مسابقه مال‌ اندوزی مسؤولان؛ سرعت‌گیر مسیر پیشرفت

اشاره: در مکتب سیاسی حضرت امام، عدالت اجتماعی جایگاه و اهمیتی بس والا دارد. در این مکتب، تحقق عدالت اجتماعی، هدف بعثت انبیا و انقلاب اسلامی و مبارزه با رژیم طاغوت و نیز راز دشمنی استکبار بوده است و بی توجهی به آن عواقب شومی را برای حکومت و ثروت اندوزان به دنبال می آورد.

بر اساس این مکتب، در حکومت و جامعه باید تمامی اقشار جامعه از حقوق برابر برخوردار و همه در برابر عدالت مساوی باشند همچنین امام به شایستگی های افراد هم توجه دارند.  

در همین راستا خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا به مناسبت ۱۴ خرداد، سالروز ارتحال رهبر کبیر انقلاب اسلامی با حجت الاسلام والمسلمین علیرضا پیروزمند، عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم در موضوع شاخص‎های عدالت اجتماعی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) به گفت‌وگو پرداخته است که متن تفصیلی آن به شرح زیر است:

رسا ـ با توجه به سیره حضرت امام خمینی در زمینه ساده زیستی و عدالت خواهی، شاخص های کلی اندیشه حضرت امام را در این زمینه تبیین کنید؟

امام خمینی(ره) دیدگاه نوینی را در برابر بشریت و شریعت گشود و موضوع عدالت یکی از اهداف انقلاب اسلامی بود که انقلاب هم بر اساس آن شکل گرفت؛ حکومت پهلوی  ظلم و ستم به مردم روا داشت و امام عظیم الشان جامعه را نسبت بی عدالتی رژیم پهلوی توجه دادند و انگیزه مردم را برای قیام برانگیخت.

عدالت از نظر حضرت امام راحل و رهبر معظم انقلاب جنبه فراگیر و همه جانبه ای دارد و منظور از عدالت تنها جنبه اقتصادی نیست؛ در خصوص عدالت اجتماعی، محوری را که امام پیش از همه توجه می کردند مستضعف گرایی و استضعاف زدایی و محرومیت زدایی بود که در رژیم ستم شاهی ضعیف انگاشته شده بود و مناطق محروم و اقشار کمتر برخوردار زیر فشار مضاعفی زندگی می کردند.

در خصوص عدالت اقتصادی، توزیع و امکانات اقتصادی کشور به نحو قابل قبول و متناسب و متوازن در مناطق مختلف کشور از نظر جغرافیایی، جمعیتی و قومی گسترش و توسعه داشته و تنها برای طبقات مرفه آن هم در نقاط مرکزی شهرهای بزرگ مصرف نشده است و مردم در مقیاس وسیع تری از امکانات اقتصادی و رفاهی برخوردار شده اند و  انقلاب اسلامی از این جهت توفیق قابل قبولی داشته و نظام اسلامی عدالت توزیعی را به میزان زیادی تعقیب کرده و امکانات را به مناطق محروم برده است.

جنبه دیگر عدالت، عدالت سیاسی است که طبیعتا مهم ترین شاخص آن، امکان مشارکت و حق رأی و امکان حضور و تصمیم سازی در صحنه های مختلف کشور است و انقلاب اسلامی با الگوی مردم سالاری دینی دریچه جدیدی را مقابل مردم برای محسوس شدن حضور اراده مردم گشود.

محور دیگر عدالت، عدالت فرهنگی است که یکی از شاخص های آن عدالت آموزشی است به معنای آنکه تمام افراد کشور از سطح سواد و تحصیلات برخوردار شده اند و هم از نظر جنسیتی این مسأله رعایت شده است و بانوان  نسبت به گذشته توانستند با حضور چشمگیری در صحنه فراگیری علم کسب نمایند.

همچنین از نظر جغرافیایی، پهنای امکانات آموزشی به مناطق مختلف کشور ورود پیدا کرده و شهرهای بعضا کوچک از تحصیلات تکمیلی برخوردار هستند و همچنین استفاده از محصولات و اماکن فرهنگی به نحو فراگیری، قابلیت استفاده دارد‌.

اما جنبه دیگری از بحث عدالت که حضرت امام راحل (ره) آن را دنبال آن بودند، عدالت در مقیاس جهانی بود همواره نگاه امام خمینی (ره) به تحولات جهانی و نشان دادن عظمت اسلام و راه‌گشایی اسلام در مقابل بشریت بود؛ شاخص حرکت امام برای ایجاد عدالت جهانی مبارزه با ظلم، استکبار، استعمار و سرمایه داری زالو صفت بود و توجه به این که عدالت واقعی در مقیاس جهانی بر محور توحید و بندگی خدای متعال اتفاق بیفتد.

