خواند، معارف دین را بگوید.

برگزاری روضه های خانگی باعث می شود فرهنگ عزاداری از بین نرود زیرا طبیعت مردم جامعه است که اگر یک چیزی مدتی تعطیل شود، دو مرتبه راه انداختنش مشکل است و مجلس روضه نیز همین گونه است.

حالا اگر ما نمی توانیم مجالس بزرگ را برگزار کنیم بهترین راه برای این که این سیر قطع نشود برگزاری روضه های خانگی است زیرا تجمع کوچکی است و راحت می شود مسائل بهدشتی را رعایت کرد و افراد با ماسک شرکت کنند، با فاصله بنشینند و اطعام هم تا حدی باشد که ضرری به موارد بهداشتی نزند.

به هر حال روضه خانگی فرصتی هم برای ترویج فرهنگ دین در جامعه و هم برگزاری روضه ها است زیرا چه بخواهیم و چه نخواهیم عزای امام حسین(ع) در جامعه تأثیر گذار است حتی افرادی که به نظر می رسد بی دین هستند اما به مسأله امام حسین(ع) نگاه ویژه ای دارند که به دو مورد اشاره می کنم.

دو جاسوس فرانسوی که به اسم خبرنگار تا سال 88 در ایران زندگی می کردند پس از خارج شدن از ایران خاطرات خود را در قالب کتابی می نویسند که همه آن علیه انقلاب و حتی مسائل دینی است اما یک مورد جالبی در آن وجود دارد که می نویسند ما در تهران همیشه با خانواده های ثروتمند و بی دین رفت و آمد داشتیم اما یک روز مشاهده کردیم خانواده ای که خیلی بی دین بودند، لباس سیاه پوشیده اند که ما هم همانند همیشه صحبت می کردیم اما گفتند امروز این گونه صحبت نکنید زیرا امروز عاشورا است؛ گفتیم شما که دین ندارید، گفتند ما دین نداریم از این نظام هم خوشمان نمی آید اما امام حسین(ع) فرق می کند؛ این حالت ها به خاطر وجود حزن و اندوه در جامعه است که اگر نباشند عاشورا فراموش می شود.

مورد دوم مربوط به خانم مینو صمیمی، منشی مخصوص دفتر فرح است که اکنون نیز در انگلیس زندگی می کند و می گوید در خانواده ما همه زنان بی حجاب بودند اما زمانی که کوچک بودیم مادرمان در روزهایی، چادر می پوشید و سر ما نیز روسری می انداخت و ما را برای دیدن سینه زنی ها به بیرون می برد و اگر می خواستیم آن را برداریم اجازه نمی داد و بیان می کرد امروز متفاوت است و روز عاشورا است.

همین خانم مینو صمیمی که خودش اعتراف می کند زنی این گونه ای است اما پس از رفتن به اروپا و ازدواج کردن با مردی انگلیسی، زمانی که مشاهده می کند مردم اروپا نسبت به پیامبر اکرم(ص) تصور خاصی دارند و بد گویی می کنند یک کتاب می نویسد به نام محمد(ص) در اروپا و واقعا کتاب جالبی است؛ می خواهم بیان کنم زنی که بی بندوبار است چه چیزی آن را به این سمت کشانده که از پیامبراکرم(ص) دفاع کند؟ زمینه آن، همان روضه هایی است که خودش بیان می کند.

رسا ـ از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید تشکر می کنیم./1324/گ401/ف