آیت الله فاضل استرآبادی، اسوه زهد و اخلاق در حوزه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، همایش ملی نکوداشت عالم فرزانه مرحوم آیت الله شیخ محمد فاضل استرآبادی(ره)، تولیت فقید حوزه علمیه فیضیه مازندران امروز با حضور علما، روحانیان، محققان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه و با پیام تصویری حضرت آیت الله جوادی آملی در دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل برگزار شد.

این همایش ملی به همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد نخبگان مازندران برگزار و مراکز همچون دانشگاه مازندران، حوزه علمیه فیضیه استان، استانداری مازندران، سازمان تبلیغات اسلامی و دیگر نهادهای علمی و فرهنگی استان برگزار شد.

آیت الله حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی فرزند آیت الله نجفعلی فاضل استرآبادی از علمای محبوب مازندرانی بود که در سال ۱۳۱۳ در شهر نجف عراق دیده به جهان گشود. وی که به دلیل هوش سرشار و توانایی علمی بالا از فضلای حوزه علمیه نجف به شمار می‌رفت، در پی فشار حکومت بعثی در دهه ۵۰ به ایران بازگشت و در شهرستان بابل ساکن شد.

وی که دروس عالی را نزد علمای برجسته ای مانند آیت الله العظمی کوهستانی از مراجع عظام تقلید و حاج شیخ مجتبی لنکرانی و حاج شیخ صدرا بادکوبه‌ای آموخت و سپس در کلاس خارج فقه و اصول را نزد فقهای عظام آن عصر از جمله حضرات آیات حاج سید محمود شاهرودی، حاج سید ابوالقاسم خویی، امام خمینی (ره)، حاج شیخ حسین حر حلّی و حاج میرزا باقر زنجانی تلمذ کرد و همواره یکی از شاگردان برجسته از دیدگاه علما و مراجع عظام شناخته می شد.

آیت الله فاضل در عین حال از محضر مرحوم آیت الله حاج آقا بزرگ تهرانی بهره‌های فراوانی برد. وی در حوزه علمیه نجف اشرف صاحب کرسی تدریس بود اما بر اثر فشار رژیم بعثی عراق در سال ۱۳۵۴ مجبور به ترک آن کشور شد و پس از ورود به ایران، در شهر بابل اقامت کرد.

وی در شهر بابل به شدت مورد توجه جامعه مذهبی جوانان شهر قرار گرفت، به گونه‌ای که در جریان انقلاب اسلامی ملت ایران در سال ۱۳۵۷ رهبری مبارزه این شهر علیه رژیم فاسد پهلوی را در کنار مرحوم آیت الله هادی روحانی نماینده امام راحل در استان مازندران، بر عهده داشت. امامت مسجد کاظم بیک بابل که محل حضور جوانان انقلابی بابل محسوب می شد ایشان را ملجا و پناهگاه انقلابیون بابل و استان تبدیل کرد.

آیت الله فاضل پس از پیروزی انقلاب به عنوان مسؤول کمیته امنیتی شهرستان بابل تلاش های شبانه روزی وارد عرصه خدمت شد و سپس بنا به اصرار چهره های شاخص و مطرح انقلاب کاندیدای انتخابات مجلس شورای اسلامی گردید و در سال ۱۳۵۸ به عنوان نماینده مردم بابل در مجلس شورای اسلامی، انتخاب شد. وی چندی بعد به دلیل زمینه های علمی و فقهی شهرستان بابل که از گذشته مرکز فقاهت در شمال کشور مطرح بود، به فکر تأسیس مدرسه علمیه فیضیه مازندران افتاد و با پیگیری های مجدانه در سال ۱۳۶۲ اقدام به تأسیس حوزه علمیه فیضیه مازندران در روستای سلطان محمد طاهر از توابع شهرستان بابل کرد.

آیت الله فاضل استرآبادی(ره) حوزه علمیه فیضیه مازندران را در زمینی به مساحت ۵۳ هزار متر مربع تأسیس کرد که دارای مسجد، کتابخانه، کلاس درس و حدود ۳۷ خانه مسکونی برای اساتید و طلاب متاهل است و تاکنون هزاران طلبه را در سطح عالی علمیه تربیت کرد. این مدرسه حدود ۲۰۰ طلبه از ۲۰ استان کشور را تحت تعلیم دارد. وی افزون بر تدریس در حوزه علمیه، درب مدرسه خود را برای مردم گشود تا ضمن پاسخ به سؤالات شرعی مردم تلاشی وافر را برای حل مشکلات مردم بردارد.

