دوره سطح ۱۲ ساله نخواهد شد/ برنامه‌های ویژه‌ای برای رسیدن به نظام آموزشی پژوهش محور داریم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، اجلاس مدیران سطح یک مدارس علمیه استان قم با موضوع نقش اساتید در قرین سازی آموزش با پژوهش و تهذیب با تأکید بر پژوهش شامگاه چهارشنبه در سالن همایش های مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد.

اساتید سطح یک مهندسان شخصیت طلاب

آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور در این مراسم با بیان این که اساتید سطح یک در حوزه علمیه مهندسان شخصیت طلاب هستند، اظهار داشت: عنصر اساسی در تربیت طلبه استاد است و مدیران ستادی، کارگزاران و مدیران نظام حوزه همه زمینه سازان این امر هستند.

وی افزود: پرچم ساخت شخصیت طلاب در دست اساتید گرامی است و ما نیز وظیفه می دانیم در حد توان به نقدها و نظرات شما توجه کنیم و تمام توان خود را برای اصلاح وارتقاء نظامات حوزه به کار بگیریم.

مدیر حوزه های علمیه با اشاره به سخنی از امام علی(ع) در نهج البلاغه عنوان کرد: ایشان در مورد خودشان یا برخی بزرگان اصحابشان جملات تکان دهنده ای می فرمایند از جمله این که «انسان باید به دنیا، کوچک نگاه کند و از تسلط شکم خارج شود»، بنابراین هرچه نگاه شخص به دنیا تحقیر آمیزتر باشد در نگاه امیرمؤمنان جایگاه بلندتری دارد.

وی عنوان داشت: اولین شرط ارتقای در مدارج علمی و تهذیبی توجه به دنیا به عنوان امری کوچک است و دومین شرط نیز خروج انسان از سلطنت شکم است؛ اگر دل به سروش شیطانی دادیم، او ما را به سمت اولیاء طاغوت می کشاند.

تراث گذشتگان را حفظ خواهیم کرد

آیت الله اعرافی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که انسان باید سعی کند در جایگاه استادی نخستین اصل را رسیدن به اخلاق قرار بدهد، ابراز کرد: مدیریت حوزه با کمال تواضع و بدون هیچ ادعایی تلاش می کند بر خشت هایی که گذشتگان قرار داده اند خشت های دیگری گذاشته و آنها را خراب نکند.

وی ابراز داشت: این اطمینان را به اساتید می دهیم که در کنار شما هستیم و نیازمندیم که در روزگار سخت و پرغوغای امروز در فضای تعالی وحی، حوزه را در جایگاه بلندتر از گذشته قرار بدهیم؛ ما نباید از نقد بترسیم همچنانکه در همین دوره های اخیر در ارزیابی سطوح مختلف شاهد دیدگاه های متفاوت بوده ایم که ارزشمند است.

رییس جامعه المصطفی العالمیه در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: نباید این ها از دیدن از کاستی ها و ضعف های راهبردی در ساحت های مختلف بازبدارد، به ویژه وقتی خودمان را با نیازهای بی پایان جهان معاصر بسنجیم کاستی های ما بیشتر خود را نشان می دهد.

بیش از 50 طرح در دست اجرا وجود دارد

وی با اشاره به این که با تکیه بر اصالت حوزه طرح های مختلفی اجرا شده یا در دست اجرا قرار دارد، اظهار کرد: شاید بیش از 50 طرح در دست اجرا وجود دارد؛ محور دیگر نیز در حوزه مقوله آموزش پژوهش محور مطالب زیادی در نشست های گذشته گفته شد و امشب نیز نکات اساسی بیان شد.

آیت الله اعرفی ابراز کرد: همه نکاتی که گفته شده درست است، اما استاد درنظام تاریخی حوزه هم زمان چند نقش ترکیبی را ایفا می کرده و برنامه های گوناگون حوزه نباید استاد را از آموزش دهنده بودن، انگیزه دهی، هدایت، تربیت، مشاور و الگوبودن به صورت مجموعی بازبدارد.

وی با تأکید بر این که تقسیم بندی های جدید ما را در معرض این قرار می دهد که استاد را از نقش جامع ترکیبی دور می کند، خاطرنشان کرد: استاد مرکب از این اوصاف می تواند موفق باشد، بنابراین این سنت بسیار خوب باید حفظ شود همانطور که در استاد عشق و شور تربیت به معنای جامع و کامل آن باید موج بزند.

وی یادآور شد: در حوزه پژوهش نیز حقیقت استادی این است که مربی پژوهش باشد و اگر این نباشد استاد به مفهوم عمیق آن صادق نخواهد بود؛ یکی از عناصر و مؤلفه های نظام آموزش پژوهش محور استاد است و او وقتی در این امر توفیق دارد که به مجموعه ای از اوصاف و ویژگی ها متصف باشد.

استاد خود باید محقق باشد

آیت الله اعرافی با اشاره به این که استاد خود باید محقق باشد، عنوان کرد: قبل از هرچیزی باید هر روز به دنبال سؤال نو و پاسخ جدید باشیم و هیچگاه در هیچ درسی توقف نداشته باشیم؛ از همان درس صرف که شروع می کنید اگر روزی ده سؤال جدید برای خود پیدا نکنید، طلبه هم محقق نمی شود.

وی ابراز داشت: مسأله اولی که بیان شد مستلزم مطالعات جامع و وسیع از سوی استاد است؛ استادی که هر بار نکته ای جدید بیان می کند حداقل انگیزه طلبه مستعد را برمی انگیزاند.

رییس جامعه المصطفی العالمیه در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: بحث دیگر موضوع متن و محتوا است، اگر متن خیلی ساده باشد نمی تواند پژوهش برانگیز باشد، البته اغلاق و معما گونه بودن مسأله نامطلوب است ولی متن باید داری وزانت باشد.

