شاعر مثل نفس کشیدن به نقد شعرهایش محتاج است
به گزارش خبرگزاری رسا، به نقل از روابط عمومی حوزه هنری استان قم، حسن خسروی وقار متولد 1370 خورشیدی است و در حال حاضر دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی است. وی از سال 1388 عضو انجمن شعر قم شده‌است و در جلسات انجمن شعر محیط که به همت استاد محمد علی مجاهدی شکل گرفته حضور دارد. آثار خسروی وقار برگزیده‌ی جشنواره‌های متعدد ادبی بوده‌اند از جمله؛ هشتمین جشنواره ی بین المللی شعر یار و یادگار، جشنواره ی ملّی شعر ایثار، دهمین جشنواره ی ملّی شعر و داستان جوان سوره، اوّلین جشنواره ی شعر دانشجویی مقاومت کرمانشاه.
حسن خسروی وقار همچنین از برگزیدگان مرحله نهایی چهاردهمین جشنواره شعر و داستان جوان سوره است. به همین مناسبت گفتگویی با او داشته‌ایم که در ادمه می‌خوانید؛
چرا ادبیات امروز ادبیاتی کلیشه‌ای شده‌است؟ راه‌های برون رفت از این مسئله چیست؟
به گمانم این سؤال پاسخ ساده‌ای دارد. شاعر امروز، اهل خواندن نیست، اهل دیدن نیست و اهل کشف نیست.انتظار خلق آثار فاخر و برجسته در ادبیاتی که شاعرانش حتّی شعر گذشتگانشان را نخوانده‌اند و نهایتاً با شعر روزگار خویش دم خور بوده‌اند، انتظاری بی‌معنی‌ست. حداقل چیزهایی را که یک شاعر باید بخواند و بداند، شعر با شکوه گذشتگان است، در واقع شاعر از آن جهت که با لفظ و معنا سر و کار دارد، باید به آثار فرهنگی جامعه‌ی خویش، از ادبیّات تا فلسفه، عرفان، جامعه شناسی، تاریخ و... احاطه داشته باشد، و پرواضح است که این احاطه به معنای تسلّط نیست که محال است... این احاطه به آن معنی‌ست که شاعر باید از آن منابع عظیم فرهنگی آنقدر در چنته داشته باشد که بتواند با استفاده از دانسته‌هایش و نیز قوّه‌ی تحلیل خویش و ذوق خدادای به جهان‌بینی خاص خود برسد.
در واقع کلیشه‌ای شدن شعر امروز، به این بر می‌گردد که شاعران جوان ما با توجّه به دلایلی که عرض شد، جهان‌بینی خاص خود را ندارند و لاجرم دنیا را از زاویه ی نگاه نه چندان بینای یکدیگر میبینند.
جهان بینی متفاوت، زندگی متفاوت و نگرش متفاوت به هستی را به ارمغان می‌آورد و ثمره‌ی این تفاوت‌ها در لایه‌های زبانی، عاطفی، موسیقایی، تصویری، و اندیشه گانی شعر بروز می‌کند.
اما با کمال تأسّف باید بگویم از جامعه‌ای که سرانه‌ی مطالعه در آن از پانزده دقیقه کمتر است، بیش از این نمی‌توان انتظار داشت.
چه مسیری را برای رشد نوجوانان و علاقمندان به شعر پیشنهاد می‌کنید؟
من کوچکتر از آنم که بخواهم برای رشد شاعران جوان تر، مسیری را پیشنهاد کنم. اما نکاتی را از اساتیدم آموخته ام که همان‌ها را در میان می‌گذارم. فکر می‌کنم برای یک شاعر هیچ چیزی مثل مطالعه‌ی فراوان و دقیق و با تأمّل و البتّه جهت دار (از قرآن کریم و نهج البلاغه بگیرید تا آثار بزرگان شعر فارسی، تا شعرهای خوب معاصر، تا شاهکارهای رمان در سراسر جهان، تا آثار متفکّران برجسته و...) و زانو زدن در محضر اساتید لایق این رشته و استفاده از نقدها و درس‌های آنان مفید نباشد. در واقع یک شاعر تا وقتی زنده است، به نقد شعرهایش مثل نفس کشیدن محتاج است.
نکته‌ی دیگر هم به زندگی شخصی مربوط می‌شود. زندگی هرچه شاعرانه تر و پاک تر باشد، شعرهای بهتری را هم به دنبال دارد. در واقع کنش‌ها و واکنش‌های عاطفی ما نسبت به محیط و اتّفاقات پیرامونی هرچه شدیدتر باشد، شاعرانگی شعرهای ما نیز، به مراتب بیشتر خواهد شد.
نکته‌ی آخر هم که به ذهنم می‌رسد، این است که هرچه هست، از خداست، مالک شعر هم اوست، اوست که به قدرت کشف مضامین تازه را می‌دهد... پس چه بهتر که شعر را هم از او بخواهیم. در نمازهایمان، در مناجاتمان، در زیاراتمان، از خدا و رسول و اهل بیتش، بهترین شعرها را بخواهیم. یقینا به فضل او اجابت خواهیم شد.
