تغییرات اقلیمی و درگیری بین انسان‌ها عامل بحران گرسنگی در دنیا/ بارزانی ریسک بزرگی را با اعلام استقلال کردستان انجام داد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دکتر کاویانی‌راد، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی بعداظهر (سه شنبه ١٨ مهرماه) در نشست «بررسی بحران زیستی محیطی در غرب آسیا» که در موسسه آینده پژوهی جهان اسلام برگزار شد با اشاره به اینکه همه ما در مورد وضع محیط زیست و اینکه این امر در سطوح مختلف در شرایط خوبی نیست تفاهم نظر داریم، اظهار داشت: امنیت محیط زیست امری الزام‌آور است، با وجود محیط زیست موضوع امنیت جهانی مطرح می‌شود، در واقع محیط زیست می‌تواند امنیت جهانی را تهدید کند و از این رو باید به آن اهمیت داد.
وی ادامه داد: تغییرات اقلیمی اولین موضوعی است که در مورد امنیت محیط زیست مورد توجه قرار می‌گیرد، وقتی تغییرات اقلیمی رخد می‌دهد متعاقبا تغییرات بارش ایجاد می‌شود، براساس سنت‌های ما باران از آذرماه تا اردیبهشت‌ماه فرو می ریزد و تجربه نشان می دهد که ما برنامه خاصی برای استفاده از آن نداریم.
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی با اشاره به وضعیت بحرانی آب در ایران، تأکید کرد: در شرایطی که آب در کشور ما در وضعیت خوبی به سر نمی‌رود چاه‌های غیرمجاز نیز در این کشور بسیار حفر شده و همان متخلفین در دادگاه‌ها رأی می‌آورند و به کار خود ادامه می‌دهند، امروز تهران نیز دچار فرودستی شده و زمین نشست کرده و چنانچه زلزله‌ای در تهران بیاید تا دو ریشتر بیشتر از میزان زلزله آسیب وارد می‌شود.
کاویانی‌راد با بیان اینکه میزان بارش در کشور ما کم شده است و در شرایط خوبی قرار نداریم، خاطرنشان کرد: برای نمونه شهر مشهد سالانه بیست میلیون نفر زائر دارد و جمعیت شهر هم تقریبا سه میلیون است، این در حالی است که این شهر آب خود را نمی‌تواند تأمین کند و از طرفی پروژه‌های زیاد و عظیم هم دارند، از این رو تلاش شد سدی به نام سد دوستی با همکاری ترکمن‌ها و ایران بزنیم که این موضوع مشکل آب شهر مشهد را حل کرد.
وی افزود: این سد مشکلات را حل کرد اما افغان‌ها با همکاری هند بر روی هرات سدی زدند و این جریان آب در سرازیر شدن به سد دوستی قطع شد و حالا شرایط برای مشهد و استان سیستان ما نیز مجدد بحرانی شد.
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی یادآور شد: مشهد ما از این پس گروگان سیاست بی‌ثبات افغانستان خواهد بود، این در حالی است که ما با افغان‌ها بر روی موضوع رود هیرمن توافق داشتیم ولی آنها اهتمامی به آن نداشتند، امروز به نفع ما است که به جای آوردن آب از تاجیکستان با افغان‌ها توافق کنیم.
کاویانی‌راد بیان کرد: نکته جالب این است که ما از کشورهای شرقی کشور آب وارد می‌کنیم و در بخش غربی کشور آب را صادر می‌نماییم، یکی از کشورهایی که ما به آن آب صادر می‌کنیم عراق است که پس از داعش بامشکلات زیست‌محیطی زیادی مواجه می‌شود، از این رو در شمال غرب ما مشکلات قومی و سیاسی در آینده خواهیم داشت.
وی ابراز داشت: ما سد سیروان را در غرب زده‌ایم که بسیار عظیم است، اما نباید فراموش کرد که میزان آبی که به عراق می‌رود چندبرابر آن چیزی است که ما از افغانستان وارد ایران می‌کنیم، این در حالی است که ترکیه امروز بروی دجله و فرات سد زده و همین امر جنوب عراق را دچار خشکی کرده است، نتیجه این کاهش آب و زدن سد باعث شده است که آب کمی به خلیج فارس بریزد و از این رو مسیرهای آبی تا خلیج فارس کم آب شده و باعث شده کشاورزان شهرهای جنوبی ما دچار مشکل شوند.
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی با اشاره به موضوع کردستان عراق نیز تصریح کرد: کردستان عراق که امروز دچار محکومیت جهانی و اعلام استقلال است از این پس وارد معادلات پیچیده‌ای می شود، کردستان عراق یک روز قبل از بیان استقلال رسما اعلام کرد که نفت و آب این منطقه با دولت مرکزی قابل مذاکره است، پس از امروز اقلیم کردستان هم وارد هیبروپولوتیک منطقه می‌شود.
