وقتی مردم از «نزاع‌های خیابانی» خسته می‌شوند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نزاع و درگیری، رخداد، واقعه یا واکنشی است اغلب هیجانی است که فرد در مواقع عصبانیت از خود نشان می‌دهد و غالباً موجب توهین، فحاشی، ضرب‌وشتم و مصدومیت می‌شود.
خشونت خیابانی استفاده از نیروی فیزیکی توسط فرد یا افرادی در مکان‌های عمومی است. تقریباً یک‌سوم این جرایم در خیابان و محیط‌های باز صورت می‌گیرد و اشکال مختلفی دارند، مانند سرقت(با یا بدون آسیب)، مزاحمت نوامیس، زورگیری، نزاع سطحی منجر به ضرب‌وجرح، تهدید با انواع سلاح سرد، قتل، تجاوز و غیره؛ گرچه بسیاری از خشونت‌های خیابانی مربوط به اراذل و اوباش است، اما افراد عادی زیادی هم به صورت ناخواسته به بهانه‌های واهی درگیر زد و خوردهای بی‌مورد با یکدیگر می‌شوند، تصادف دو خودرو، خرید و فروش، طلب پول و اتفاقاتی از این قبیل همین موضوع خشونت خیابانی را به یک مسأله و مشکل برای سلامت عمومی تبدیل کرده است.
نزاع و درگیری خیابانی یکی از اصلی‌ترین آسیب‌های اجتماعی جامعه ماست؛ اتفاقی که در فضای عمومی جامعه رخ می‌دهد و تبعات منفی زیادی به دنبال دارد؛ قتل و جنایت‌های خیابانی درست جلوی چشم بقیه شهروندان یکی از تلخ ترین تبعات این زد و خوردهای خیابانی است.
آمار نزاع‌ها و درگیری‌های خیابانی تکان‌دهنده است؛ کارشناسان پزشکی قانونی می‌گویند بیش از نیمی از افرادی که به مراکز معاینات پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند جراحت دارند و حدود 20 درصد این جراحات ناشی از بروز درگیری‌ها و نزاع‌های خیابانی است.
زندگی مدرن، خشونت را در جامعه بالا می‌برد!
زندگی مدرن، خشونت را در جامعه بالا می‌برد؛ با این جمله موافق باشید یا نباشید، نمی‌توانید منکر این موضوع باشید که در جامعه امروز، بهانه‌های بروز خشونت بالاست و کمتر پیش می‌آید، وقتی از خانه خارج می‌شوید با صحنه‌ای از یک درگیری در خیابان‌های شهر روبه‌رو نشوید. فرقی نمی‌کند طرف‌های این درگیری، راننده تاکسی و مسافرانش باشند یا دو راننده عصبانی که همزمان با هم به یک جای پارک رسیده‌اند.
در بیشتر این درگیری‌ها و نزاع‌های خونین خیابانی، پای یک سلاح سرد در میان است؛ از پنجه بوکس و قمه گرفته تا چاقو و شمشیر و غیره، وسیله‌هایی که درباره حمل آن، اما و اگرهای زیادی وجود دارد؛ دسترسی افراد به آلات جرم نباید آسان باشد. تصویب طرح ممنوعیت حمل و به‌کارگیری سلاح سرد راهکاری است که به عقیده کارشناسان می‌تواند دسترسی آسان به سلاح‌های سرد را کاهش دهد.
این دغدغه ها سبب شد تا خبرنگار خبرگزاری رسا در پی جویا شدن علت «نزاع ها و زدو خوردهای خیابانی» به سمت بازار تاریخی گذرخان و خیابان چهارمردان قم برود تا با اصناف مختلف ارتباط برقرار کرده و نظرات و پیشنهاداتشان را در این عرصه بپرسد.
در ابتدا یک کتاب فروشی نظر ما را به خود جلب کرد، به سراغ آن رفتیم تا با فروشنده در مورد مسأله ای که به دنبالش بودیم گفت‌وگو کنیم؛ پس از احوال‌پرسی دانستیم که نام این جوان 20 ساله محمد حسین است؛ از او خواستیم تا علت زد و خوردهای خیابانی را از نظر خودش برایمان شرح دهد.
