فقه شیعه ظرفیت تمدن سازی دارد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، دکتر اصغر منتظرالقائم، رییس دانشگاه معارف، قرآن و عترت اصفهان، ظهر امروز در کرسی آزاد اندیشی تمدن سازی یا تمدن زایی؟ پروسه یا پروژه؟ که از سوی مؤسسه مطالعات تمدن اسلامی برگزار شد، با بیان اینکه روش شناسی ما در تمدن سازی بر مبنای نگاه دینی است، گفت: از ابتدا که خداوند به بشریت کرامت داد و انسان را خلیفه خود روی زمین قرارداد، قدرت و اختیار ارمغان و هدیه‌ای بود که در اختیار انسان قرار گرفت و اراده الهی و بشری در کنار هم به سمت تمدن سازی می‌روند، اینطور نیست که درعرصه تمدن سازی هیچ نقشی نداشته باشیم بلکه خداوند به ما دستور داده که قدرتمندترین باشیم.

وی رسیدن به قدرت و تمدن را وظیفه انسان دانست و تصریح کرد: از ابتدا ما رقیب داشته‌ایم، در مقابل پیامبران(ع) همیشه دشمنان بزرگی بوده‌اند و این امتحان الهی است، این رقیب موجب زایش است نه عقب گرد، حضرت ابراهیم(ع) تمدن سازی کردند و رسالت ایشان چنین بود، مابقی انبیا از حمله پیامبر اکرم(ص) نیز چنین رسالتی داشتند و شاهد هستیم تمدن سازی کردند، نظیر آنچه پیامبر اسلام(ص) پدید آورد و شهرسازی و تمدن سازی کردند.

مدنیت ارمغان انبیاء برای بشریت

منتظرالقائم، مدنیت را ارمغان پیامبران برای بشریت توصیف کرد و افزود: پیامبران بسیاری وجود داشته‌اند که قرآن تنها برخی از آنها را نام برده است، رقیب پس از پیامبر اکرم(ص) تمدن الهی که وجود داشت را کنار زد اما امام علی(ع) دوباره مسیر تمدن سازی را در پیش گرفتند، به همین دلیل دوران ۲۵ ساله خلفا را دوران تاریکی معرفی می‌کنند، کورسویی که پس از شهادت امام علی(ع) وجود داشت نیز به دلیل این بود که ائمه معصومین(ع) علیرغم نداشتن قدرت سیاسی مسیر هدایت جامعه را محفوظ نگهداشته بودند. در دوران آل بویه علیرغم اینکه حکومت عملا در دست علما نبود اما نظارت علمای شیعه بر حکومت آل بویه شاهد هستیم که تمدن سازی شکل می‌گیرد و این حاصل زحمات علما در دوران آل بویه است.

استاد تاریخ دانشگاه اصفهان، خواجه نصیرالدین طوسی را احیاگر تمدن شیعه پس از نابودی آن در دوران مغول دانست و تصریح کرد: در دوران صفویه تمدن سازی تا جایی پیشرفت که رقیب ما یعنی عثمانی تحت تأثیر قرار گرفته بود و پادشاهان عثمانی به فارسی سخن می‌گفتند و این حاصل تعامل صحیح و کامل حکومت با علما بوده است، اما همین تمدن در اواخر دوران صفوی تحت تأثیر اخباری‌گری ها دچار مشکلات متعدد شد و کار به جایی رسید که وقتی افغانها به اصفهان حمله کردند شاه سلطان حسین دستور داد آش نذری بپزند برای مقابله با دشمن! و این یعنی دست روی دست گذاشتن در عرصه تمدنی، امروز نیز شرایط به همین صورت است که نمی‌توان دست روی دست گذاشت و به سمت تمدن سازی نرفت، چرا که شاهد هستیم تمدن دشمن همواره در حال نفوذ است و نفوذی خطرناک دارد که عواقب فرهنگی اجتماعی و ضد دینی بسیاری دارد و به همین دلیل است که موظف به تمدن سازی هستیم.

شیخ زکزاکی در نیجریه تمدن سازی کرده است

رییس دانشگاه معارف، قرآن و عترت اصفهان با اشاره به نقش انقلاب اسلامی در عرصه تمدن سازی، اظهار کرد: در کشور نیجریه با ۶۰ میلیون جمعیت مسلمان که نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر شیعه حضور یک طلبه شیعه برخاسته از قم به نام شیخ زکزاکی جمعیتی از شیعیان را رقم زده که بنابر آمار دولت نیجریه بیش از ۶ و نیم میلیون نفر و بنابر آمار خود شیعیان بیش از ۱۵ میلیون نفر هستند و این نمونه بارز یک تمدن سازی است. بزرگترین اشتباهی که اصلاح طلبان و غربگرایان دچار آن شده‌اند این است که فکر می‌کنند ما توان تمدن سازی نداریم و باید بستر را برای غرب و استقرار تمدن غربی در کشور فراهم کنیم.

استاد تاریخ دانشگاه اصفهان با بیان اینکه فقه در میان اهل سنت بسته است و توان بروز و ظهور در عرصه تمدن سازی ندارد، عنوان کرد: فقه شیعه هم تمدن سازی دارد و هم قانون اساسی را ایجاد می‌کند، این برخلاف نظریه مارکسیست ها است، در حالی که شیعه برای انسان شیعی که تابع مرجعیت باشد زمینه و توانمندی تمدن‌سازی را ایجاد می‌کند. به همین دلیل است که در دوره صفویه شاهد اقتصاد و فرهنگ قدرتمند هستیم هنوز نیز شیعه تحت تأثیر صفویه است./1304/پ310/ب1