پاسخ شبهه تنقیص مقام امام هادی به جهت کنیز بودن مادر ایشان

حجت الاسلام محمد سعید نجاتی عضو هیأت علمی گروه تاریخ پژوهشکده حج و زیارت در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، ضمن تسلیت سالروز شهادت امام هادی(ع) به بیان جواب شبهه ای در ارتباط با مادر امام هادی(ع) پرداخت و اظهار داشت: برخی چون سمانه مادر امام هادی(ع) کنیزی اهل مغرب بوده، این مسأله را تنقیصی برای وجود نازنین این امام همام می‌ دانند.

وی افزود: با توجه به قرائنی می‌ توان حدس زد که مادران ائمه پیش از ازدواج، آزاد می‌ شدند و سپس به عنوان همسر دائم به همسری امامان معصوم در می آمدند اما در بیرون از بیت امامان، با همان نام کنیز، مشهور شده بودند تا زیر ذره بین امنیتی قرار بگیرند.

حجت الاسلام نجاتی تصریح کرد: بنابراین این گونه نبوده که بعد از ازدواج هم، این خانم ها همچنان نقش کنیز را داشته باشند، بلکه همچون همسران دیگر ائمه، نقش و جایگاه پیدا می‌ کردند.

وی با اشاره به دیگر اهداف و راهبردهای ازدواج با کنیزان از سوی ائمه خاطرنشان کرد: ازدواج پدر امام هادی(ع) با کنیزی مغربی می‌ توانست با ارتقای جایگاه این کنیز در جامعه و آزاد کردنش نوعی راهکار عملی برای مقابله با برده داری و نظام تبعیض آمیز میان عرب و عجم باشد.

این پژوهشگر تاریخ و سیره اهل بیت(ع) تأکید کرد: همچنین ایشان با پیروی روشمند از رسم زمانه خود به این کار روی آوردند، همچنانکه در تاریخ نقل شده که مادر بسیاری از سلاطین و بزرگان آن روز عرب نیز از کنیزان بودند.

وی ازدواج امام جواد(ع) با سمانه را تلاشی برای نزدیک شدن با مغربیان دانست و گفت: این گونه ازدواج ها بدون شک می‌ توانست زمینه را برای ارتباط بهتر ائمه با دیگر اقوام و ملل در سراسر جهان فراهم کند و آنها را برای نزدیک شدن به دین اسلام و کمک به اهداف دینی ترغیب کند.

حجت الاسلام نجاتی با بیان این که کنیز بودن مادر یک امام هرگز نقصی برای امام معصوم محسوب نمی شود، گفت: در ارتباط با مادر امام هادی(ع) این گونه ازدواج ها، مانع از به خطر انداختن جدی شخص سمانه به دلیل معرفی نشدن به عنوان همسر رسمی امام و تحت تأثیر اوضاع شدید امنیتی و اقتصادی بنی هشام و مدینه شد.

وی در بخش پایانی این گفت‌وگو یادآور شد: همین مسائل نیز در ازدواج امام هادی(ع) با سلیل یا حدیثه قابل طرح است چون این دو نیز از کنیزان بودند./1330/ج