آغاز دوره فقه نظام ساز در موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر رشاد تولیت مدرسه علمیه امام رضا(ع) روز دوشنبه سی اُم مرداد در نشستی رسانه‌ای با موضوع طرح تخصصی «فقه نظام‌ساز»، گفت: دانش فقه و علوم مرتبط، نظام زندگی مومنانه انسان را تامین می‌کند. به همین جهت قفه، محور علوم و دروس حوزوی است.

وی افزود: هرچند فلسفه، کلام و اخلاق نیز دارای منزلت و جایگاه است، اما مردم ضمن التزام به عقاید و ارزش‌ها، زندگی خود را در چارچوب آموزه‌های فقهی تنظیم می‌کنند.

رییس شورای حوزه علمیه استان تهران با پرداختن به پیشینه علم فقه در تاریخ، ابراز داشت: در هزار سال گذشته و به نوعی از عهد معصومین(ع)، فقها و حوزه‌های علمیه اهتمام به ده‌ها نوع از معارف خاصی که به علم فقه پیدا می‌کرده داشته‌اند.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد بیان داشت: در ادوار تاریخ کیفیت و پژوهش فقه دستخوش تحولاتی شده است که این تحولات منشا پیدا شدن مکاتب فقهی شده است. حوزه‌های علمیه نیز در این راه زحمت کشیده‌اند. به نوعی می‌توان گفت بشریت و مسلمین در بهره‌گیری از علوم فقهی وام‌دار اصحاب حوزه‌های علمیه هستند.

تولیت مدرسه علمیه امام رضا(ع) تاکید کرد: غیرمسلمانان نیز از فقه اسلامی برخوردارد شده‌اند، برای مثال امروز بخشی از قوانین حقوقی جاری در کشورهای مختلف نظیر فرانسه برآمده از فقه اسلامی است. در صدها سال گذشته نیز چندین ترجمه از شرایع «علامه حلی» به دست حقوق‌دانان رسیده و آثار ایشان مورد ترجمه قرار گرفته است.

رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با آسیب‌شناسی جریان علم فقه، ابراز داشت: در دوره‌های اخیر تحقیق و تدوین فقه دچار مشکلات شده است. امروز متاسفانه محققان علوم فقهی کمتر به حوزه‌های جدید اهتمام دارند.

وی ادامه داد: امروز فقهاء ما در پاسخگویی از جهاتی نسبت به زمان خود عقب افتاده است. باید توجه داشت که فقه ما قوی است و اگر فردی به صورت کامل به علوم فقهی مسلط باشد  می‌تواند پاسخگوی به تمام مسایل باشد.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد تاکید کرد: فقه در شاکله اصلی خود ایرادی ندارد، بلکه ایراد از ما است که فقه را به موازات زمان به پیش نبرده‌ایم.

وی با برشمردن برخی از شاخه‌های فقه، گفت: فقه خانواده، اخلاق، انقلاب، فرهنگ، سیاست، هنر، مدیریت، اقتصاد، پول و بانک، بین الملل، حقوق بشر، رسانه، رادیو و تلویزیون، مالکیت فردی، سایبرنتیک و فضای مجازی، طب، محصولات تراریخته، مهندسی ژنتیک، صنایع غذایی، محیط زیست، شهرداری و عمران و... از جمله مواردی است که در گسترده فقه گنجانده می‌شود.

مشکلات روش فقه آموزی

تولیت مدرسه علمیه امام رضا(ع) در خصوص مشکلات جاری در علم فقه آموزی، گفت: در گذشته روش‌های فقه آموزی بسیار کارآمدی وجود داشت. برای مثال سبک «سامِرایی» که از سوی مرحوم میرزای شیرازی بزرگ تدوین شده بود تمام اساس کار خود را بر امر پژوهش قرار می‌داد و به نوعی طالب علم و استاد را در یک عرصه پژوهشی به پیش می‌برد.

رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: امروز بیشتر بار آموزشی و پژوهشی بر گردن استاد است و طلاب به نوعی مستمع هستند. روش فقه آموزی امروز بیشتر به سبک «خطیب-مستمع» نزدیک است.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد اشکال دیگر فقه آموزی در روزگار کنونی را عدم جامعیت آن دانست و خاطرنشان کرد: علوم حوزی در روزگار کنونی محدود شده‌اند و از جامعیتی که در گذشته داشته‌اند برخوردار نیستند. در گذشته، طلاب علوم گسترده‌تری را کسب می‌کردند و علوم حوزی نیز از جامعیت بیشتری نیز برخوردار بود.

وی در خصوص علت تدوین طرح تخصصی «فقه نظام‌ساز»، گفت: بنا بر کاستی‌های موجود تصمیم گرفتیم طرحی را تدوین کنیم تا بر اساس آن «فقه» را با نگاهی بر مشکلات موجود مطرح کنیم. افزون بر این تلاش ما بر این است که با اضافه کردن رشته‌های تخصصی در حیطه فقه، طلاب را با مفاهیم گسترده آن آشنا سازیم.

تولیت مدرسه علمیه امام رضا افزود: قطعا در شیوه تدریسی برای ارائه مباحث فقهی، از شیوه پژوهشی(سامرایی) بهره خواهیم گرفت.

رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با نگاهی به مقوله اجتهاد و مجتهد شدن، بیان داشت: طلبه باید در یک فرایند و گذراندن دوره خارج فقه اجتهاد ورزی کند. امروز طلاب معدودی مجتهد می‌شوند و علت آن هم این است که یا خود فرد به دنبال کسب اجتهاد می‌رود و یا استاد فرد به صورت ویژه طلبه را آماده می‌کند.

