یادداشت/ دولت دوازدهم پایان یک انفعال

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام بهروز دلاور، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم در نوشتاری به بررسی وظایف فرهنگی و راهبردهای اساسی پیش روی دولت پرداخته است که در ذیل تقدیم خوانندگان محترم می شود.

روشن است که انقلاب اسلامی غایت تمدن نوین اسلامی را در سر می‌پروراند. تمدنی از جنس اسلام و تمدنی از جنس عقلانیت اسلامی. تمدن نوین اسلامی گوهر ارزشمندی است که همه مسلمانان خواهان آن هستند. طبیعی است که برای رسیدن به تمدن اسلامی، گام های زیادی را باید برداریم. در این یادداشت قرار است درباره دولت اسلامی و دولت مردان اسلامی سخن گفته شود.

امروزه فضای مجازی کلیدواژه بسیاری از محافل و نشست های علمی، فرهنگی و سیاسی است. همه می دانند که این تکنولوژی نوظهور چه ثمرات و برکاتی برای بشریت به همراه داشته و دارد. ثمراتی همچون ایجاد ارتباطات وسیع و گسترده، سرعت در بهره مندی از علوم و اطلاعات، تسهیل در بسیاری از فرآیند های اقتصادی و مالی، تسهیل در تبلیغات وسیع و جذاب و هزاران ثمره دیگر که چشم هر انسان روشن اندیشی را خیره می کند؛ اما در این میان کمتر از آسیب های آن سخن به میان می‌آید. و حتی کمتر از آن، به عملکردهای مثبت و جدی در راستای سالم سازی این فضا می پردازیم.

ضرورت واکاوی آسیب‌های پنهان

گاهی آسیب ها آنقدر پنهان است که جامعه علمی و اندیشمندان نیز نسبت به آن بی توجه و یا حداقل در اولویت های آخری ایشان است. نیازی به گفتن ندارد که استکبار جهانی تمام ساختارهای اینترنتی ما را مدیریت می کند. نیازی به گفتن ندارد که ما در فضای مجازی طبق فرهنگ غربی زیست می کنیم. نیازی به گفتن ندارد که مهم ترین سندهای اینترنتی ما در سرورهای کشورهای غربی موجود است. نیازی به گفتن ندارد که بسیاری از خانواده‌های ایرانی در کنار این فناوری، زندگی شان به چالش کشیده شده است. مسئله فضای مجازی در حال حاضر به یک مسئله اساسی تبدیل شده است و نمی توان به این راحتی از آن عبور کرد.

«ایجاد دغدغه» حلقه مفقوده رسیدگی به وضع کنونی فضای مجازی است؛ دغدغه هایی نه صرفا از جنس حرف، بلکه از جنس عمل. دغدغه هایی که روشنگر مسیر دولت آینده باشد. دغدغه هایی که تکلیف ما را با دولت آینده روشن سازد. دغدغه هایی به دولت آینده را وادار به چاره اندیشی نماید.

در کجای مسیر استقلال فرهنگی ایستاده ایم

استقلال سیاسی را خوب درک کرده ایم؛ اما بی توجهی به «استقلال فرهنگی» اگر به درازا بکشد، تبعات بدی را به ارمغان خواهد آورد. استقلال فرهنگی وامدار گام‌های پولادین بوده و خواهد بود. فرهنگ، وادی گسترده ای است که گام نهادن در آن باید عالمانه و آگاهانه باشد. گذرکردن از بحران های فرهنگی در زمان کوتاهی، بحران های سیاسی و اجتماعی را نیز تحت پوشش قرار می دهد. اگر همت های بلند چاره ای برای استقلال فرهنگی برندارند، به زودی شاهد صحنه هایی از جمله وابستگی همه جانبه به غرب خواهیم بود که به هیچ عنوان شایسته کشور اسلامی نیست.

فضای مجازی برای معنویات بشر تصمیم می گیرد

فضای مجازی در عصر امروز یکی از پازل های مهم فرهنگی است. فضای مجازی امروزه تولید سبک زندگی می کند. برای خواب، خوراک و از همه مهم تر برای معنویات بشر تصمیم می گیرد. تا این حد که محتوای سرگرم کننده تلگرام برای بخشی از جمعیت ایرانی دستور صادر می کند که ساعت 3 بامداد بخواب و ساعت 12 ظهر از خواب بیدار شو. فضای مجازی تمام خلوت و جلوت مردم جامعه را تحت الشعاع خود قرار داده است.