آیت الله فاضل پدر بزرگوار طلبه شهید محمد مهدی فاضل و داماد آیت الله کوهستانی(ره) بود که آثار ارزشمندی مانند راهنمای لمعه، دعا و نیایش، سه مقاله پیرامون عاشورا، اربعین و نوروز، عاشورا، انگیزه، شیوه و بازتاب آن، نگاهی به شخصیت و حقوق زن در اسلام و سایر ملل، فلسفه تفاوت های زن و مرد در حقوق اسلام، تحلیل مبنای تاریخی اربعین حسینی، شیوه تألیف و سبک فقهی کتاب مجمع الفائده و البرهان، نگاهی به کتاب الحدائق الناضره، شیخ مفید و نوسازی فقه شیعه(۱)، شیخ مفید و نوسازی فقه شیعه(۲)، شخصیت و جایگاه علامه حلی (ره) در فقه، نگاهی به کتاب نفیس جواهر الکلام را از خود به یادگار گذاشته است.

این عالم وارسته که از شامگاه سوم آذر ۹۵ به علت عارضه مغزی در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان شهید بهشتی بابل بستری بود، صبح روز ششم آذر ماه سال ۹۵ دعوت حق را لبیک گفت و در سن ۸۲ سالگی به ملکوت اعلا پیوست.

امروز و پس از گذشت بیش از پانزده ماه از فقدان یک شخصیت کم نظیر و به پاس چند دهه فعالیت فرهنگی و تبلیغی این عالم وارسته همایشی ملی از سوی بنیاد نخبگان ایران و با پیام حضرت آیت الله العظمی جوادی با حضور علاقه مندان به این عالم زاهد در بابل برگزار شد که مورد استقبال اساتید، طلاب، محققان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه قرار گرفت.

زهد، اخلاق، فروتنی و ولایت مداری آیت الله شیخ محمد فاضل استرآبادی(ره) وجه مشترک صحبت های همه سخنرانان همایش امروز بود که مورد توجه شرکت کنندگان در این نشست قرار گرفت و بار دیگر یاد، نام و خاطره این عالم زاهد و انقلابی را در اذهان نقش بست.

همچنین امروز آیت الله فاضل استرآبادی(ره) حلقه وصلی میان حوزویان و دانشگاهیان شد تا ۲۷ آذر ماه دیگری که روز وحدت و حوزه و دانشگاه است در یادها تداعی شود و شکل واقعی و عملی تر به خود بگیرد.

از جمله جلوه های این همایش ملی برگزاری نمایشگاهی کوچک اما قابل تأمل در حاشیه این همایش بود که در آن لوازم شخصی آیت الله فاضل استرآبادی(ره) نظیر عمامه، عبا، قبا، عینک، عصا و همچنین بخشی از آثار و تألیفات این عالم وارسته برای دیدن عموم به نمایش گذاشته شده بود.

این همایش ملی رأس ساعت 9:30 دقیقه با قرائت قرآن حسین رفیعی، قاری بین المللی آغاز و با اجرای حجت الاسلام برمایی، مجری شبکه قرآن و از شاگردان قدیمی مدرسه علمیه فیضیه بابل رسمیت پیدا کرد.

تکریم و الگو سازی نخبگان حوزوی و دانشگاهی در برنامه ششم توسعه

به رسم ادب و میزبانی، محسن جهانشاهی، رییس بنیاد نخبگان استان مازندران نخستین سخنران این همایش ملی بود که سخنرانی او با خبری خوش برای نخبگان حوزوی و دانشگاهی همراه بود.

جهانشاهی در ابتدای سخنان خود به دو مبحث مهم کارآمدی نظام و الگوسازی با تجلیل و تکریم در دهه چهارم انقلاب اشاره کرد.

وی در ادامه سخنان خود به بند سه ماده 64 برنامه ششم توسعه کشور اشاره کرد و با بیان این که برای نخستین بار در این برنامه تکریم و الگو سازی نخبگان و سرآمدان حوزوی و دانشگاهی مورد تأکید قرار گرفته است، افزود: با این قانون جدید، محمل مناسب برای تکریم و تجلیل از شخصیت های حوزوی در کشور شتاب بیشتری به خود خواهد گرغت.