ضرورت ارتباط ویژه بین شاگرد و استاد

وی با اشاره به این که ارتباط علمی خاص بین شاگرد واستاد مسأله ای بسیار ضروری و لازم است، ابراز داشت: ما خودمان در سال هایی که ارتباط های نزدیک با مرحوم آیت الله تبریزی داشتیم حس می کردیم موفق ترهستیم؛ نکته مهم دیگر آن است که استاد باید دنبال حل مشکلات خودش باشد.

آیت الله اعرفی ابراز کرد: وقتی آموزش پژوهش محور می شود که شاگرد را شاگرد مطلق ندانید بلکه رابطه را دو سویه بدانید و تأکید کنید که شما نیز از او درس می آموزید؛ نوشتن، تقریر، سیمنار، کنفرانس، آزاد اندیشی، کتاب و نرم افزار از راه کارهای اساسی در این مسأله است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر این که باید نظام جامع استادی در حوزه راه اندازی شود، یادآور شد: این طرح ابعاد مختلفی دارد که ابعاد استاد، خدماتی که باید به استاد ارائه شود و وظایف او در آن دیده شده است.

بازنگری در عرصه امتحانات شفاهی

وی یادآور شد: مسأله دوم گروه های علمی تربیتی است که آیین نامه آن تدوین و ابلاغ شده است که این گروه ها در حقیقت ارکان برنامه ریزی و هدایت روند علمی و تربیتی در مدارس خواهند بود؛ در حوزه امتحانات شفاهی نیز بازنگری جدی صورت گرفت که از جمله آنها واگذاری به مدارس، معطل نشدن طلاب در امتحان دادن و همچنین از امتیازاتی که به طلبه داده می شود، همین بحث پژوهش است.

آیت الله اعرافی با اشاره به این که هر استانی باید یک حوزه فاخر و پاسخگو داشته باشد، ابراز داشت: در استان ها نیز اقداماتی انجام دادیم و طرح هایی داشتیم که به تصویب شورای عالی حوزه رسیده است.

وی ابراز داشت: در طرح هدایت تحصیلی اولویت با سطوح عالی است ولی این مسأله مطلقا به معنای مدرسه ای شدن نیست ولی از آن طرف تعدادی باید تحت نظارت اساتید قرار بگیرند، این طرح نیز به صورت آزمایشی برای سطوح عالی و دروس خارجی اجرایی شده است که می تواند متناسب با سطح یک نیز برنامه ریزی شود.

حفظ سنت اصیل آزادی انتخاب استاد

رییس جامعه المصطفی العالمیه در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: حفظ سنت اصیل آزادی انتخاب استاد و در عین حال توجه به طلبه در پیشرفت تحصیلی مورد توجه ما است؛ برنامه های جدیدی که برای استان ها در نظر گرفته شده آزاد است و این حق انتخاب و آزادی برای طلبه یک ضرورت است.

وی با اشاره به این که مسأله دیگر انتخاب متون است، خاطرنشان ساخت: برای سطح یک در هر شش سال برای همه متون بدیل قرار داده ایم و حق انتخاب با طلبه و استاد و مدرسه است، بنابراین برای همه مواد درسی در سطح یک غیر از شرح لمعه متون درسی جایگزین قرار داده شده است.

آیت الله اعرفی ابراز کرد: طلبه باید راهنمایی شود تا بتواند خوب درس بخواند و همینطور در محدوده های سطح یک تغییراتی ایجاد شده که هنوز ابلاغ نشده است؛ این که ده سال به 12 یا 13 سال اضافه شود معنایی ندارد ولی باید فرصت برای تعمیق در دروس را ایجاد کنیم.

وی با تأکید بر گسترش آموزش های کاربردی مهارتی در حوزه، ابراز داشت: 250 کارویژه روحانیت در ارتباط با درون حوزه، جامعه و نظام اسلامی طراحی شده که دو نظام دیگر یعنی نظام آموزشی و نظام آموزش کاربردی مهارتی را نیز دنبال می کند.

راه اندازی نظام جامع اندیشه اسلامی

وی یادآور شد: مسأله دیگر نظام جامع اندیشه اسلامی به ویژه برای افرادی که با مدرک دیپلم یا بالاتر آمده اند تا طلبه در پیچ و تاب ادبیات گم نشود که این مسأله البته با موضوع حوزه انقلابی نیز ارتباط دارد.

وی با بیان این که نظام انتخاب آزاد استاد در سطح یک نیز باید اجرایی شود، عنوان کرد: می خواهیم در پایه های پنج و شش نیز همچون سطح عالی این مسأله را اجرایی کنیم؛ مسأله دیگر استعدادهای برتر است که به زودی شناسایی استعدادهای برتر به پایان می رسد تا بتوانیم در آینده مجتهدان و چهره های علمی داشتیم.

وی ارتقای نشریات مدرسه ای، توجه به تاریخ تطور حوزه، آشنایی با انقلاب و حوزه بین الملل را از دیگر مسائل ضروری در حوزه امروز دانست و تأکید کرد: توجه به زبان عربی از مسائل مهم است و همچنین در مقوله های مشاوره و اخلاق و تربیت نیز طرح های جامعی در نظر گرفته شده است.

وی افزایش شهریه و توجه به مشکلات معیشتی طلاب را از دیگر طرح های حوزه دانست و خاطرنشان کرد: کمک هزینه هدفمند برای طلاب و اساتید در حال دنبال شدن است و ماه ها روی آن کار شده است؛ مرکز خدمات نیز در این زمینه کارهایی انجام شده است و خبرهای خوشی نیز در این زمینه خواهید شنید./1330/پ۲۰۱/ی