این فرصت و فضای شکل گرفته به دست بشر بهتر است تعبیر به فضای حقیقی شود. فضایی که بسترساز بسیاری از حرکت های اساسی جامعه می شود. آیا همه اینها برخوردهای آگاهانه را اقتضا نمی کند؟! آیا همه این ها هشدار و زنگ خطر برای سبک زندگی ایرانی و اسلامی نیست؟ فقط کافی است نگاهی هر چند کوتاه به کاربران حاضر در صفحه های اینترنتی بیندازیم. بگذریم از شبکه های اجتماعی و چت روم ها و...  . آیا برنامه ریزی برای سلامت میلیون ها کاربر اینترنتی ضرورت ندارد؟

مسئولیت روشن رییس جمهور آینده

طبیعتاً پس از بیان همه این اهمیت ها، مسئولیت روشنی برای رئیس جمهور و دولت آینده ترسیم می شود. آیا مسئله به این مهمی ارزش این را ندارد که دولت دوازدهم برنامه جدی در این راستا ارائه کند؟ ما از دولتمان انتظار نداریم که یک شبه همه آسیب های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را برطرف کند؛ اما انتظار جدی داریم که با برنامه حرکت کند.

سه راهبرد اساسی پیش روی دولت می بینم.

راهبرد اول این است که ما نگاهمان را نسبت به پیرامون خودمان بپوشانیم و بگوییم اینترنت ما را نابود کرده است، در نتیجه باید آن را حذف کنیم که قطعا نگاه غلطی است. به یقین نگاه سلبی نسبت به این فناوری، که جای خود را در جامعه باز کرده است ما را به جایی نخواهد رساند.

نمی دانم تا کی باید منتظر نگاه های منفعلانه برخی از مسئولان و اندیشمندان باشیم. ما در انقلاب اسلامی مکرَّر نگاه انفعالی را تجربه کرده ایم اما هنوز درس عبرت نگرفته ایم که جوابی دریافت نخواهیم کرد. اینکه منتظر باشیم که کشورهای مستکبر برای ما برنامه ریزی کنند و ما در سیستم پالایشی خودمان بررسی کنیم که آیا این دستور، دستور خوبی است یا بد؛ حتما راه مناسبی برای انقلاب اسلامی نخواهد بود. چرا بعد از قریب به چهل سال که از انقلاب اسلامی می گذرد، هنوز برای برخی، شعار ما می توانیم واضح و روشن نشده است؟

اما راهبرد دوم نگاه ایجابی به این قضیه است. اینکه بگوییم تکنولوژی سایبری قطعا خوب است و هیچ گونه ضرری برای ما ندارد و نخواهد داشت. نمی دانم کسانی که قائل به این نظریه هستند را می توان متهم به نابینایی فرهنگی کرد یا خیر؟! آیا واقعا آسیب های این فضا را مشاهده نمی کنند یا اینکه خودشان را به خواب زده اند؟! خوابی عمیق از جنس خواب اصحاب کهف. البته امیدوارم بعد از گذشت 300 سال متوجه اشتباهشان بشوند. در نتیجه این راه کشور ما را با تلاطم های جدی فرهنگی رو به رو خواهد کرد.

راهبرد سوم، راهبردی اساسی و کلان نگر خواهد بود. راهی بین ایجاب و سلب. راهی میان آری و خیر. روشن شد که ما نمی توانیم به صورت کلی بگوییم این فناوری خوب است و یا بد. پس باید سیاستی اتخاذ شود که هر دو را با هم داشته باشد.

مطالبه ای جدی از دولت دوازدهم

راهکار صاحب نظران این عرصه برای حل این بحران، راه اندازی شبکه ملی اطلاعات است. شبکه ای داخلی به همراه تمام تجهیزات. که به نظر می رسد دولت دوازدهم باید موضع خودش را با این مسئله به خوبی تبیین کند. از آنجا که راه اندازی شبکه ملی اطلاعات از اولویت های مهم سالم سازی فضای مجازی به شمار می آید؛ از دولت دوازدهم مطالبه می کنیم که دقیقاً مشخص کنید که تا چه زمانی این فناوری به مرحله تکامل خواهد رسید؟ جوانان ما تا چه زمانی باید هزینه های گزاف بابت اینترنت پرداخت کنند؟ دیگر زمانه حرف های کلی به پایان رسیده است. اینکه به لطف خداوند باید شبکه ملی اطلاعات راه اندازی شود کافی نیست.

اینکه این تکنولوژی در دست فعالسازی است و ان شاءالله به زودی در اختیار مردم قرار خواهد گرفت، کفایت نمی کند. ما از شما، بله شما رئیس جمهور آینده می خواهیم که دقیقا گام های اساسی که برای این موضوع برخواهید داشت را، تبیین کنید. و برای هر کدام زمان لازم را تعیین کنید.

رهبر معظم انقلاب بارها و بارها بر استقلال فرهنگی تأکید کرده اند، آیا عدم پیگیری راه اندازی شبکه ملی اطلاعات زیر پاگذاشتن سیاست های اصلی انقلاب اسلامی به شمار نمی رود؟

در پایان سخن لازم می دانم از تمام دغدغه مندان این عرصه جهت فعالیت های علمی و فرهنگی که انجام می دهند قدردانی کنم. به امید روزی که شاهد پیشرفت های روز افزون در این عرصه باشیم./۹۱۸/ی۷۰۲/س