معجزه‌ای که مانع فروریختن گنبد امام حسین به‌روی زائران شد/ ضدانفجار شدن ستونها توسط ایرانیها
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از تسنیم، علی مهاجری در گفت‌وگویی درباره برنامه‌های اجرایی پیرامون ضریح مطهر امام حسین(ع) و گنبد حرم مطهر آن حضرت اظهار کرد: پروژه عظیم لاغرسازی ستونهای حرم مطهر(کناره‌های ضریح) همچنین ترفیع گنبد زیبای حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) را از سال گذشته آغاز کرده‌ایم و کارهای اجرایی به‌خوبی در حال پیشرفت است.
وی با اشاره به جزئیات پیش از شروع عملیات ترفیع گنبد مطهر و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر خاطرنشان کرد: بنده و جمعی از همکاران بعد از قبول مسئولیت در ستاد بازسازی عتبات عالیات استان کرمان، تصمیم گرفتیم فعالیتی برای بازسازی عتبات عالیات توسط مردم کرمان انجام پذیرد و به همین منظور یکی از پروژه‌ها مدنظر را انتخاب کردیم.
وی یادآور شد: بعد از بررسیهای مختلف و مشورت با کارشناسان متوجه شدیم که طرح ترفیع گنبد مطهر از سالهای گذشته در دستور کار عتبه قرار داشته اما بنا به دلایل فنی عملیاتی نشده است.
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات کرمان با بیان اینکه طرح ترفیع گنبد حرم امام حسین(ع) با موافقت تولیت حرم سید الشهدا(ع) به ستاد بازسازی عتبات عالیات و مردم کرمان واگذار شد، افزود: بعد از دریافت رضایت اولیه تولیت حرم مطهر، کارهای کارشناسی و طراحی توسط مشاوران مجرب و حاذق انجام پذیرفت.
به گفته مهاجری در طرح اولیه از سوی کارشناسان کشورمان مشخص شد که برای نگهداری گنبد جدید، شمع‌هایی باید در کنار ستونها اضافه شود و برنامه‌ریزی لازم برای این منظور ارائه شد.
نزدیکی ستونهای حرم مطهر امام حسین(ع) و مشکلات ایجادشده در روزهای پرازدحام زائران
وی ادامه داد: بعد از مشخص شدن راهکارهای ترفیع گنبد، مسئولان تأکید کردند که از سالهای گذشته به‌دنبال تقلیل و لاغرسازی ستونها نیز بوده‌اند چرا که این موضوع یکی از مشکلات در ایام زیارتی محسوب می‌شود و نزدیکی ستونها به ضریح مطهر امام حسین(ع) مشکلاتی را در ایام پرازدحام برای زائران ایجاد می‌کند.
عدم‌پذیرش طرحهای ایتالیاییها و فرانسویها
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات کرمان خاطرنشان کرد: در طرح ترفیع گنبد حتی ایتالیاییها و فرانسویها هم طرحهایی را پیش از ما ارائه داده بودند اما سرانجام این توفیق نصیب ما شد.
مهاجری با اشاره به برنامه‌های اجرایی برای ترفیع گنبد مطهر تصریح کرد: این بنا قدیمی است و بیش از یک هزار سال قدمت دارد چرا که تاریخچه آن به زمان آل بویه بازمی‌گردد همچنین آب تا یک و نیم متری کف حرم بالا آمده و فشارهای جانبی که از سوی صحن انجام شده و طولانی بودن عمر بنا و دیواره‌ها مشکلاتی را در پی داشت.
وی افزود: گروه مشاوران ما در این طرح از نخبگان کشور محسوب می‌شوند و در ساخت سدها و برج میلاد فعالیت داشته‌اند که از توانایی و نظرات آنها برای ترفیع گنبد مطهر و لاغرسازی ستونها به همراه استحکام دیواره‌ها به نحو احسن بهره گرفتیم.
آغاز عملیات اجرایی طرح ترفیع گنبد مطهر و لاغرسازی ستونها از سال 94
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر گفت: کار و مطالعات بعد از مشاوره‌ها به سرعت شروع شد و نهایتاً عملیاتی شد؛ اواخر سال 93 تجهیز کارگاه انجام گرفت و در سال 94 نیز تمام فعالیتها برای ترفیع گنبد مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونها به همراه استحکام یابی دیواره‌ها آغاز شد.
