معنای طلبگی در باور طلاب تغییر کرده است/ مدل آموزشی اجتهاد پرور حوزه مانع هجرت طلاب می شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی «مهاجرت طلاب چالشها و راهکارها» با ارائه حجت الاسلام سید علی میرمطلبی، مسؤول دفتر دانش آموختگان حوزه علمیه، عصر امروز در پژوهشکده باقرالعلوم(ع) قم برگزار شد.

حجت الاسلام میر مطلبی با اشاره به ضرورت مهاجرت طلاب اظهار داشت: چند مبنا در این زمینه وجود دارد که مهاجرت را با مدل های متفاوتی قائل هستند و چیزی که ما به آن تأکید داریم توزیع طلاب در خارج از قم است.

وی با بیان این که هجرت فراتر از طرح هایی است که در طرح هجرت و معاونت تبلیغ در نظر گرفته شده است گفت: اسناد بالادستی که در بحث هجرت وجود دارد این است که حوزه باید بستری را فراهم کنند و به بهانه هجرت نباید درس و تدریس رها شود.

حجت الاسلام میرمطلبی با بیان اینکه مصداق هجرت مسافرت به بلاد اسلامی است، گفت: کسانی هم که به بهانه تدریس و درس در قم مانده اند نباید خود را محدود به درس کنند و باید به هجرت اهمیت دهند.

وی با اشاره به پیشینه تاریخی هجرت در حوزه ابراز داشت: در گذشته طلاب جمعیت کمی داشتند و امروز چیزی حدود 85 هزار طلبه در قم هستند و این مسأله جدیدی است که باید در مورد آن تفکر شود و برای این تعداد طلبه با روحیات متفاوت شرایط تبلیغ فراهم شود.

خالی بودن بسیاری از مساجد ضرورت مهاجرت را دو چندان می کند

مسؤول دفتر دانش آموختگان حوزه علمیه با اشاره به توزیع نامناسب طلاب در کشور به خالی بودن مساجد در بسیاری از مناطق ابراز داشت: استان های مختلف از بودن و داشتن روحانی محروم هستند و این ضرورت هجرت طلاب را دو چندان می کند.

وی با بیان این که روحانیت سه عرصه برای خدمت رسانی دارد، خاطرنشان کرد: عرصه اول نظام جمهوری اسلامی است زیرا حوزه مادر نظام جمهوری اسلامی است؛ عرصه مهمتر مردم و رفع نیاز های دینی آنها است و عرصه سوم هم خود حوزه و حوزویان هستند و ما می توانیم مهاجرت طلاب را در این سه عرصه بررسی کنیم.

حجت الاسلام میرمطلبی با اشاره به این که ما به دنبال راه حلی برای حل مشکل تمرکز طلاب در قم هستیم، اظهار داشت: در حوزه مهاجرت طلاب کارهای تحقیقی عمیقی انجام نشده بلکه تنها تحقیقاتی توصیفی از نیاز جامعه به روحانیت در معاونت تبلیغ انجام شده است.

وی با اشاره به کارهای تحقیقی میدانی که در قالب طرح پرسشنامه و مصاحبه با طلاب انجام شده است به چند شاخص در این زمینه اشاره و خاطرنشان کرد: شاخص هایی از قبیل توان تبلیغی طلاب، شرایط زندگی شخصی طلاب، محدودیت ها و فشارهای اجتماعی طلاب در جامعه، موانع ایفای نقش در مناطق محروم از شاخصه های دخیل در نگرش طلاب به تبلیغ و هجرت به شمار می روند.

مسؤول دفتر دانش آموختگان حوزه علمیه با بیان این که نگرش طلاب به تبلیغ به طور کلی مثبت است، ابراز داشت: در تحقیقات میدانی که انجام شده است طلابی که در قم شاغل هستند و یا تحصیلات کلاسیک دارند تمایل کمتری به هجرت نشان می دهند.

معنای طلبگی در باور طلاب عوض شده است

وی نظم اقتصادی را در مهاجرت بسیار مؤثر دانست و گفت: از نظر کارکرد گرایان یک کنشگر باید در نظام باورهای خود انگیزه هجرت را پیدا کند و اگر ما بخواهیم از این نظریه در رابطه با طلا باستفاده کنیم باید بگوییم که طلاب به این باور رسیده اند که معنای طلبگی این است که در قم بمانند و درس بخوانند و از معنویت حرم استفاده کنند و در سال چند مناسبت را هم به تبلیغ اختصاص دهند.

حجت الاسلام میرمطلبی با بیان این که در شهر های مقصد تبلیغی گروه هایی از روحانیت شکل گرفته اند که به طلاب مهاجر اجازه ورود به عرصه های تبلیغی جدی را نمی دهند، تصریح کرد:  توزیع امکانات حوزه بر اساس جغرافیای سیاسی است و مرکز های مدیریت در مراکز استان شکل گرفته است که این خود یک آسیب است.

وی به تأثیر اقتصاد و معیشت در مهاجرت طلاب اشاره و خاطرنشان کرد: به طور کلی میانگین شهریه در قم بیشتر از شهرستان ها است و این یکی از عوامل تمرکز طلاب در قم است و برخی از مراجع شهریه خود را برای طلاب خارج از قم قطع می کنند.

مسؤول دفتر دانش آموختگان حوزه علمیه به کم بودن هزینه های زندگی در قم به عنوان یک کلان شهر اشاره و تصریح کرد: بحث دیگر  این است که مراکز درآمدزا در عرصه پژوهش و فرهنگ برای طلاب در قم بیشتر است که یکی از سیاست های نظام است و تا طلاب بتوانند در حین تحصیل درآمد هم داشته باشند و کارهای پاره وقت انجام دهند.