وی با اشاره به اینکه خیابان بارها دعوا و نزاع دیده است بر این باور بود که افراد گمان می کنند همیشه «حق» با آنها است، برای همین هیچ گذشت و نرمشی از خود بروز نمی دهند و همواره درصدد هستند شخص مقابل را وادار به عذرخواهی کنند که همین عامل سبب می شود تا آن شخص مقابل نیز همین رفتار را داشته باشد و در نهایت منجر به یک درگیری بزرگ شده و چه بسا شخصی هم در آن میان به قتل برسد.
افراد گمان می کنند همیشه حق به جانب آنها است!
این جوان 20 ساله در دوران دبیرستان خودش درگیری هایی با برخی از دوستانش داشته که هنگام جویا شدن علت آنها دانستیم همین تفکر «حق به جانب» بودن سبب بسیاری از آن زدوخوردها بوده است.
«خشونت» اساسی ترین کلیدواژه نزاع های خیابانی
وی معتقد است «خشونت» اساسی ترین کلیدواژه نزاع های خیابانی است؛ همچنین مشکلات خانوادگی و عقده شخص را هم نیز در شکل گیری یک دعوای خیابانی دخیل دانست.
محمد حسین که در یک کتاب فروشی کار می کند برای جوانانی که گاهی به درگیری‌های خیابانی مشغول می شوند در ابتدا «کتاب خوانی و مطالعه» و در مرحله بعد «خود را به جای طرف مقابل گذاشتن» را توصیه کرد و از آنها خواست تا در مقابل برخی رفتارهای ناپسند، واکنشی کریمانه از خود نشان دهند.
وقتی به بازار تاریخی گذرخان رسیدیم یک فروشنده عرب‌زبان توجه ما را به خود جلب کرد، به سراغ او رفتیم تا سؤالات خود را برایش مطرح کنیم؛ پس از طرح سؤال، او نسبت به کم کاری متولیان امر به معروف و نهی از منکر اعتراض داشت و از ما خواست تا در این زمینه بیشتر فعالیت داشته باشیم.
این کاسب 59 ساله از وضعیت پوشش امروزی برخی زنان و دختران در قم به شدت انتقاد داشت و مدام به حدیث پیامبراکرم(ص) «صِنْفَانِ مِنْ أَهْلِ النَّارِ لَمْ أَرَهُمَا قَوْمٌ مَعَهُمْ سِیَاطٌ کَأَذْنَابِ الْبَقَرِ یَضْرِبُونَ بِهَا النَّاسَ وَنِسَاءٌ کَاسِیَاتٌ عَارِیَاتٌ» اشاره می کرد و بر این عقیده بود که امروزه زنان لباس هایی می پوشند که تنها رنگ آنها با رنگ پوست تفاوت دارد، اما در واقع همان بی لباسی و برهنگی است.
از نظر وی بخشی از درگیری های خیابانی برای این است که زن حجاب خود را رعایت نکرده، شخصی به او امر به معروف می کند و همین سبب بروز یک نزاع می شود؛ وی یک جریان درگیری خیابانی را این گونه شرح داد «مردی یک خانم بدحجاب را امر به معروف کرد، آن زن با کمال بی ادبی به وی گفت "برو خواهر و مادر خودت را درست کن، می خواستی نگاه نکنی»، آن مرد گفت "شما در معرض دید هستی باید خودت را درست کنی" و همین طور ادامه یافت تا در نهایت به درگیری و فحاشی ختم شد.
در حال راه رفتن و پیدا کردن یک فرد مناسب برای مصاحبه بودیم که ناگهان یک قصابی به چشم خورد، جلو رفتیم و سر صحبت را با صاحب مغازه باز کردیم.
سوء برداشت؛ علت بسیاری از نزاع ها
محمدزاده به ما گفت یکی از مهم ترین عوامل درگیری این است که مردم زبان یکدیگر را نمی دانند، همین سبب بروز سوء تفاهم شده و عمدتاً حرف ها را بد برداشت می کنند که در نهایت هم به دعواهای بزرگ منتهی می شود.
فضولی در کار دیگران، افراد را به پرخاشگری وا می دارد
در یک نگاه کلی از نظر وی علت بیشتر زدوخوردهای خیابانی «فضولی در کار دیگران» است، به عنوان مثال شخصی وارد معامله دیگری می شود و خریدار را از خرید منصرف می کند، این سبب ناراحتی فروشنده شده و او را به پرخاشگری وا می دارد.