کاویانی‌راد با اشاره به بحران آب منطقه شرق ایران از سوی افغانستان، اظهار کرد: امروز نزدیک به سه میلیون افغان در ایران زندگی می‌کنند پس افغانستان آب مصرفی همین جمعیت را هم تامین کند برای ما کافی است، البته ما اگر بتوانیم به افغان‌ها بفهمانیم که ایران و افغانستان مکمل هیبروپولوتیک یکدیگر هستند مشکلات ما تا حدودی حل خواهد شد.
وی عنوان کرد: اقلیم کردستان از این پس برای ما دارای اهمیت است و در این میان باید گفت بارزانی ریسک بزرگی را با اعلام استقلال انجام داد.
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی اضافه کرد: مدیریت منابع آب افغانستان در دست آلمان‌ها است و به هیچ‌وجه در مورد سد جدید خود با ما وارد مذاکره نمی‌شود زیرا آنها می‌خواهند بیشترین امتیاز را از ما برای خرید آب بگیرند.
کاویانی‌راد در مورد وضعیت دریاچه ارومیه نیز گفت: ما باید نگران دریاچه ارومیه هم باشیم، ارومیه یکی از مراکز ایجاد ریزگردها و ناامنی در آینده خواهد بود، همچنین کشت برخی محصولات پرمصرفی آب در کنار دریاچه ارومیه و در اصل عدم مدیریت کشاورزی نیز لطمه زیاردی به آب این منطقه زده است.
وی با بیان اینکه آب در فرهنگ ما جای خاصی ندارد، خاطرنشان کرد: امروز ما نیاز داریم که رسانه‌ها به موضوع بی‌آبی بپردازند، البته فرهنگ‌سازی یک شبه اتفاق نمی‌افتد و از این رو ما نیازمند یک هجمه رسانه‌ای برای فهماندن نبود آب به مردم هستیم.
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی با اشاره به سخنان عراقچی مبنی بر اینکه ما در شرق کشور به دنبال ایجاد یک کمیته آبی هستیم و دیپلماسی آب خوب است، گفت: ما این موضوع را شروع کرده‌ایم ولی آیا کشورهای شرقی همسایه هم پای توافق آمده‌اند، در واقع کشورهای شرقی همسایه ما به دنبال گرفتن نهایت امتیاز از ما برای آب هستند.
کاویانی‌راد در مورد وضعیت ترکیه در فرآیند زیست‌محیطی منطقه نیز افزود: ما از ترکیه متاثر نخواهیم بود و اینکه ما ترکیه را بزرگ می‌کنیم به خاطر این است که در وجه بین المللی ترکیه نقش بازیگر اصلی را دارد ولی بدانید که سوریه و عراق و دیگر همسایگان هم در آسیب زیست‌محیطی تأثیر دارند.
عدم اتحاد سیاسی در بین کشورهای توافق پاریس یک مشکلی اساسی است
در ادامه این نشست هادی سلیمان‌پور، عضو هیأت علمی دانشکده روابط بین‌الملل با بررسی بحران پدیده تغییرات اقلیمی و سیر تاریخی اقدامات جامعه بین‌المللی، اظهار داشت: عوامل موثری در روند روبه رشد اقلیمی انتشار گازهای گلخانه‌ای به عنوان یکی از آسیب‌های زیست‌محیطی وجود دارد، این گاز به سرعت در حال انتشار در کره‌زمین است و اثر این انتشار افزایش گرما است، موضوعی که این وضعیت را تشدید می‌کند تغییر آب و هوایی و جریانات اقیانوسی می‌باشد.
وی ادامه داد: پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تبدیل می‌شود، در مرحله مستقیم خسارت‌های طبیعی ناشی از تغییرات آب و هوایی و اکولوژیکی طبیعی بر اکو سیستم زمین اتفاق می‌افتد، در مرحله غیرمستقیم نیز ما شاهد آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از تغییرات دما و گرمایش زمین هستیم.
عضو هیأت علمی دانشکده روابط بین‌الملل تأکید کرد: جامعه جهانی سه پاسخ برای این پدیده دارد، ابتدا سند حقوقی الزام‌آور کنوانسیون تغییرات آب و هوایی در سال١٩٩٢، سپس کنوانسیون تغییرات آب و هوایی و پروتکل کیونو بر مبنای رژیم تمایزگرا و تقسیم‌بندی کشورها براساس توسعه‌یافتگی و مسئول شناختن کشورهای توسعه‌یافته در انتشار بیش از حد گازهای گلخانه‌ای که تعهدات کمی کاهش انتشار را متوجه این گروه از کشورها نمود، همچنین توافق پاریس براساس تحولات سیاسی و همچنین تحولاتی که در بازارهای انرژی جهان طی سال‌های اخیر به وقوع پیوست می‌توان به عنوان سه راه‌حل نام برد.