وی ادامه داد: بنده موضوع اجتهاد متجزی را به این معنا که شخصی در قسمتی از اصول مجتهد باشد ممکن نمی‌دانم، اما بر این باور هستم که حوزه‌های معرفتی ویژگی‌های خاص خود را دارند و با صرف قوه اجتهاد نمی‌توان در علومی همچون اقتصاد، نظریه پردازی اجتهادی کرد.

تولیت مدرسه علمیه امام رضا با لازم دانستن تخصص در امر اجتهاد، تصریح کرد: بدون شک مجتهدی موفق است که متخصص نیز باشد.

حجت الاسلام والمسلیمن رشاد اضافه کرد: فقیه جامع قطعا فقیه مجتهد و متخصص است. امروز در حوزه‌های علمیه مجتهدین متخصص کافی وجود ندارد. در بخش مقابل و در فضای آکادمیک نیز متخصصین مُقلدی حضور دارند که اجتهاد ندارد.

تولیت مدرسه علمیه امام رضا(ع) با تشریح طرح تخصصی «فقه نظام‌ساز»، عنوان داشت: در طرح مذکور 30 رشته وجود دارد که از میان آنها به صورت تخصصی 5 رشته انتخاب شده‌اند تا در سال تحصیلی جدید در مدرسه علمیه امام رضا(ع) تدریس شوند.

وی اولویت‌های رشته‌های تدریسی در مدرسه علمیه امام رضا(ع) را نام برد و گفت: وجود ادبیات فقهی، وجود استاد ماهر در رشته مورد تدریس، نیاز روز جامعه، رهنمودهای رهبر انقلاب از جمله مواردی است که برای انتخاب 5 رشته تدریسی در حوزه علمیه امام رضا(ع) مورد توجه قرار گرفته‌اند.

تولیت مدرسه علمیه امام رضا(ع) گفت: رشته‌های «فقه اقتصاد»، «فقه قضا»، «فقه سیاست»، «فقه پولی و بانکی» و «فقه صنایع قضایی» 5 رشته  هستند که در سال تحصیلی جاری مورد تدریس قرار خواهند گرفت.

وی با نوین خواندن شیوه‌های آموزشی در طرح تخصصی «فقه نظام‌ساز»، بیان داشت: قطعا در نوع تدریس 5 رشته فقهی از روش‌های نوین آموزشی، پژوهشی و سنجش تحصیلی نوین بهره خواهیم گرفت، ضمن اینکه اساتید این دوره‌ها به صورت یک استاد محوری(برجسته و مجتهد)، یک استاد معین(کمک‌کار استاد اصلی) و یک استاد تخصصی دروس تک درس خواهند بود.

رییس شورای حوزه علمیه استان تهران با محدود خواندن ظرفیت تحصیلی در سال جاری، گفت: برای هر رشته 5 الی 10 نفر گزینش خواهند شد. افراد انتخاب شده نیز باید دارای؛ گواهی اتمام دروس حوزه با معدل مطلوب، تاییده صلاحیت علمی-اخلاقی، امتیاز کامل در ارزشیابی سیاسی-فکری، التزام به کسب دروس خارج فقه عمومی، تعهد حضور در تمامی دوره‌ها و قول خدمت بعد از اتمام در صورت نیاز مجموعه، باشند.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد در بخش پرسش و پاسخ این نشست در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری «مهر» مبنی بر اینکه آیا طرح حاضر از سوی دولت‌ها مورد حمایت و یا مواجهه قرار نخواهند گرفت؟، گفت: حوزه‌های علمیه هرگز در ذیل دولت‌ها نبوده‌اند آنچه مورد نظر حوزه است حرکت برطبق خط مشی کلی نظام  است ونظام نیز از این امر حمایت می کند.

وی در پاسخ به سوال دیگری در این خصوص که آیا تفکرات مختلف در حوزه‌های علمیه این طرح را می‌پذیرند؟ اظهار داشت: به هیچ عنوان تلاش نداریم که نگاه و طرح خود را درابتدا نسبت به حوزه‌های دیگر تسری دهیم. اما قطعا این نگاه در مدرسه علمیه امام رضا(ع) وجود دارد که به  تمام مراکز حوزوی همسو کمک کند.

تولیت مدرسه علمیه امام رضا(ع) در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری «حوزه نیوز» در خصوص نیاز ورود بیشتر به فضای مجازی از سوی حوزه‌های علمیه، اظهار داشت: قطعا به دلیل خلاءهای موجود در حوزه‌های علمیه نمی‌توانیم در سال جاری طرح خود را در حیطه فضای مجازی به صورت آموزشی و درسی مطرح کنیم، اما در این خصوص پژوهش‌های گسترده‌ای در حال انجام است.

وی افزود: باید توجه کنیم که در امر فضای مجازی دستگاه‌های مختلفی وجود دارند که آنها نیز دیر به این حوزه ورود کرده‌اند.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری رسا درباره لزوم به روز شدن و کارآمدی اساتید حوزوی، بیان داشت: بدون شک طرح موجود تلاش دارد تا اساتید و فارغ التحصیلان کارآمد را به جامعه معرفی کند و در این راه نیز از علوم روز بهره گرفته خو اهد شد. علاوه بر این باید گفت که نسل جدید حوزه‌های علمیه بسیار کارآمد و به روز هستند.

وی در پایان در پاسخ به سوال دیگری در خصوص نحوه جذب طلاب در طرح، گفت: قطعا در آینده جذب طلاب محدود به استان تهران نخواهد شد./۸۵۶/پ201/ب1