چند کلیدواژه اساسی در زمینه شکل گیری زدو خوردهای خیابانی
از نگاه این قصاب 45 ساله «بی صبری»، «تصمیم گیری بدون تفکر» و «عقده مندی» مهم ترین کلیدواژه هایی است که می توان برای شکل گیری یک دعوای خیابانی به آن اشاره کرد.
دوران زد و خورد تمام شده است؛ برای حل مشکلات به گفت‌وگو بپردازیم
توصیه آقای محمدزاده برای جلوگیری از نزاع های خیابانی این بود که انسان باید در برابر همه سختی ها ابتدا «صبر پیشه» باشد و بداند که در دوران امروزی دیگر جایی برای دعوا و زدو خورد خیابانی وجود ندارد، بلکه زمانه، زمانه گفت و گو است و افراد باید با حرف زدن بتوانند مشکلات خود را حل کنند.
وی معتقد است برای اینکه درگیری ها و نزاع ها کم شود باید نظارت نیروهای امنیتی بیشتر شود؛ وی گفت البته نسبت به دو ماه قبل نظارت بیشتر شده، اما هنوز هم نیاز به نظارت بیشتر بر این مکان احساس می شود.
از گذرخان گذشتیم و وارد خیابان چهارمردان شدیم که پیرمردی را دیدیم در حال کار در مغازه زینت آلات؛ وقتی داخل مغازه رفتیم از ما استقبال گرمی به عمل آورد و به سؤالاتمان اسخ داد.
این طلا فروش 80 ساله علت بیشتر دعواها را «مال دنیا» دانست و بر این عقیده بود که اگر انسان ها نسبت به مال دنیا و جمع آوری پول و ثروت بی اعتنا باشند دیگر دعوا و نزاعی پیش نخواهد آمد.
از بین رفتن حرمت‌ها، علت اصلی درگیری ها است
این پیرمرد کاسب از برخی جوانان جامعه گلایه داشت و می‌گفت امروزه دیگر احترام و حرمت‌ها در هم شکسته و وجدان برخی جوانان کور شده است که حرمت ریش سفید را نگه نداشته و کوچک و بزرگ سرشان نمی شود.
خاطره ای از جوانمرد بودن قدیمی‌ها
«نبود از خودگذشتگی» مهم ترین کلیدواژه ای بود که وی درباره شکل گیری نزاع های خیابانی یادآور شد؛ او به یاد روزهای جوانی اش گفت «در قدیم مردم از همدیگر برای پول قرض دادن چک و سفته نمی گرفتند، روزی خودم در مغازه ای ایستاده بودم که مردی وارد شد و از صاحب مغازه مقداری پول به عنوان قرض گرفتن مطالبه کرد، صاحب مغازه از او طلب وثیقه کرد، آن شخص یک تار از سیبیل خود کند و به او داد، صاحب مغازه آن را لای دفتر حساب گذاشت و مبلغی به او قرض داد؛ چند مدت بعد در مغازه ایستاده بودیم که آن مرد پول را پس آورد و وثیقه اش را نیز باز پس گرفت"؛ امروزه این اعتماد کجای مملکت دیده می شود؟ غالب افراد به عهد خود پایبند نیستند، بلکه عهد شکنی می کنند».
والدین برای فرزندان خود «ادب» به ارث بگذارند
آقای شمس الدینی یکی از علل اساسی در زمینه ایجاد نزاع های خیابانی را «بی ادبی» و «بی حیایی» معرفی کرد و در این زمینه حدیثی از امیرمؤمنان(ع) نقل کرد که مضمونش این بود که «برای فرزندان خود ادب به ارث بگذارید نه پول و ثروت»؛ ادب سه حرف دارد «الف، دال و باء»، اما اگر همه دنیا را در یک کفه ترازو و «ادب» را در کفه دیگر قرار دهیم، باز کفه ادب سنگینی می کند.
ضرورت نهادینه کردن گفتمان قرآنی «اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما» در جامعه
وی معتقد است از تمام درگیری‌ها، جرم‌ها و جنایت‌ها در اثر فقدان ادب، اخلاق و تقوا است؛ او از متولیان فرهنگی خواستار شد تا برای جلوگیری از زد و خوردهای خیابانی، فرهنگ قرآنی «اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما» را نهادینه کنند.