رسا ـ امام راحل توجه و اهتمام ویژه ای بر ساده زیستی مسؤولان و پرهیز از اشرافی گری داشتند؛ اما چرا اکنون برخی از مسؤولان به اشرافی‎گری روی آورده اند؟

پاسخ این پرسش نیاز به مقدمه ای دارد، مسأله اشرافی گری بلیه­ ای است که به هر میزانی که در کشور رسوخ پیدا کند، حرکت پرشتاب انقلاب اسلامی را تضعیف و مانع پیشرفت نظام اسلامی در عرصه های مختلف خواهد شد.

در نقطه مقابل نیز باید به دید ارباب رسانه و مردم توجه کرد که این نقطه ضعف تا حدودی از بخش های جامعه و دولت‌مردان سرایت کرده است، به اندازه ای بزرگ نمایی نشود که چنین القا شود که تمام مسؤولان ما به فکر ثروت اندوزی خودشان هستند و درد و مشکلات مردم را فراموش کرده اند و برای حل مشکلات مردم تلاش نمی کنند و این مسأله باید به اندازه  خودش پرداخته شود و به صورت مستند و واقعی باشد.

اما با توجه به این مقدمه آنچه که قاعدتا باعث اشرافی گری می شود، عامل درونی و عامل بیرونی دارد؛ عامل درونی آن  خودساخته نبودن افرادی است که در معرض مسؤولیت ها قرار می گیرند و به واسطه مسؤولیت ها دارای صاحب امضا و امکانات ویژه خواهند شد و می توانند اعتبارات زیادی را جابه جا کنند و به اطلاعات ویژه ای دست پیدا خواهند کرد که اگر آن اطلاعات در اختیار افرادی قرار دهند، آنها می توانند امکاناتی را بیش از بقیه تصاحب کنند.

این خودساختگی اگر وجود نداشته باشد؛ سبب می شود که فرد در معرض این فرصت ها قرار گیرند و نتواند خود را حفظ نماید و سمت خودپسندی و خود برخورداری متمایل شود؛ عامل بیرونی آن، گاهی اوقات دست کم گرفته و بیشتر به آن عامل درونی توجه شده است؛ یعنی محیط و شرایطی ایجاد می شود و افراد در آن محیط ایفای نقش می کنند و این انگیزه مال اندوزی را محیط سازمانی فرهنگی، اجتماعی و رسانه ای را به افراد القا خواهد کرد.

اگر جو عمومی جامعه ای به گونه ای شکل گیرد که مردم به مال و ثروت اندوزی روی بیاورند و گاه مسؤولان از طریق اطلاع رسانی مهندسی نشده نسبت به مفاسد اقتصادی گرایش پیدا می کنند؛ به طور مثال فردی احساس خواهد کرد که همه مسؤولان می برند و می خورند و من از آنها جا مانده ام؛ بنابراین من نیز باید در حد توان، امکانات را برای خودم جلب خواهم کرد و حال اینکه واقعیت ماجرا این نباشد.

در محیط سازمانی هم همین طور است زمانی که در محیط سازمانی که از یک وزارتخانه سابقه ای در خیرات و خدمت وجود داشته باشد طبیعتا راه برای اشرافی گری و مال اندوزی بسته می شود و اگر مسابقه در مال اندوزی و رانت خواری و فرصت طلبی شکل گیرد طبیعتا افراد دیگر تحت تاثیر قرار می گیرند.

آنچه که این جو مسموم را در محیط اجتماعی و محیط سازمانی ایجاد می کند عوامل مختلفی دارد؛ از جمله قوانین نابه‌جا و ناکارآمد و کهنه است که راه های نفوذ را برای افرادی که بخواهند تخطی نماید باز گذاشته است و نظارت های ضعیف و ناکارآمد توسط دستگاه های نظارتی عامل دیگری است که باعث می شود مفسد احساس امنیت نماید.

اختیارات نابه‌جایی که به برخی افراد داده شده مبدأ رانت خواری  است و همچنین ضعف امر به معروف و نهی از منکر هم در محیط سازمانی و هم در محیط اجتماعی عامل دیگری است که باعث می شود امنیت برای مفسدین ایجاد شود و در نقطه مقابل آن هایی که اهل خدمت و ایثار هستند به اندازه کافی تکریم نشوند؛ این عوامل به هر میزانی که وجود داشته باشد، اشرافی گری و به طبع آن فساد اقتصادی در جامعه گسترش پیدا کند.