مهاجری خاطرنشان کرد: ابتدا در ستون اول که در باب‌الراس قرار داشت و فاصله آن یک متر و 70 سانتی متر از ضریح بود فعالیت را آغاز کردیم.
لاغرسازی و تقلیل 60درصد از هر ستون
وی درباره میزان لاغرسازی ستونها و تاثیرگذاری آن گفت: در این طرح 60 درصد از این ستون را لاغر می‌کنیم یعنی فاصله یک متر و 70 سانتی متری از ستون نزدیک به ضریح است را به بیش از چهار متر رسانده‌ایم؛ حدوداً در همه ستونها بیش از دو متر و نیم به فضای موجود اضافه می‌شود.
وزن 1200تنی گنبد موجود امام حسین(ع)
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر تاکید کرد: کار حساس و سختی را در حال انجام هستیم؛ گنبد موجود 1200 تن بار دارد و وزن موجود روی این ستونها است؛ در هر صورت این بنای خسته باید ترمیم، مرمت و مقاوم سازی و لاغر سازی شود؛ یعنی لاغرسازی و استحکام بخشی دیواره‌ها در گنبد نیز تاثیرگذار است و همه این فعالیتها به یکدیگر بستگی دارد بنابراین با نظم، دقت و کارشناسی در حال فعالیت هستیم.
مهاجری توضیح داد: استفاده از تکنولوژی روز و امکانات موجود و آخرین ابزار و مصالح و نیروهای کارآمد باعث شده، پروژه بی‌نقصی را از ابتدا شاهد باشیم.
به گفته وی اکثر نیروهایی که در این طرح فعالیت دارند به صورت تبرعی فعالیت می‌کنند و تاکنون هیچ مشکلی برای هیچ یک از کارگران از لحاظ ایمنی پدید نیامده و کارگران با عشق و علاقه مشغول تلاش هستند.
آزمایش خاک تا عمق 26متری/ استفاده از بتن با مقاومت دو تن بر یک سانتی‌مترمربع
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر تصریح کرد: در پروژه لاغرسازی و تقلیل ستونها کارها بسیار با دقت و مطالعاتی انجام شده و حتی خاک تا عمق 26 متری ستونها نیز مورد آزمایش قرار گرفته و هیچ مشکلی وجود ندارد.
مهاجری متذکر شد: در گذشته ستونها از آجر بوده اما در حال حاضر برای ساخت ستونهای جدید از بتن استفاده شده و مقاومت آن «دو تن بر یک سانتی‌مترمربع» است که بتن خودمتراکم محسوب می‌شود و دارای ترکیبات ویژه و ضد انفجار است.
نصب شمع در اعماق زمین برای مقاوم‌سازی
وی ادامه داد: برای اینکه پایه‌های ستون ضریح مطهر امام حسین(ع) رها نشود تا بار اضافه بر آن قرار بگیرد، شمع‌هایی را در اعماق زمین نصب کرده و محکم‌کاری می‌کنیم تا ریشه و پایه ستونها نگهداری شده و بر جای خود بایستند ضمن اینکه این کار مهم را به صورت زوج انجام می‌دهیم.
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر درباره نحوه شمع زدن در ستونها و مقاوم سازی طرح توضیح داد: با دستگاههای حفاری اطراف ضریح را کنده و شمع‌کاری می‌کنیم؛ این شمعها را در عمق چهار متری زمین فرو می‌بریم که البته این کار در فواصل 50 سانتی‌متری به‌صورت منظم و به وسیله کابلهای کشی که در تاج سدها به کار می‌رود به یکدیگر دوخته شده که در پایان کار به وضوح مشخص می‌شود که چهار طرف ستون به یکدیگر دوخته شده است.
بتن‌ریزی برای نگهداری ستونها
مهاجری ادامه داد: گودال تمامی این شمعها با بتن مسلح شده پُر شده است به‌گونه‌ای که حتی اگر ستونها هم کمی سست شود به‌دلیل اقدامات صورت گرفته، ضریح سر جای خودش قرار خواهد گرفت.