سلیمان‌پور یادآور شد: در پاریس قرار بود اهدافی طراحی شود تا دمای کره‌زمین تا حدودی کاهش پیدا کند، این توافقنامه درباره حمایت از کشورهای در حال‌توسعه نیز صورت گرفت، در واقع این توافقنامه برای همه کشورها بوده و استثنایی هم وجود ندارد، محیط توافقنامه پاریس یک محیط مذاکراتی ویژه، حقوقی و اقتصادی بود.
وی افزود: محیط حقوقی در این توافقنامه شامل اصل بین‌المللی، اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت، اصل تعامل بین توسعه و محیط زیست، اصل توسعه و اصل اقدامات احتیاطی بود، اما در این میان یک تحول تکنولوژیک در نفت و گاز بوجود آمد که تولید کننده و مصرف کننده نیز جا به جا شد.
عضو هیأت علمی دانشکده روابط بین‌الملل بیان داشت: به لحاظ فنی در اصل حفاظت از سرزمین و بحث سازگاری و ضرر و زیان در امکان ارتباط فنی بین ٨کشور توافقنامه وجود دارد و فقط اتحاد سیاسی وجود ندارد.
خروج آمریکا از توافق پاریس جنجال در بازار جهانی است
محمد ضریع زارع، رییس اداره امور بین‌المللی محیطزیست و انرژی وزارت امورخارجه در ادامه این نشست با اشاره به اینکه توافقنامه پاریس زمینه تحولات در زمینه انرژی را به وجود آورد، خاطرنشان کرد: بحث انرژی‌های نو در حال جایگزین شده به جای انرژی‌های قدیمی است که هزینه آنها هم کمتر است، همچنین مکانیزم‌های مختلفی طی دو دهه گذشته برای آب و هوا در حال شکل‌گیری است، از این رو همه کشورها به نحوی حاضر هستند در این توافقنامه باشند و توافقنامه پاریس عملا از٢٠٢٠ انجام خواهد شد.
وی در مورد خروج آمریکا از این توافقنامه گفت: رییس جمهور آمریکا اعلام کرده است که از این توافقنامه خارج می‌شود مگر آنکه مذاکرات مجدد انجام گردد، البته آمریکا و ترامپ به دنبال این هستند که بخشی از وظایف کشورهای توسعه‌یافته بر دوش کشورهای در حال‌توسعه بیافتد، به همین منظور تلاش برای حفظ این دوگانگی در اجراء برای آنها بسیار مهم است.
رییس اداره امور بین‌المللی محیط زیست و انرژی وزارت امورخارجه در مورد تعلل چین و هند در این توافقنامه و نفع زمان خوردن به اجرا شدن این توافقنامه تصریح کرد: هند و چین با این توافقنامه مخالف نیستند اما به دنبال خرید زمان هستند تا بتوانند تولید انرژی پاک را آغاز کنند.
ضریع زارع در مورد وضعیت کشورهای حوزه خلیج‌فارس در این توافقنامه نیز گفت: در کشورهای حوزه خلیج‌فارس ما می‌توانیم در اوپک همکاری‌های خوبی داشته باشیم، فضا برای کار در این چهارچوب جدی است اما یک نگاه سیاسی در میان اعضاء اوپک وجود دارد که باید کنار گذاشته شود.
وی بیان کرد: یکی از مسائلی که می‌تواند کمک کند توسعه جنگل‌ها، رویش گیاهان و انجام اقدامات بیولوژیک است، منطقه خلیج‌فارس طی دوسال گذشته بسیار گرم شده است و اگر این روند ادامه پیدا کند سکونت برای شهرهای بندر عباس و اطراف آن غیر ممکن می‌شود.
رییس اداره امور بین‌المللی محیطزیست و انرژی وزارت امورخارجه در مورد اینکه شرایط خروج آمریکا از توافقنامه چگونه خواهد بود، اضافه کرد: آمریکا درخواست خروج از توافقنامه پاریس را داده است که این کار حداقل تا سال ٢٠٢٠ امکان‌پذیر نمی‌باشد، البته فراموش نشود که خود این توافقنامه در سال ٢٠٢٠اجرایی خواهد شد.