رسا ـ چرا نهادهایی که مسؤول تبیین اندیشه‎ها و نشر آثار امام هستند، در مقابل تحریف جریان غرب‌گرای داخلی و رسانه های خارجی روشنگری نمی‎کنند؟

علت واضح است امام راحل(ره) بعد از معصومان(ع) گوهر کم نظیری بودند که یک اتفاق کم نظیری بعد از صدر اسلام با هدایت ایشان و همراهی امام و توفیق و تاییدات الهی اتفاق افتاد و آن اتفاق بزرگ این بود که امام خمینی(ره) نه فقط چراغی را در مقابل مردم ما روشن کرد بلکه پوشالی بودن قدرت مستکبران و مستبدان را نمایان کرد و هم قدرت عرض اندام به مردم بخشید و پیوند قدرت عرض اندامی که حاصل ترکیب اراده مستضعفین هست را به رخ جهانیان کشید.

بنیان گذار انقلاب نشان داد اگر مردم با هم و یک دل باشند می توانند اتفاقات مهمی را در مقیاس جهانی و ملی رقم بزنند.

بنابراین این موجی که به رهبری امام خمینی(ره) اتفاق افتاد و بعد با هدایت رهبری و حمایت مردم ادامه پیدا کرد افزون بر نظام سوسیالیستی، طومار نظام سرمایه داری را نیز به هم پیچید.

رخوت ها و چالش ها و بحران های نظام تمدن پوشالی غرب را بیش از گذشته در مقابل چشم جهانیان قرار دهد که پرده  آخر را در آنچه که در پسا کرونا اتفاق افتاد مشاهده می کنید.

بنابراین هر چه آرمان ها، منش و رفتار امام راحل بیشتر مطرح باشد اتفاقاتی که به واسطه حرکت او در مقیاس ملی و منطقه ای و جهانی رخ داد مقابل چشم جهانیان خواهد بود و باعث می شود این حرکت توفنده در مقابل نظام استکباری با شدت و قدرت و امید بیشتری ادامه پیدا می کند.

از این رو غربی‌ها و دست نشانده های آنان در کشور تلاش خواهند کرد این اتفاق رخ ندهد؛ آنها خواستار این هستند که شخصیت، راه، آرمان و اهداف امام (ره) به فراموشی سپرده شود یا تاویل و تحریف شود.

طبیعی است که همواره در داخل روشنفکران بیماری هم هستند که این کار را دنبال می کنند؛ حتی گاهی در غالب لباس روحانیت این اتفاق رخ می دهد؛ آنها می خواهند امتداد این حرکت جهانی بر علیه انقلاب امام خمینی (ره) شکل بگیرد و حاشیه های ناروا به نص صریح فرمایشات امام بزنند و از این طریق آن حرکت توفنده را کند کنند.

رسا ـ تمدن نوین اسلامی برگرفته از مکتب امام که رهبری معظم نیز در گام دوم انقلاب بر آن تاکید داشتند چگونه می‏‎تواند در جامعه محقق شود؟

تمدن نوین اسلامی برای اینکه اتفاق بیفتد نیاز به یک سری زیر ساخت هایی دارد؛ اولا اینکه به سرعت اتفاق نمی افتد و بنا به فرایندی که رهبر معظم انقلاب هم ترسیم کرده اند و ایشان نظام و دولت و کشور اسلامی و بعد تمدن اسلامی را به عنوان اوج حرکت انقلاب ترسیم فرمودند.

در مقطع فعلی آنچه که باید همگی برای ایجاد تمدن اسلامی اهتمام ورزند شکل گیری بیش از پیش دولت اسلامی است و همان گونه که دولت اسلامی را خودشان تعریف نمودند؛ یعنی رفتار و منش و ارتباط دولتمردان با هم و با مردم یک ارتباط مومنانه و اسلامی شود.

رهبر معظم انقلاب فرهنگ انقلاب را به عنوان موتور محرک و حیات بخش جامعه قلمداد کرده اند و نه به عنوان یک عامل بازدارنده که کشور را در ارتباط با سایر کشورها با کندی مواجه کند و برای اینکه این اتفاق بیفتد طبعا باید به الزاماتی تن داد.

باید شایسته سالاری در میان مسؤولان نظام و تصویب قوانین صحیح در کشور صورت گیرد و نیز ساختارها و مناصب و اختیارات باید درست تر از گذشته توزیع شود و هم نظارت ها و مشارکت های مردمی بیش از گذشته صورت پذیرد.

اگر این اتفاقات بیفتد و تحول در علم و فناوری واقع شود و تعمیق در معرفت دینی رخ دهد؛ در ترکیب این عوامل با هم خواهیم توانست شاهد حرکت جدی تر و سریع تر به سمت تمدن نوین اسلامی باشیم./998/ت300/ف