چندمین بار است که در جشنواره شعر و داستان جوان سوره شرکت می‌کنید؟
بنده از دوره ی نهم جشنواره، تا همین دوره‌ی اخیر، در جشنواره شرکت کرده‌ام و غیر از دوره‌ی یازدهم در مابقی ادوار، جزو دعوت شده‌ها بوده‌ام.
شیوه‌ی برگزار جشنواره شعر و داستان جوان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در کل، این جشنواره نسبت به بسیاری از جشنواره‌ها، امتیازات ویژه‌ای دارد. از جمله اینکه در طی ادوار، وقفه‌ای در برگزاری آن ایجاد نشده. داورهای محترم در طول دوره‌های مختلف یکسان نبوده‌اند، یعنی در هر سال، داورانی با سلایقی متفاوت به قضاوت درباره‌ی آثار پرداخته‌اند و این خود برای شاعرانی که در بیشتر دوره‌های جشنواره دعوت شده‌اند، می‌تواند مایه‌ی امیدواری باشد که به بیراهه نرفته‌اند.
مزیت دیگر این جشنواره، این است که میزبانی شاعران را در هر سال، شهرهای مختلف بر عهده می‌گیرند و این امر به آشنایی شاعران با فرهنگ‌ها و خصوصیات متفاوت وطنشان کمک شایانی می‌کند.
دیگر ویژگی جشنواره، زمان دو روزه‌ی برگزاری جشنواره است که به آشنایی رو در روی شاعران با یکدیگر، علی‌الخصوص با شاعران پیشکسوت تر و تبادل اطلاعات بین آنها می‌انجامد. علاوه بر این، کنش‌ها و واکنش‌های عاطفی که در دیدارها و گعده‌های شاعرانه در طول این مدت برای شاعران رخ می دهد، حائز اهمیت است.
امّا این جشنواره هم مثل بسیاری جشنواره‌های دیگر کاستی‌هایی دارد که اجمالا به آنها می‌پردازم.
گاهی در جشنواره اتفاقاتی افتاده که من و دوستانم گمان کردیم در نتایج داوری، از بیرون جشنواره دست برده شده... این قبیل اتفاقات که بسیار هم اندک است، شایسته‌ی جشنواره‌ای که منصوب به حوزه‌ی هنری انقلاب اسلامی‌ست، نیست.
نکته ی قابل ذکر دیگر هم آن است که ای کاش جشنواره به سمتی برود که در فراخوان و داوری آثار، شاعرانگی شعرها مورد نظر قرار بگیرد، نه موضوعات شعری. موضوع محوری آفتی ست که شاعران را به دروغگویی وا می‌دارد. شاعران عزیزی را دیده‌ام که علاقه‌ی خاصی به سرایش در حوزه‌های آیینی و انقلابی نداشته‌اند، اما به خاطر رویکرد موضوعی جشنواره، اجبارا سروده‌اند و همه‌ی ما می‌دانیم این جنس شعرها چه از آب در می‌آید.
به عنوان نقد آخرم هم در راستای نکته‌ی قبل عرض کنم که گرچه این جشنواره، یکی از رسالت‌های خود را تولید شعرهای فاخر در راستای انقلاب اسلامی می‌داند، اما در ایجاد دغدغه برای شاعران جوان جهت سرایش آثار درخور انقلاب، ضعیف عمل کرده. برگزاری نشست‌های تخصّصی پیرامون اندیشه‌های نظریّه پردازان انقلاب اسلامی، مانند شهید مطهّری (ره) در طول دوره ی جشنواره، می‌تواند مثمر ثمر باشد.
آیا جلسات شعر و داستان حوزه هنری تاثیری در جو ادبی استان داشته‌است؟
یقینا تأثیر قابل توجّهی داشته، خصوصاً در حوزه ی شعر طنز. تا قبل از برگزاری کلاس‌های آموزش شعر و نثر طنز دکتر عبّاس احمدی و به تبع آن محفل «قم پز»، شعر طنز در قم جایگاهی نداشت. اما فی‌الحال با زحمات عزیزان حوزه ی هنری و شخص دکتر احمدی، طنز قم از جایگاه قابل توجهی در کشور برخوردار است.
در زمینه‌ی شعر جدّی هم گام‌های خوبی برداشته شده. سابقاً که محفل «شکوفه‌های خیال» از بهترین جلسات شعر قم بود و الآن هم که جلسه‌ی شعرخوانی ماهانه‌ی «مهر و ماه» برگزار می‌شود. شاید باورتان نشود، ما وقتی در این جلسه می‌نشینیم، احساس می‌کنیم در کنگره‌ای ملّی نشسته‌ایم، چرا که کیفیت شعرهای خوانده شده، بسیار بالاست... اصلا این جلسه انگیزه‌ای می‌شود برای سرایش شعرهایی بهتر. سوای این ها، محفل«نقد و نظر» هم فوق‌العاده است، اینکه یک شاعر قبل از چاپ مجموعه، می‌تواند از قضاوت مخاطبان حرفه‌ای خود، راجع به آثارش با خبر شود، اتّفاق بسیار مبارکی‌ست.
آیا مجموعه‌ای آماده چاپ دارید؟
به فضل خدا مجموعه‌ی شعر بنده با عنوان «میراث» در سال‌های آتی منتشر خواهدشد./843/د101/ی