عدم احقاق حقوق ایران از حق آبه دریاچه هامون موجب ناامنی سیستان شده است

به گزارش خبرگزاری رسا،حسینعلی شهریاری در جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی در جریان سوال از وزیر امور خارجه به عنوان نماینده سوال کننده در تشریح دغدغه های خود به فقر و فلاکتی که در سراسر سیستان موج می زند اشاره کرد و گفت: استان سیستان و بلوچستان در تمام شاخص ها از آخر اول است لذا امروز راجع به دارالولایه سیستان صحبت می کنم و یادآوری می کنم اولین قوم که به خونخواهی امام حسین(ع) برخاست و علیه خاندان عبیدالله بن زیاد شورید،‌ سیستانی ها بودند، همچنین سیستان در پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی نقش بسزایی داشت.

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی بر همین اساس تصریح کرد: رودخانه هیرمند جزو رودخانه های عظیم و پرآب بوده و به شدت سیلابی است چرا که رودخانه های دیگری به آن می پیوندند همچنین این رودخانه از مرز شرقی وارد شده و تنها منبع تأمین آب سیستان است.

وی در ادامه با بیان اینکه پیش از این 96.5 میلیارد متر مکعب سهم ایران بود که در سال های اخیر کاهش یافته و افغانستان سهم ایران را نمی دهد، عنوان کرد: در معاهده ای در سال 1872 شخصی به نام گلداسمیت اختلافات ایران و افغانستان را بر سر سیستان فرو نشاند و قرار شد هیچ یک از طرفین موجب نقصان آب طرف دیگر نشود.

شهریاری ادامه داد: به علت عدم حل مشکل و خشکسالی در سال 1902 مجددا طرفین موضوع را به حکمیت انگلیس ارجاع دادند و در سال 1905 هیأت انگلیسی رأی داد که مقدار آب لازم برای آبیاری زمین های ایران یک سوم مجموع آب هیرمند باشد.

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ادامه داد: مجددا در سال 1919 دو کشور خود به حل و فصل اختلافات پرداختند و کمیسیون داوری به وساطت آمریکا را پذیرفتند که در سال 1320 این کمیسیون سهم ایران را از 50 متر مکعب به 22 متر رساند که اختلافات حل نشد چون ایران نپذیرفت.

وی افزود: بعد از سال 1350 خشکسالی شدیدی شد و جمعیت منطقه به استان‌های گلستان و مازندران مهاجرت کردند که حضرت امام(ع) نیز آن سال گفتند ما عید نداریم و باید به خاطر مردم سیستان عزاداری کنیم.

شهریاری اضافه کرد: در سال 1351 اختلافات ادامه پیدا کرد و قرار شد زمانی که حجم آب پشت سد کمالخان بیشتر می‌شود مقدار بیشتری آب به ایران اختصاص داده شود که در سال 1352 این موضوع تصویب شد اما مبادله به خاطر مناقشات سیاسی داخلی در افغانستان در خرداد 1356 انجام شد.

نماینده مردم زاهدان در مجلس در ادامه با بیان اینکه بر اثر کودتای کمونیستی از سال 1357 به بعد افغانستان حق آبه سیستان را نداد، یادآور شد: در زمان طالبان نیز هیچ رایزنی صورت نگرفت و در حال حاضر که دولت قانونی در افغانستان حاکم است ممکن است فصل جدیدی در مذاکرات ایجاد شود.

وی در ادامه با اشاره به این مطلب که 820 میلیون متر مکعب در سال حق آبه ایران است، عنوان کرد: در ماه های مختلف میزان آب متفاوت است که بر اساس فصل کشت تعیین می شود از طرفی اراضی زیر کشت سیستان بالغ بر 120 هزار هکتار است که با این حق آبه نمی توان همه آن را آبیاری کرد اما مابقی بر اساس پروتکل تحویل داده نمی شود.

افغان ها بر خلاف قوانین بین الملل در صدد تغییر مسیر رودخانه هیرمند هستند

شهریاری ادامه داد: از طرفی افغانستان سدهای متعددی در خاک کشورش زده است که ورود آب به سد کمالخان را کاهش داده و دیگر آب به سیستان نمی رسد همچنین بر خلاف قوانین بین الملل در صدد تغییر مسیر رودخانه هیرمند هم هستند که عکسبرداری صورت گرفته و این موضوع را نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران باید آن را پیگیری کند.

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نهم همچنین تصریح کرد: طبق ماده 5 معاهده 1351 دولت افغانستان باید از هر اقدامی که مانع رسیدن آب به ایران می شود خودداری کند و در صورت عدم توافق دولت این کشور به اجرای تمام و کمال آن، دولت ایران حق دارد بر اساس پروتکل دوم معاهده 1351 به حکمیت رجوع کرده و حکم قطعی و لازم الاجرای یک دیوان عالی بین المللی را به دست آورد که افغانستان را محکوم به اجرای معاهده کند.

شهریاری همچنین ادامه داد: دریاچه هامون تا سال 1351 به عنوان بزرگ ترین دریاچه آب شیرین ایران شناخته می شد که مأمن پرنده های مهاجر در شرق ایران بود و به دلیل وجود مزارع و نیزارهای انبوه و اکولوژی مطلوب سیستان محل زندگی گروه های انسانی فراوانی بوده است که صیادی و کشاورزی در آن وجود داشته است که با خشکسالی های پی در پی به جاهای مختلف کشور مهاجرت کردند.

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: اینک به نظر می‌رسد این معاهده نباید میان دو کشور به اجرا در آید وباید معاهده جدیدی که جوابگوی نیازهای مسلم مردم سیستان بوده و حقوق عرفی بین المللی تطابق کند جایگزین شود زیرا یکی از اصول عرفی و بنیادین پذیرفته شده در حقوق رودهای بین المللی اصل استفاده منصفانه و منطقی از آبراه های بین المللی است که در مفاد 56 کنوانسیون بهره برداری از آب های بین المللی برای مقاصد غیر کشتیرانی به آن تصریح شده است.

در هیچ دولتی حقابه هامون پیگیری نشد

شهریاری ضمن پخش فیلم مستندی از وضعیت دریاچه هامون افزود:‌ در سیستان دیروز امکان کشاورزی، ماهیگیری و صیادی فراهم بود و اشتغال زیادی در سیستان به‌وجود آمده بود. زندگی مردم سیستان متاسفانه بسته به هیرمند و هامون است.

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در روزگاری استان سیستان انبار غله کشور بود، اما متاسفانه سیستان امروز مشکلات زیادی را برای مردم ایجاد و سال‌های خشکسالی در سیستان زندگی را بر مردم سخت کرده است.

وی یادآور شد: این گلایه تنها از دولت یازدهم نیست، بلکه در هیچ دولتی به طورجدی حقابه سیستان پیگیری نشد. این خشکسالی باعث طوفان‌های شن شده است و بادهای گرم و خشک به مدت 200 روز این استان را در بر می‌گیرد که هیچ اقدام جدی‌ای انجام نشده است.

شهریاری با یادآوری اظهارات وزیر امور خارجه برای پیگیری حقابه هامون تاکید کرد: حال که موضوع برجام تمام شده است، به نظر می‌رسد وزارت امور خارجه فرصتی پیدا کرده تا با اقدامی جدی این موضوع پیگیری شود، چرا که بسیاری از روستاهای زابل زیر شن مدفون شده‌اند.

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: از وزیر امور خارجه درخواست دارم تا قولی جدی برای رفع این مشکل بدهد که در فرصت 2 الی 3 ماه بتواند چاره‌ای برای این معضل بیندیشد./858/د102/ش