مدل آموزشی اجتهاد پرور حوزه مانع هجرت طلاب می شود

وی با اشاره به مدل آموزشی در حوزه علمیه اظهار داشت: نظامی آموزشی که وجود دارد به گونه ای است که طلبه بعد از اتمام درس شرایط برای مهاجرت را از دست می دهد و شرایطی برای ترک درس در پایه های پایین وجود ندارد زیرا مدل آموزشی حوزه اجتهاد پرور است و خروجی برای دیگر گرایش ها وجود ندارد.

حجت الاسلام میرمطلبی با بیان این که برخی مراجع با ترک درس طلاب در پایه های پایین موافق نیستند، گفت: نظام آموزشی حوزه علم را تدریجی الوصول می دانند و مانند مدل غربی نیست؛ بحث دیگر نبود استاد مناسب در شهرهای دیگر است زیرا خیلی از استان ها درس خارج ندارند و طلبه ای که به دنبال درس است نمی تواند در استان های دیگر به درس خود ادامه دهد.

تلقی طلاب از تبلیغ و تلقی مردم از روحانی تغییر کرده است

وی با اشاره به نظام مبنایی که در حوزه حول محور تبلیغ شکل گرفته است، گفت: تلقی از تبلیغ دیگر به گونه علمای بلاد و معاشرت دائم با مردم نیست بلکه به معنی این است که بخشی از زمان خود و در دهه های مناسبتی با مردم در اراتباط باشند و حمل و نقل ساده هم این فضا را بیشتر کرده است.

مسؤول دفتر دانش آموختگان حوزه علمیه با بیان این که تلقی مردم از روحانیت تغییر کرده است، گفت: در برخی از مناطق مردم به این باور رسیده اند که تأمین روحانی دیگر به عهده مردم نیست و هزینه روحانی را تأمین نمی کنند.

وی با اشاره به توانمند نبودن روحانیان در مواجهه با برخی از اقشار اظهار داشت: برخی طلاب احساس می کنند که توانمندی مواجهه با دیگر اقشار جامعه از جمله دانشگاهیان را ندارند و نیاز به معلومات خاصی دارد این خود مانع حضور آنان در میان جوانان و اقشار تحصیل کرده می شود.

صدا و سیما شیوه های تعامل مردم با روحانی را الگو سازی کند

حجت الاسلام میرمطلبی با بیان این که معنای طلبگی و فهم معنای طلبگی با گذشته متفاوت شده است، یادآور شد: دیگر آن ایثار و گذشت در طلاب وجود ندارد و کسی احساس نمی کند که وظیفه دارد تبلیغ انجام دهد و الگوهایی که از روحانیت در تلویزیون هم ارائه می شود نگاه های منطقه ایی تقویت نمی شود و باید صدا و سیما از طلابی که در روستا ها هستند الگو سازی کند.

وی افزود: در برخی موارد اسطوره هایی هم وجود دارد که می گویند روایتی که در قم می فهمیم در خارج از قم نمی فهمیم و فهم در قم قوی تر می شود و معنویت بیشتر است.

مسؤول دفتر دانش آموختگان حوزه علمیه اظهار داشت: طلبه هایی که مهاجرت کرده اند و خاطرات بدی دارند و برای دیگر طلاب توصیف می کنند در کاهش هجرت طلاب مؤثر است و همچنین افزایش سن هم نقش مؤثری در کاهش مهاجرت دارد دارد زیرا وقتی سن بالا می رود مهاجرت کاهش می یابد.

وی با بیان این که ما در قالب یک بسته سیاستی پیشنهاداتی را برای حل مشکل هجرت داریم، ابراز داشت: سفیران هدایت و دیگر مدل هایی که برای ماندن روحانی در روستا طراحی شد آسیب ها و مزایایی داشته است از جمله این که مردم آنها را طلبه نمی دانند و برخی طلاب هم علاقه به ماندن در شهر و روستا ندارند.

نظام آموزشی حوزه باید بر مبنای خروجی ها طراحی شود

حجت الاسلام میرمطلبی ابراز داشت: نظامات حوزه باید بر اساس خروجی هایش طراحی شود و متناسب با خروجی آموزش ها را بدهد و روحانی که می خواهد با مردم کار کند یک نوع آموزش ببیند و روحانی که می خواهد در سطح اجتهاد کار کند  نوع دیگری آموزش ببیند.

وی با بیان این که باید حوزه بر محوریت اشخاص شکل بگیرد نه بر محور مرکز مدیریت ها، خاطرنشان کرد: باید روحانیانی که در بلاد مختلف رفته اند و موفقیت هایی را داشته اند الگو قرار گیرند و روی سیره این افراد کار شود و همچنین باید مراجع روحانیان مهاجر را پشتیبانی علمی کنند.

باید عنوان رجعت جایگزین عنوان هجرت شود و مناسک سازی انجام شود

مسؤول دفتر دانش آموختگان حوزه علمیه با بیان این که باید عنوان های جدید مانند رجعت جایگزین هجرت شود، گفت: باید حمایت های مالی و خدماتی از طلابی که رجعت می کنند بیشتر شود و باید به گونه ای فرهنگ سازی شود که مردم طلبه ها را حمایت کنند.

وی افزود: باید مناسک سازی های جدید صورت بگیرد و برای طلابی که می خواهند به مناطقی به عنوان هجرت دائم بروند مناسک  داشته باشند و مانند گذشته که علمای بزرگ آن ها را تا دروازه شهر بدرقه می کردند و این به آن فرد اعتبار می داد؛ امروز هم باید مناسکی از این قبیل باشد تا برای هجرت انگیزه درست شود./843/201/ب3