وی خاطرنشان کرد: در سال 1390 که برای کار مطالعاتی خاک و جنس آن به حرم مطهر امام حسین(ع) آمدیم، دستگاههای اسکن خاک و زمین را با خود به این محل حمل کردیم و تا عمق 35 متری زمین درون آن را به‌صورت علمی مورد بررسی قرار دادیم.
قرارداشتن بدن مطهر امام حسین(ع) در عمق 6 تا 7 متری ضریح مطهر
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر گفت: این دستگاه اسکن که با پرتوهای اشعه ایکس کار می‌کند فعالیتی همانند رادیو گرافی دارد و تمام موضوعات داخلی زمین را به ما نشان می‌دهد اما چون مدنظر ما عمق 15 متری زمین بوده به همین دلیل تا این عمق را اسکن کردیم؛ اما این مهم است که این دستگاه اسکن تا عمق بیش از 6 متر را در زیر ضریح بیشتر به ما نشان نداد و بعد از تعجب و سؤالات متفاوت متوجه شدیم که بدن مطهر حضرت سیدالشهدا(ع) در عمق بین 6 تا هفت متری زمین قرار دارد و این نیز نکته‌ای قابل تفکر و زیبا به حساب می‌آید.
مهاجری با اشاره به بررسیهای ابتدایی برای خاک اطراف ضریح مطهر حرم امام حسین(ع) یادآور شد: وقتی که خاک اطراف ضریح را بررسی کردیم و به عمق 11.5 متری زمین رسیدیم، متوجه شدیم که نوع خاک و بوی آن در متراژهای مختلف عمق زمین متفاوت است؛ این تفاوت به‌گونه‌ای بود که خاک‌های نزدیک بدن مطهر حضرت سیدالشهدا(ع)، عطر و جنسی متفاوت با خاک‌های دیگر نقاط به‌دست آمده داشت.
تغییر رنگ خاک نزدیک پیکر امام حسین(ع) در روز عاشورا
وی اظهار کرد: مقداری از خاک نزدیک پیکر مطهر سیدالشهدا(ع) را به آزمایشگاهی در کرمان منتقل کردیم اما سه سال پیش و در ایام عاشورا این خاک به رنگ قرمز درآمد و فردای آن روز هم به رنگ سابقش بازگشت که البته این موضوع مهم و بسیار جالب در سالهای گذشته و سال جاری هم تکرار شده است.
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر در زمینه طرح لاغرسازی ستونها توضیح داد: مقداری از ضخامت ستونها را که لازم بود، برش زده و با میلگرد و بتن آن را مسلح کرده‌ایم؛ در آینده هم همین کار را انجام خواهیم داد.
مهاجری ادامه داد: همچنین بخشی از آجرها برداشته شده و شمعها و سر شمع بر روی آن به‌صورت شبکه‌ای نصب شده و سپس بتن‌ریزی انجام می‌شود.
وی اظهار کرد: برای اینکه بتوانیم دو تن بار موجود را در یک سانتی‌متر مربع نگهداری کنیم «پی و ستون» خاصی را به همین منظور طراحی کردیم در حالی که این امر در گذشته یک تن بار در یک سانتی‌متر بود.
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر افزود: البته هم‌اکنون 40 سانتی‌متر بتن‌ریزی به همراه شبکه آرماتوربندی و میلگرد به همراه بخشی از ستونهای باقی‌مانده قبلی کفایت می‌کند.
حفظ میراث قدیمی در پروژه لاغرسازی ستونها
مهاجری یادآور شد: اگر می‌خواستیم تمامی ستونها را به‌صورت کامل لاغر کنیم، می‌توانستیم براحتی به ستونی در ابعاد 70 در 70 برسیم اما اصل را بر آن گذاشتیم که میراث قدیمی این ستونها حفظ شود.
اضافه‌شدن فضای زیارتی با لاغرسازی ستونها
وی خاطرنشان کرد: تلاش داریم ستون قطور قبلی با آن فضا، دیوار، درها و پیکرها حفظ شود و البته از طرفی با لاغرسازی به‌صورت کارشناسی فضای زیارتی هم برای زائران اضافه شود که تاکنون توفیقات زیادی کسب شده است.
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر گفت: با لاغرسازی این ستون تلاش داریم تا حدودی گرفتاری، درگیری و مشکل ازدحام زائران در ایام پرازدحام سال را حل کنیم.