رییس بنیاد نخبگان مازندران همچنین به رونمایی از جایزه علمی فاضل در حاشیه این همایش ملی به عنوان اقدامی ماندگار اشاره کرد و در تشریح این جایزه علمی گفت: جایزه علمی فاضل، جایزه ای برای نخبگان و سرآمدان دانشگاهی و علمی و بورس تحصیلی خواهد بود که بتوانیم نام این شخصیت بزرگ را جاودانه کنیم.

جهانشاهی بر این اعتقاد است؛ که علوم حوزوی و دانشگاهی باید در خدمت حل مشکلات مردم باشد و باید از تئوری ها کاسته شود و از این علوم در حل معضلات و مشکلات جامعه بهره گرفته شود و باید علوم امروز تأثیرگذاری مثبت خود را در زندگی مردم نشان دهند.

وی با اشاره به این نکته که برخی ها امروز انتظاردارند همه امکانات به یک جا در اختیار آنها قرار گیرد به زندگی زاهدانه آیت الله فاضل استرآبادی(ره) اشاره کرد وگفت: این عالم برجسته با کمترین امکانات به دین و مردم خدمت کرد و در این خصوص نیازمند الگوسازی هستیم.

نخبه پروری شاخصه مهم آیت الله فاضل استرآبادی(ره)

دومین سخنران همایش امروز حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی، امام جمعه و مسؤول مدرسه علمیه خاتم الانبیا بابل بود که ارتباط نزدیکی با مرحوم آیت الله فاضل داشت و دراین همایش به جلوه ای از نخبه پروری این عالم وارسته اشاره کرد.

وی نخبه پروری را یکی از شاخصه های مهم آیت الله فاضل(ره) برشمرد و با بیان این که ایشان قبل از این یک نخبه باشد نخبه سازی کرد، گفت: این شخصیت بی نظیر حوزه نخبه بودن را از همان ابتدا برنامه ریزی کرده بود

حجت الاسلام روحانی که خود سکاندار یکی از بزرگترین مدارس علمیه شهرستان بابل است در این همایش از غفلت نسل جوان نسبت شخصیت های بزرگی در جامعه گلایه کرد و افزود: متأسفانه جوان امروز دچار بی هویتی شده و در حالی به دنبال الگویی برای خود در دور دست های می گردد که شخصیت های بسیار اثرگذاری در اطراف آنها وجود دارند و آنها نسبت به او بی توجه هستند.

امام جمعه بابل، آیت الله فاضل را فردی بی ادعا در همه امور معرفی کرد و با کنایه به افرادی القاب و عناوین برای آنها خیلی مهم است، افزود: آیت الله فاضل حتی از گفتن عنوان آیت الله نسبت به خود ناراحت می شد و همواره می گفت که من آیت الله نیستم.

حجت الاسلام روحانی با بیان این که روح نخبگی در آیت الله فاضل متجلی بود و این در سایه الطاف الهی به ایشان رسیده بود، گفت: این شخصیت بزرگ در سخت ترین شرایط نخبگی را هدف قرار داده بود.

وی در ادامه سخنان خود به حضور سی ساله آیت الله فاضل استرآبادی(ره) در نجف اشرف اشاره کرد و با بیان خاطره ای از ایشان گفت: آیت الله فاضل(ره) نقل می کردند که در نجف بودند نه در زمان سرما وسیله گرمایشی داشتند و نه در تابستان وسیله خنک کننده داشتند و ایشان در آن شرایط هم درس می خواندند و مسؤولیت مدیریت خانواده را نیز عهده دار بودند.

امام جمعه بابل از اثرگذاری به عنوان یکی از دیگر شاخصه های نخبگان در جامعه یاد کرد که در آیت الله فاضل(ره) نیز متجلی بود، بیان داشت: این عالم وارسته هر آنچه که آموخته بود را با تأسیس یک مدرسه علمیه عملی کرد و سال ها در کسوت یک استاد به تربیت طلاب فاضل، متعهد و مهذبی مشغول بود که هنوز جلوه هایی از اثرات معنوی آن شخصیت در جامعه دیده می شود.

تأکید آیت الله فاضل بر تؤامان بودن مرجعیت و رهبریت مقام معظم رهبری

سخنران بعدی همایش امروز حجت الاسلام والمسلمین عباس نیکزاد، استاد درس خارج فقه حوزه علمیه مازندران و نماینده ولی فقیه در دانشگاه علوم پزشکی بابل بود که به تازگی نخستین درس رسمی خارج فقه مازندران نیز به وی سپرده شده است.

