اصلاح حکمرانی تربیتی نیازمند تقویت حلقه‌های میانی و مردمی‌سازی آموزش است

حجت‌الاسلام موسوی با اشاره به مسائل روز در تعلیم و تربیت، از جمله بحران‌ها و رویکردهای «اوکراینی تربیتی»، بر ضرورت پرداختن به این موضوعات با نگاه‌های فقهی و فلسفی بومی تأکید کرد.

به گفته وی، الگوی حکمرانی تربیتی اسلامی دارای خصیصه‌هایی است که مهم‌ترین آن‌ها شبکه‌مندی و کنشگری مرزی یا همان «حلقه‌های میانی تربیت» است. در این چارچوب، هدف این الگو، تسهیم اقتدار تربیتی و تقویت آتوریته و سندیت مرجعیت در فرآیند تربیت است.

عضو هیأت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان، تربیت را ارتباطی مستمر و انسانی میان معلم و شاگرد دانست و اظهار داشت: فلسفه اسلامی این ارتباط را به عنوان پیوندی میان دو نفس با ویژگی‌های اخلاقی و هدایتگری تلقی می‌کند. 

وی همچنین تربیت را در قالب ولایت تعریف کرد و با اشاره به ادبیات قرآنی، ولایت تربیتی را شامل محبت، مسئولیت و هدایتگری دانست که کارکردهای اخلاقی، نهادی و معنوی دارد.

حجت‌الاسلام موسوی تأکید کرد: با این نگاه، ارتباط تربیتی نه تنها یک فرایند آموزشی، بلکه زمینه‌ساز شکل‌گیری حکمرانی تربیتی و تقویت شبکه‌های انسانی میان بازیگران تربیت است.

وی در ادامه مباحث خود توضیح داد که ارتباط تربیتی میان معلم و شاگرد را می‌توان نوعی ولایت دانست، ولی این ولایت به معنای دقیق با مفاهیمی همچون آتوریته معلم یا مرجعیت و سندیت کاملاً یکسان نیست، بلکه در سطحی کلی و فی‌الجمله با آن‌ها ارتباط دارد.

عضو هیأت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان با استناد به فقه تربیتی اسلامی، محورهای طولی و عرضی این ولایت را تشریح کرد و در بعد طولی، مسئولیت تربیت کودک بر عهده والدین، جد پدری و دیگر حلقه‌های مرتبط تا حاکم امت امتداد دارد و در بعد عرضی، نهاد خانواده، نهاد علمای دین و نهاد مردم به طور همزمان در فرآیند تربیت ایفای نقش می‌کنند. 

وی با تاکید بر اینکه در فقه اسلامی، تربیت همواره متولی دارد و هیچ وضعیتی اجازه ترک مسئولیت تربیتی را نمی‌دهد افزود: با توجه به این رابطه طولی و عرضی، ضرورت شبکه‌بندی تربیت در جامعه اسلامی روشن می‌شود. برخلاف الگوهای سکولار که توزیع اقتدار و حق نفوذ تربیتی را تنها از منظر تکنیکال و افقی بررسی می‌کنند، در الگوی اسلامی، تربیت همواره با هدایت و ارزش‌های قدسی پیوند دارد و شبکه‌بندی آن با نگاه الهی و اخلاقی انجام می‌شود.

حجت‌الاسلام موسوی در بخشی از سخنان خود تصریح کرد: شبکه ولاء تربیتی در الگوی اسلامی، برخلاف الگوهای سکولار، همواره با هدایت و مسئولیت تربیتی پیوند دارد و از رودربایستی‌های مبتنی بر منطق سکولار فاصله می‌گیرد. 

وی با تأکید بر مشروعیت الهی تربیت، گفت: در الگوی اسلامی، منبع مشروعیت اقتدار تربیتی، نه عقل و تجربه، بلکه ربوبیت تشریعی خداوند است که از شریعت حاصل می‌شود.

حجت‌الاسلام موسوی همچنین به نقش حلقه‌های میانی در تربیت اشاره کرد و بیان داشت: این حلقه‌ها، شامل گروه‌های نخبه مردمی هستند که به‌عنوان حد واسط بین سیاستگذاران و مردم عمل می‌کنند و در عملیاتی کردن مسئولیت‌های تربیتی نقش‌آفرینی می‌کنند.

عضو هیأت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان  افزود: بازخوانی تجارب موفق دهه ۶۰ در جمهوری اسلامی و بهره‌گیری از ظرفیت جوانان انقلابی و پشتیبانی مردمی، اهمیت ویژه‌ای دارد.

وی در پایان تأکید کرد: اصلاح مدل حکمرانی تربیتی در ایران نیازمند تقویت حلقه‌های میانی، مردمی‌سازی آموزش و پرورش، تمرکززدایی از تصمیمات تربیتی و بومی‌سازی آموزش در مدرسه و محل زندگی است و افزود: پشتیبانی نرم‌افزاری و لوجستیک از گروه‌های جهادی تربیتی باید تقویت شود تا نظام ارتباطی تربیت اسلامی به شکل مؤثر پیاده شود.