لاغرسازی دو متر و هشتاد سانتی‌متری ستونها
مهاجری در توضیح بیشتر درباره نحوه لاغرسازی ستونهای حرم مطهر (کنار ضریح) متذکر شد: در ابتدا قرار بود یک متر از هر ستون را لاغر کنیم اما با اقدامات انجام شده و براساس فضای موجود همچنین کسب اجازه از تولیت حرم مطهر امام حسین(ع) تقلیل و لاغرسازی ستونها به 2 متر و 80 سانتی‌متر رسید.
وی درباره اینکه با لاغرسازی تعداد زائران بیشتری می‌توانند در فضای حرم مطهر به زیارت بپردازند، تصریح کرد: این تعریف که پس از تقلیل ستونها در مجموع 9 متر فضای فیزیکی ستونها باز شده و می‌توانند تعداد زائر بیشتری علاوه بر زائران دیگر در اطراف ضریح مستقر شوند آنچنان معنا ندارد چرا که پروژه لاغرسازی ستونها توانسته گره کوری را باز کرده و تراکم جمعیت بالا را در ایام ازدحام جمعیت و فشار زیاد زائران در پشت ضریح کاهش دهد اما بهتر است تعداد آن را ذکر نکنیم.
انجام 50درصد پروژه لاغرسازی ستونها
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر تصریح کرد: در حال حاضر حدود 50 درصد پروژه لاغرسازی ستونها انجام و از 48 متر مساحت اشغال شده قبلی ضریح توانسته‌ایم 26 متر آن را آزاد کنیم که این اقدام برای حضور تعداد بیشتری از زائران در اطراف ضریح اقدامی حیاتی محسوب می‌شود و باعث شده یک گره کور را باز کند.
نصب پنجره‌ای شبیه به پنجره فولاد امام رضا(ع)
مهاجری خاطرنشان کرد: بخشی از ضریح مطهر حضرت سیدالشهدا(ع) به درخواست تولیت این حرم مطهر شبیه پنجره فولاد حرم حضرت امام رضا(ع) خواهد شد به‌طوری که یک پنجره پنج در پنج در آینده‌ای نزدیک در بخشی از دیوار ساخته خواهد شد.
عدم‌بازسازی گنبد مطهر تا 500 سال آینده
وی درباره دیگر فعالیتهای کاری در حول محور ستونهای و طرح ترفیع افزود: همه قوسهای داخلی اطراف گنبد مطهر سیدالشهدا(ع) با مصالح گچ و آجر ساخته شده که مربوط به 400 تا 500 سال پیش بود و به‌دلیل گذشت سالیان زیاد ترکهای زیادی برداشته و باید تمامی اینها با دقت زیادی برداشته می‌‌شد و به وسیله رابیتس کاری و میلگردهای بافته شده به وسیله شبکه‌های آرماتوربندی اصلاح می‌‌شد که با بتن‌ریزی‌های انجام شده در اطراف گنبد مطهر این مشکل حل شد و تا 500 سال آینده نیز نیاز به بازسازی نخواهد داشت.
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر خاطرنشان کرد: سنگ ستونهای ضریح مطهر امام حسین(ع) در اصفهان آماده می‌شود ضمن اینکه هم‌اکنون هم مقرنس‌‌سازی سقفها در حال انجام است و زمانی که کار هر ستون پایان پذیرد بلافاصله مورد بهره‌برداری قرار گرفته و منتظر برگزاری مراسم خاصی برای افتتاح آن نبوده و نیستیم.
زمان‌بندی 6ماهه برای لاغرسازی هر ستون
مهاجری یادآور شد: کارهای مرتبط با هر ستون بیش از 6 ماه زمان خواهد برد ضمن اینکه اقدامات جدید نظیر اصلاحات صورت گرفته در سقفها نیز بر تعهد قبلی ما مبنی بر تقلیل ستونهای اطراف ضریح مطهر امام حسین(ع) به درخواست تولیت حرم مطهر افزوده شده است.
وی درباره ترفیع گنبد مطهر و عملیات آن اظهار کرد: گنبد مطهر حرم سیدالشهدا(ع) روی قوسها قرار دارد در حالی که سایر گنبد حرمهای بقاع متبرکه روی ستونها قرار دارند که این امر مهمترین تفاوت این گنبد با سایر گنبدها است؛ یعنی این گنبد مطهر بر روی قوسها قرار داشته و سپس بار گنبد به ستونها منتقل می‌شود بنابراین باید برای ترفیع به استقامت ستونها، دیواره‌ها و قوسها توجه ویژه‌ای شود.