کمی جلوتر از مغازه آقای شمس الدینی یک آبمیوه فروشی بود که صاحب آن یک پدر و پسر بودند، وارد مغازه شدیم و ابتدا سؤالات خود را با علی آقا(پسر صاحب مغازه) مطرح کردیم که این گونه پاسخ گفت.
از عوامل درگیری ها می توانم به غرور و تکبر بیش از حد برخی افراد اشاره کنم، بارها دیده ام که دو یا چند نفر سر یک نگاه با هم زدو خورد کرده اند؛ از نظر وی علت اصلی بیشتر زدو خوردها خودستایی و خودبرتر بینی است.
از نگاه این جوان آبمیوه فروش علت نزاع های خیابانی «فقدان فرهنگ» است، همچنین گرانی‌ها، کمبودهای اقتصادی، مشکلات خانوادگی و بی منطقی از عواملی بود که او در زمینه بی اعصابی افراد اشاره کرد.
علی حیدری بهترین راه جلوگیری از دعوا را «گذشت» دانست و بر این عقیده بود که گاهی یک عذرخواهی کوچک از کشته شدن و نزاع های بزرگ جلوگیری می کند.
بعد از علی نوبت به پدرش رسید، آقای حیدری علت زد و خوردهای خیابانی را این گونه ارزیابی کرد: «جهل و نادانی»، «کمبودهای اقتصادی» و «بی جنبگی» برخی افراد سبب ایجاد پرخاشگری های بزرگ می شود.
وی بر این باور است که گاه افراد خودشان کاری می کنند که اشخاص دیگر آنها را مورد ضرب و شتم قرار می دهند، به این صورت که اگر به او تعرض نکینم سبب می شود تا دیگران هم گمان کنند حق دارند به ما زور بگویند و ما انسان‌های «ظلم پذیر»ی هستیم.
به نظر او باید جواب افرادی که مقصر بوده، زیر بار گناه خود نمی روند و سعی می کنند همانند افراد حق به جانب برخورد کنند را اگر ندهیم، آن شخص نسبت به زورگویی به دیگران ترغیب می شود.
برخورد قاطع قانون از نزاع ها جلوگیری می کند
وی به عنوان یک شهروند قمی با انتقاد از عملکرد قانون در نوع برخوردش با افراد بر هم زننده نظم عمومی، برخورد قاطع قانون را با آنان خواستار شد؛ از نگاه او زندان ها باید با افراد قاطع برخورد کنند تا فرد پس از آزادی جرأت ارتکاب جرم نداشته باشد، نه اینکه هم اکنون در زندان ها به افراد سخت نمی گیرند، بلکه مرخصی هم می دهند که شخص پس از آزادی هیچ باکی از اینکه دوباره زندانی شود، ندارد.
وی رهسپار شدن مردم به سوی ایمان، اخلاق و تقوا را برای کاهش نزاع های خیابانی توصیه کرد و همچنین بر این عقیده بود که اگر اشخاص از مساجد که کانون آرامش است، فاصله بگیرند به یقین نخواهند توانست بر اعصاب خود مسلط شوند.
بی حجابی زنان یکی از عوامل زدوخوردهای خیابانی
او در صحبت های خود اشاره ای هم به این داشت که گاهی زنان با بی حجابی خود سبب دعوا می شوند، به این صورت که شخصی به آنها نگاه می کند و بردار، شوهر یا پدر آن زن بر اثر غیرتی شدن دعوا راه می اندازند، اما در حقیقت باید به آن مردان با غیرت گفت که اگر شما برایتان مهم است که کسی به محرمتان نظر سوء نداشته باشد به آنها توصیه کنید حجابشان را رعایت کنند.
گفتنی است، به نظر می رسد چنین نظراتی می تواند برای کارشناسان و پژوهشگران قابل تأمل باشد، خبرگزاری رسا بدون سوگیری نسبت به نظرات بالا درصدد است در ادامه این پرونده سراغ کارشناسان و جامعه شناسان حوزوی و دانشگاهی برود تا چرایی‌های ناهنجاری نزاع های اجتماعی را بررسی کند، باشد که در ترویج فرهنگ و اخلاق اجتماعی سهم خود را ادا کند./۸۴۱/ز۵۰۱/س