مقاله رابطه قناعت و ثروت در اسلام تبیین شد

به گزارش خبرنگار خبر گزاری رسا در قم، چهل و ششمین نشست نقد مقاله تبیین رابطه قناعت و ثروت در اسلام امروز در پژوهشکده حدیث حوزه برگزار شد.

این نشست با ارائه مهدی نیک‌پور نویسنده مقاله یاد شده و با حضور حجج الاسلام محققیان، حائری، صفری، فرهمندیان وفیض ناقدین این نشست علمی و با دبیری حجت الاسلام و المسلمین رضا عطائی برگزار شد.

نیک‌پور انگیزه نگارش این مقاله را تعارض ظاهری قناعت و ثروت در قرآن و احادیث دانست و تصریح کرد: وجود آموزه‌ها و توصیه‌های اسلام از قبیل قناعت، زهد و نهی از حرص مال دنیا این شایبه را به وجود می‌آورد که اسلام با ثروت و مال زیاد مخالفت دارد و دین اسلام بشر را از کار و فعالیت‌های گسترده منع کرده است و در نتیجه فقر انسان را بیشتر می‌پسندد.

وی ادامه داد: ظاهر تعارض در آن است که اگر کسی بخواهد به دستورات اسلام مبنی بر قناعت، زهد و امثال آن گوش فرا دهد نباید در پی تولید ثروت رود و چه بسا ثروتمندان جامعه اشخاصی قانع نبوده‌اند که توانسته‌اند ثروتمند شوند زیرا قناعت به معنای بسنده کردن به مقدار ضرورت و نیاز است و داشتن ثروت با قناعت در تعارض و ناسازگاری است.

نویسنده مقاله برای آشکار شدن رابطه بین قناعت و ثروت، بحث در سه محور را ضروری دانست و اظهار داشت: این مقاله در طی سه بخش به تبیین رابطه قناعت و ثروت پرداخته است که بخش اول در رابطه با‌ تبیین، شناسایی و روشن کردن جایگاه قناعت، بخش دوم در جهت تبیین و روشن کردن جایگاه و شناساندن جایگاه ثروت در قرآن و حدیث سپس در مرحله سوم با شناسایی این ویژگی‌ها عدم تناقض بین این دو را اثبات خواهیم کرد.

این پژوهشگر جوان تعارض بین قناعت و ثروت را کلی ندانست و تأکید کرد: اسلام همانگونه که به قناعت و زهد توصیه می‌کند در عین حال برخی از تعالیم دینی از قبیل خمس، زکات و پرداخت نفقه وابستگی مستقیمی به مال و ثروت دارند بنابراین نمی‌توان گفت بین قناعت و تولید ثروت ناسازگاری وجود دارد، بلکه اگر ثروت در راستای آموزه‌های اسلامی قرار گیرد، نه تنها با قناعت منافات ندارد بلکه می‌تواند زمینه ساز پیشرفت معنوی و مادی جامعه اسلامی هم باشند.

در ادامه این نشست کارشناسان به نقد این اثر در شش بخش عنوان اصلی و فرعی، چکیده مطالب،‌ کلید‌واژه‌ها، ساختار منطقی مقاله، نتیجه‌گیری و کتابنامه،‌ استناد مطالب، رسائی و شیوایی قلم، قدرت تحلیل، استدلال و نوآوری و پیشنهاد پژوهشی پرداختند.

منتقدان به اشکالات جزئی در عنوان‌ اصلی و فرعی مقاله اشاره و اجتماعی بودن مقاله و دوری از کلی نگری در عنوان‌ را مهم ارزیابی کردند.

منتقدین با  اشاره به اینکه یک چکیده باید آیینه تمام نمای مقاله باشد و ساختار استاندارد از قبیل تبیین موضوع، هدف، ضرورت، روش کار، نوآوری و ساختار مقاله در چکیده نمایان باشد، تکرار واژه‌های اضافی، داشتن جملات طولانی در ساختار چکیده را از جمله معایب چکیده این مقاله برشمردند و خاطرنشان کردند: نوآوری در چکیده این مقاله قید نشده است و مبحث قناعت فقط در امور مالی بررسی شده است در حالی که قناعت در امور دیگر هم می‌تواند منجر به خلق ثروت شود از این رو تبیین نشده است که منظور اسلام از ثروت و قناعت چیست؟

در ادامه مهدی نیک پور به دفاع از ساختار چکیده پرداخت و بیان داشت:‌ نوآوری در این مقاله بحث پیرامون رابطه قناعت، ثروت و پژوهش اندک در این مقوله است هر چند نیازمند صریح‌تر شدن این مسئله است.

منتقدان در ادامه به نقد کلید‌واژه‌های مقاله که عبارتند از بسندگی، ثروت‌اندوزی، فقر، اقتصاد اسلامی، معارف قرآن و حدیث پرداختند و استفاده از کلید‌واژه‌های کمی در مباحث معارفی بهتر دانستند و کلید‌واژه بسندگی را زائد برشمردند و واژه‌های دنیاگرایی و ثروت‌اندوزی را به عنوان پیشنهادهای کلید‌واژه به نویسنده مقاله ارائه کردند.

در ادامه این نشست به نقد ساختار منطقی مقاله، نتیجه‌گیری و کتابنامه، رسائی و شیوایی قلم، قدرت تحلیل، استدلال، نوآوری و پیشنهاد پژوهشی پرداخته شد و اضافه کردن بخش‌های دیگر به مقاله، مطرح شدن غالب مطالب بخش دوم مقاله در نتیجه‌گیری، نتیجه‌گیری ناقص در برخی نقاط، کمبود بخش‌هایی در کتابنامه، پیش‌داوری در مبحث قدرت استدلال و تبیین اختلاف بین ثروت‌اندوزی و ثروتمندی از مواردی بود که کارشناسان در نقد مقاله به آن اشاره کردند.

شایان ذکر است، نقد و بررسی پژوهش‌های علمی از اهداف پژوهشکده حدیث بشمار می‌رود از این رو آثار پژوهشگران این مرکز توسط پنج نفر از نقادان با برگزاری نشست‌های نقد مورد بررسی قرار می‌گیرد. /878/پ201/ی