وی که از شاگردان قدیمی آیت الله فاضل استرآبادی(ره) است به عشق و ارادت ویژه این عالم وارسته به امام راحل و مقام معظم رهبری اشاره می کند و از این زاویه به تبیین و تشریح ولایت مداری آیت الله فاضل می پردازد.

حجت الاسلام والمسلمین نیکزاد با تبیین ادله ارادت آیت الله فاضل(ره) به مقام معظم رهبری گفت: ایشان در سخنان و نوشتارهای خود همواره تعبیر روحی فداه را در خصوص مقام معظم رهبری فراوان به کار می برند و همواره به نوشتن مرجع اعظم، رهبر معظم حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای مقید بودند.

استاد درس خارج حوزه علمیه مازندران با بیان این که نکته که آیت الله فاضل استرآبادی(ره) اهل شعار دادن نبود و ولایت مداری خود را در عمل ثابت می کرد، افزود: مرحوم آیت الله فاضل(ره) تأکید می کردند که هیچ شک و تردیدی از لحاظ فقهی نداریم که باید خمس را تنها به رهبر داد و می فرمود که با کمال احترام برای همه اما در جهت فقهی و در روایات نیز آمده خمس حق اماره و حق الولایه است و باید به رهبری داده شود.

وی همچنین با بیان این که آیت الله فاضل همواره در خصوص    توأم بودن مرجعیت و رهبریت تأکید می کردند، گفت: ایشان همواره تأکید می کردند اگر قرار است اقتدار برای رهبریت ایجاد شود و شکوه و هیمنه در سطح جهان، حتما باید با مرجعیت همراه باشد.

حجت الاسلام والمسلمین نیکزاد در ادامه سخنان خود به مسأله اهمیت تقلید از رهبر معظم انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: مرحوم آیت الله فاضل(ره) می فرمودند مقام معظم رهبری به عنوان یک مرجع تقلید باید از ایشان تقلید شود و اگر توصیه شود که از دیگران تقلید کنید بیرونی ها نمی گویند وقتی رهبر انقلاب مرجع تقلید است، چرا خودت از فرد دیگری تقلید می کنی و ما را به تقلید از ایشان توصیه می کنید.

زهد و تواضع آیت الله فاضل استرآبادی در نگاه نماینده ولی فقیه در مازندران

سخنران بعدی این همایش ملی آیت الله طبرسی، نماینده ولی فقیه در مازندران بود که در این همایش به دلایل محبوبیت عالمان دینی در میان مردم اشاره کرد و بیان این که علما کمترین بهره را از مواهب دنیوی می برند و در عین حال بیشتر خدمت را به مردم عرصه می کنند، گفت: علما همواره دغدغه خدمت به مردم داشتند و این مسأله امروز نیز وجود دارد.

وی در ادامه به بیان ویژگی های آیت الله فاضل استرآبادی(ره) اشاره کرد و با بیان زندگی زاهدانه این عالم وارسته، افزود: زهد و تواضع آیت الله فااضل(ره) از ایشان به عنوان یک شخصیت کم نظیر در حوزه ساخت.

آیت الله طبرسی همچنین آیت الله فاضل را شخصیتی نخبه در حوزه معرفی کرد و بیان این که نام فاضل به حق شایسته و بیانگر شخصیت والای آن عالم ربانی بود بر ضرورت توجه و مطالعه سیره زندگی این عالم ربانی از سوی طلاب تأکید کرد.

امام جمعه ساری به ارتباط عمیق مردم با آیت الله فاضل استرآبادی(ره) اشاره کرد و زهد، تقوا، ساده زیستی و تواضع را مهم ترین عامل این ارتباط عمیق برشمرد.

نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان رهبری همچنین به چندین دهه تلاش و مجاهدت آیت الله فاضل استرآبادی(ره) در حوزه داری اشاره کرد و گفت: ایشان عمر با برکت خود را برای نشر و تعلیم معارف اسلامی صرف کرد و امروز این حوزه علمیه با عظمت باقیات الصالحات آن عالم ربانی است.