ضریع زارع ادامه داد: غرب می‌ترسد خروج آمریکا از توافقنامه پاریس دعواهای تجاری با شرکاء آمریکایی ایجاد کند، زیرا کالاهای آمریکا به خاطر عدم رعایت برخی موضوعات زیست‌محیطی وارد کشورهای دیگر نمی‌شود و این موضوع دچار اختلال در بازار جهانی می‌شود.
وی درباره سیاست آبی ایران نیز اظهار کرد: یکی از سیاست‌های ما در شرق کشور باید استفاده مجدد از آب باشد، برای نمونه ما می‌توانیم از آب فاضلاب و دیگر آبها بهره‌وری مجدد داشته باشیم، مدیریت پایدار منابع آب می‌تواند نه تنها در شرق بلکه در کل کشور به ما کمک کند.
رییس اداره امور بین‌المللی محیطزیست و انرژی وزارت امورخارجه تصریح کرد: ما در حوزه پنل‌های خورشیدی و تروبین‌های بادی ظرفیت خوبی برای حل بحران آب و تامین انرژی داریم و می‌تواند به عنوان مشاعلی به جای کشاورزی هم از آن استفاده کرد، خوشبختانه باد هم در زمانی در کشور ما می‌وزد که نیاز به برق زیاد است، همچنین در بخش صنعتی نیز این امر بسیار کمک‌کننده است.
ضریع زارع افزود: در بخش جنگل هم ما باید اصل حفظ محیطزیست را پیش بگیریم، گونه‌های گیاهی ثروت‌های آینده است، استفاده از گونه‌ها در توایدات کشاورزی بسیار ارزشمند است.
تغییرات اقلیمی و درگیری‌بین انسان‌ها عامل بحران گرسنگی در دنیا
در پایان این نشست سید محمد ساداتی‌نژاد رییس گروه اسلام و روابط بین‌الملل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی با اشاره به بحران‌های ناشی از سوانح، اظهار کرد: بحران‌های ناشی از سوانح با اسناد کاهش سوانح و تغییرات آب و هوایی کاملا مرتبط است، طبق آمارها بیشترین آمار سوانح مربوط به آب و هوا است که در عواملی چون سیل، گرما هوا و... بوجود می‌آید، سازمان ملل اعلام کرده که طی ٥٠سال گذشته میزان مرگ و میر براثر سوانح طبیعی دو برابر شده است.
وی ادامه داد: بین بحران‌های زیست‌محیطی، گرسنگی و افزایش درگیری نیز ارتباط وجود دارد، طبق بررسی‌های سازمان ملل بین سال‌های ٢٠٠٥ تا ٢٠١٥ موضوع گرسنگی به شدت کاهش پیدا کرده و در حال ریشه‌کن شدن بوده است ولی ناگهان این موضوع در ٢٠١٦ به شدن افزایش یافته و بحران گرسنگی داریم به وجود آمده است که سازمان ملل دلیل آن را تغییرات اقلیمی و درگیری‌ها بین انسان‌ها معرفی می‌کند.
رییس گروه اسلام و روابط بین‌الملل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی تاکید کرد: ما راهبرد یوکوهاما و سند ژاپن و سند سندای را در کاهش ریسک برای سوانح در مجامع بین‌المللی داریم، در سند سندای که در ٢٠١٥ تصویب شد از ٢٠١٥ تا٢٠٣٠ کشورها موظف هستند همکاری‌های لازم را برای کاهش سوانح طبیعی داشته باشند.
ساداتی‌نژاد یادآور شد: ما اگر می‌خواهیم با مشکلات این چنینی مقابله کنیم باید مدیریت ریسک سوانح طبیعی را به همراه مدیریت ریسک محیط‌زیستی داشته باشیم، در سند سندای آمده است که چهارچوب حاکمیتی باید قبل از آمدن یک سانحه طبیعی به فکر باشند، حوزه کاهش محیطزیست می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی را کاهش دهد.
وی افزود: در همکاری‌های منطقه‌ای آنچه منافع بیشتری دارد باید زمینه همکاری طرفین قرار گیرد، در منطقه ما که انواع تنش‌ها وجود دارد توافقات غیرسیاسی می‌تواند زمینه خوبی برای همکاری باشد، زیرا کشورها در بخش‌های مختلف زیست محیطی به هم مربوط می‌شوند و از این رو کشورها می‌توانند یکدیگر را کمک و یاری دهند.
رییس گروه اسلام و روابط بین‌الملل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی گفت: تنشهای سیاسی در منطقه ما زیاد است و از این رو همکاری در بخش‌های مختلف را سخت کرده است ولی این بدان معنا نیست که این توافقات غیرسیاسی ناممکن است./816/502/ح