وجود جامعه برای به کمال رسیدن بشر است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پنجمین جلسه از دوره دوم هستی‌شناسی اجتماعی، با موضوع «عینیتِ هیئتِ اجتماع از منظر خواجه نصیرالدین طوسی»، امروز به همت مرکز تحقیقات بسیج دانشگاه امام‌صادق(ع) و با سخنرانی آیت‌الله محمود رجبی در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.
آیت‌الله رجبی در ابتدای این نشست در مورد هویت افراد گفت: برخی قائلند که غیر از هویت فردی، هویت جمعی نیز وجود دارد؛ برخی که دیدگاه فردگرایانه دارند می‌گویند فقط فرد هویت دارد و البته افراد با هم ارتباط دارند؛ دیدگاه دیگر این است که ما دو هویت اصلی داریم، یکی هویت فردی است و دیگری هویت جمعی است.
وی در مورد اصالت فرد و جامعه در نظر علامه طباطبایی و شهید مطهری بیان کرد: مرحوم علامه مطابق آیات قرآن می‌فرمایند که هر دوی فرد و جامعه اصالت دارند، همچنین مرحوم مطهری متمایل به این هستند که هر فردی در جامعه، هویت دیگری پیدا می‌کند که هویت جمعی او است و اصالت جامعه به همین معنا است.
قائم مقام مؤسسه آموزشی پژوهشی امام‌خمینی(ره) در مورد دیدگاه برخی بزرگان اظهار کرد: گاهی ممکن است دیدگاه یک متفکر در موردی، بسیار عجیب باشد و مطلبی بیان کند که با مسلمات دینش تضاد داشته باشد، مثلاً خواجه نصیرالدین طوسی مطلبی با عنوان آداب میگساری دارد و از آنجا که می‌دانیم خواجه مسلماً با میگساری مخالف بوده باید این مطلبش را طور دیگری تفسیر کنیم.
وی در مورد عقیده خواجه نصیرالدین طوسی در مورد هویت جامعه بیان کرد: سخنان خواجه در در این باب به سه دسته تقسیم می‌شود؛ اول اینکه آیا به غیر از هویت فردی، هویت دیگری داریم؟ دوم اینکه جامعه را چگونه مدیریت کنیم؟ و سوم اینکه چه دانشی باید قوانین جامعه را تنظیم کند؟ به عبارت دیگر، سخنان خواجه هر سه مورد جامعه، تدبیر جامعه و دانش تدبیر جامعه را دربر دارد.
آیت‌الله رجبی افزود: خواجه نصیرالدین در اخلاق ناصری آورده است: «هر مرکبی را حکمی است و خاصیتی است و هیئتی است» به عبارت دیگر سه مورد حکم یا قانون؛ خاصیت یا اثر؛ هیئت یا صورت را ذکر می‌کند.
وی ادامه داد: بعد آورده است: «اجزاء او را با او مشارکت نیست؛ اجتماع اشخاص انسانی نیز اجتماعشان را حکمی، هیئتی و خاصیتی بود خلاف آنچه در هر شخص از اشخاص موجود است.» یعنی افراد هر کدام قانون، آثار و صورتی دارند و وقتی جمع می‌شوند قانون، آثار و صورت دیگری پیدا می‌کنند.
قائم مقام مؤسسه آموزشی پژوهشی امام‌خمینی(ره) در مورد تعبیر خواجه نصیرالدین طوسی از علم جامعه گفت: خواجه در مورد موضوع علم مدنی یا علم جامعه می‌گوید: «هیئتی بود نه اجزاء آن، هیئتی بود جماعت را که موضوع علم مدنی آن هیئت است که از جهت اجتماع حاصل آید و مصدر افاعیل آن‌ها شود (منشع صدور کارهای آن‌ها شود».
وی افزود: فلاسفه اجتماعی ما گفته‌اند وجود جامعه برای این است که بشر به کمالی برسد بنابراین خواجه در مورد جامعه می‌فرماید منشع افعال افراد بر وجه اکمل می‌شود.
آیت‌الله رجبی در پایان در پاسخ به سؤالی در مورد چگونگی به کمال رساندن بشر از سوی جامعه گفت: اگر در جامعه، اندیشه باطل تزریق کنیم به سوی فساد می‌رود اما اگر عکس آن عمل کنیم رو به اصلاح می‌رود.
وی افزود: به کمال رساندن بشر توسط جامعه به این معنا نیست که هر اجتماعی تشکیل شد به سوی کمال می‌رود بلکه به این معناست که یک سری کمالات فقط در جامعه به وجود می‌آیند؛ همانطور که بخل، حسد و جاه‌طلبی برای جامعه است، مجاهدت فی سبیل الله هم برای جامعه است.
آیت‌الله رجبی ادامه داد: جامعه‌ای که به سمت کمال می‌رود برنامه، مجری و اجتماع خوب می‌خواهد که اجتماع خوب اصل است و آن دو مورد دیگر فروع آن هستند./805/202/ب3