وی همچون دیگر سخنرانان همایش امروز ولایت مداری را یکی از مهم ترین شاخصه های آیت الله فاضل استرآبادی(ره) اشاره کرد و افزود: حوزه علمیه ما نیازمند رویش هایی مانند آیت الله فاضل است تا خلا وجودی این عالم ربانی برای جامعه ما پر شود.

آیت الله طبرسی در بخش دیگری از سخنان خود حضور وحدت بخش حوزویان و دانشگاهیان در همایش امروز را نشان دهنده وجه مشترک این دو قشر مهم و اثرگذار جامعه دانست و خاطرنشان کرد: برگزاری چنین همایش هایی حفظ پایه های صیانت از انقلاب محسوب می شود.

پخش کلیپ زندگینامه آیت الله فاضل

پخش کلیپی کوتاه از سیر زندگی آیت الله فاضل استرآبادی(ره) از دیگر برنامه های همایش امروز بود که از سوی کمیته برگزاری همایش تهیه و پخش شد.

تجلیل و تکریم حضرت آیت الله جوادی آملی از مقام علمی و اخلاقی آیت الله فاضل

همچنین در ادامه این همایش پیام تصویری حضرت آیت الله جوادی آملی در تجلیل و تکریم از مقام علمی و اخلاقی آیت الله فاضل استرآبادی(ره) پخش شد که حاوی مطالب بسیار ارزشمندی در تبیین جایگاه این عالم وارسته بود. 

حضرت آیت الله جوادی آملی در پیام تصویری خود به مناسبت همایش ملی نکوداشت آیت الله شیخ محمد فاضل استرآبادی(ره) ضمن تجلیل از مقام علمی و اخلاقی این عالم وارسته، کوشش و تلاش های آیت الله فاضل(ره) را عالمانه توصیف کرد و گفت: باید تلاش ها و کوشش های ایشان مرود بهره برداری نسل حاضر و آینده قرار گیرد.

استاد تفسیر قرآن با ذکر این نکته که آیت الله فاضل استرآبادی عمر خود را در مسیر گسترش معارف قرآن و عترت سپری کرد، به حضور چندین ساله این عالم انقلابی در نجف اشرف اشاره کرد و افزود: آیت الله فاضل(ره) با فراگیری سطوح ابتدایی حوزه برای تکمیل اندوخته های علمی خود به نجف هجرت کرد و پس از سال ها دوباره به مازندران بازگشت.

وی، تأسیس حوزه علمیه از سوی آیت الله فاضل استرآبادی در بابل را نقطه عطفی در فعالیت های علمی و تبلیغی ایشان برشمرد و تصریح کرد: آیت الله فاضل با تأسیس حوزه توانست علما، فضلا و شاگردان خوبی تربیت کردند.

حضرت آیت الله جوادی آملی با تعبیری زیبا در وصف زندگی آیت الله فاضل، گفت: سفرنامه ملکوتی ایشان رضایت بخش خواهد بود  و دارای نفس راضیه و مرضیه و مورد عنایت ویژه الهی هستند و خداوند انسان ها به این اهداف تابناک دستور رجوع می دهد.

وی همچنین بر ضرورت تقویت حوزه های علمیه تأکید کرد و گفت: باید کتاب های علمی، تدریس علمی، تفسیر، اخلاق، قرآن کریم، روایات اهل بیت(ع) که ذکر آنها نور است بیشتر پرورانده شود.

رونمایی از جایزه علمی فاضل

در بخش پایانی این همایش ملی از جایزه علمی فاضل در کشور با حضور حجت الاسلام والمسلمین رضا فاضل، حجت الاسلام والمسلمین هادی فاضل از فرزندان آیت الله فاضل استرآبادی(ره)، امام جمعه بابل، مدیر کل تبلیغات اسلامی مازندران، معاون استاندار مازندران و رییس بنیاد نخبگان مازندران رونمایی شد.

اهداء لوح یادبود معاون رییس جمهور به بیت آیت الله فاضل استرآبادی(ره)

همچنین لوح یادبودی از سوی دکتر سورنا ستاری، معاون علمی فناوری رییس جمهور و رییس بنیاد نخبگان ایران به مناسبت بزرگداشت آیت الله فاضل استرآبادی(ره) به بیت این عالم وارسته اهدا شد.  

گفتنی است؛ این مراسم با تقدیر از پژوهشگران و برگزیدگان برتر ملی و استانی و  اهدای لوح این جایزه علمی به آنان پایان یافت./۹۵۰/پ۲۰۲/ب۱