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر درباره تاریخچه گنبد و راهکارهای در حال انجام تصریح کرد: قوسها در دیوارها و سقفها آجری قرار دارد که این اقدام با استفاده از الوار و چوب در دوران قدیم انجام شده به طوری که اساتید قدیمی این الوار و چوبها را بر روی یکدیگر قرار داده و قوس ایجاد می‌کردند.
مهاجری خاطرنشان کرد: 18 چوب الوار در ابعاد 50 در 50 روی هم چیده شده که این کار توانسته قوسی را ایجاد کند و این کار کارشناسی و مناسب است.
معجزه در نگهداری گنبد مطهر امام حسین(ع)
وی درباره برخی از مشکلات در طرح ترفیع گنبد گفت: تمامی الوار و چوبهای زیر گنبد مطهر توسط موریانه خورده شده به‌گونه‌ای که در ابتدای آغاز به کار پروژه ترفیع گنبد متوجه شدیم که سوراخهایی به عمق سه متر در این قوسها ایجاد شده و مجموعه گنبد با احتساب پشت بام حرم مطهر که وزنش 1200 تن است تاکنون به شکل معجزه‌آسایی فرو نریخته است که این به معنی معجزه خداوند محسوب می‌شود و برای هیچ کارشناسی چنین استقامت و ایستادگی قابل تصور نیست.
مدیر اجرایی طرح ترفیع گنبد حرم مطهر امام حسین(ع) و لاغرسازی ستونهای حرم مطهر اظهار کرد: مصالح به کار رفته در اطراف ضریح از ایام قدیم گچ بوده اما رطوبت موجود در فضا و حجم زیاد زائر منجر به نمناک شدن گچها و از بین رفتن کیفیت آن شده اما با اصلاح دیوار، قوس، سقف، آرماتوربندی و بتن‌ریزی انجام شده این موضوع در حال رفع است.
مهاجری تصریح کرد: هم‌اکنون بیش از 50 درصد قوسها بتن‌ریزی شده است و فعالیت برای ترفیع گنبد مطهر و لاغرسازی ستونها با جدیت و تلاش مهندسان و کارگران ادامه دارد.
تأمین منابع مالی پروژه ترفیع گنبد توسط مردم کرمان
وی درباره نحوه فعالیت ستاد بازسازی عتبات عالیات کرمان و مردم این استان در این پروژه‌ها خاطرنشان کرد: پروژه تقلیل ستونهای حرم مطهر امام حسین(ع) به‌عهده ستاد عتبات عالیات استان کرمان گذاشته شده و منابع مالی و پشتیبانی آن هم توسط مردم خوب این استان انجام می‌شود.
حضور کارگران تبرعی در پروژه لاغرسازی ستونها
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات استان کرمان درباره تعداد کارگران حاضر در این پروژه گفت: تمامی کارگران ایرانی هستند و از 70 کارگر حاضر در این پروژه بین 20 تا 25 نفر آنها قراردادی و حدود 50 نفر هم متبرع هستند ضمن اینکه ساعت کار آنها از هفت صبح تا 21 شب است.
مهاجری با بیان اینکه تمامی کارگران در یک شیفت کاری 15 ساعت کار می‌کنند، خاطرنشان کرد: ویزای حدود 50 نیروی متبرع حاضر در این پروژه، کارگری و یک ماهه است که بعد از پایان مهلت قانونی ویزا باید به ایران باز گردند.
وی تصریح کرد: تاکنون حدود یک هزار نیروی متبرع بعد از گزینشهای صورت گرفته توسط ستاد عتبات عالیات در استان کرمان و انجام آزمایشات مختلف مهارتی به این پروژه دعوت شده‌اند.
گفتنی است عملیات لاغرسازی دو ستون تاکنون به صورت کامل به پایان رسیده است و عملیات لاغرسازی دو ستون دیگر به همراه برنامه‌های ترفیع گنبد و استحکام بخشی دیواره‌ها به طور جد و توسط کارشناسان زبده به همراه کارگران تلاشگر ایرانی در حال انجام است./1325//102/خ