«عقل» مخاطب قرآن است/اخلاق نبوی تازه‌مسلمان‌ها را جذب میکند
به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، سهیل اسعد که نام اصلی‌اش «ادگاردو روبین» است، در آرژانتین متولد شده، دوره نوجوانی را در لبنان گذرانده و در جوانی برای تحصیل علوم دینی به ایران آمده و اکنون بیش از یک دهه است که نیمی از سال را در کشورهای آمریکای لاتین به تبلیغ اسلام می‌پردازد. او به دلیل تسلط بر چهار زبان عربی، فارسی، اسپانیولی و انگیسی در بیست و پنج کشور دنیا فعالیت دارد و تاکنون واسطه اسلام‌آوردن افراد بسیاری شده است. وی به همین دلیل در دوازدهمین جشنواره بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا(ع) به عنوان خادم برگزیده فرهنگ رضوی تجلیل شد و گزارشی از عملکرد خود نیز در حضور آیت‌الله جوادی آملی ارائه کرد.
اسعد که تاکنون بیش از 20 بار موفق به زیارت حرم رضوی شده است، می‌گوید: بهترین خاطره‌ام همان روزی است که به مشهد سفر کردم و برای اولین‌بار حرم رضوی را دیدم و تصویر گنبد و ایوان طلایی امام رضا(ع) در دلم نقش بست. چون از همان ابتدای مسلمان شدنم عشق و ارادت خاصی به حضرت رضا(ع) داشتم و این احساس خوشایند و ارادت هنوز هم در وجود من وجود دارد؛ حتی بیشتر از قبل!
به مناسبت آغاز هفته وحدت، با دکتر شیخ سهیل اسعد گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
رسا - برخی می‌گویند که آموزه‌های اسلام بیشتر جنبه تعبّدی دارد، ولی از آن طرف یک عده مخصوصاً تشیع، اعتقاد دارند که اکثر آموزه‌های اسلام مبنای عقلانی نیز دارد. از منظر شما که فلسفه و عرفان خوانده‌اید، آموزه‌های نبوی چقدر عقلانی و عرفانی است؟
در بحث ارتباط مفاهیم دینی با عقل، نظرمان این است که اول باید تفکیکی بین اعتقادات و اخلاق و شریعت باشد. وقتی می‌گوییم دینمان عقلی است، به این معنا نیست که تمام احکام شرعی را با عقل می‌توانیم بفهمیم؛ یا این‌طور نیست که فلسفه احکام اسلامی را توسط عقل می‌توانیم بخوانیم. بحث عقل را منحصر در بحث فکری و اعتقادی می‌کنیم. اینکه دین عقلی است، به این معنا نیست که خود عقل به طور مستقل بتواند به این حقایق برسد. اگر بخواهیم این‌گونه نظر داشته باشیم، پس نقش وحی چیست؟ بالاخره امدادهای الهی و تمام مسائلی که توسط قرآن مطرح شده، چیست؟ حداقل اگر نگوییم که کاملا عقلی است، ولی مخالف عقل هم نیست. یعنی تناقض بین تعالیم دین و عقل نباید باشد.
بحث دوم اینکه وقتی قرآن می‌خواهد به ما چیزی تعلیم دهد، مخاطب قرآن کیست؟ وقتی خداوند متعال پیغام خود را برای بشریت می‌فرستد، با چه کسی صحبت میکند؟ آیا با خود انسان صحبت میکند؟ با جسم انسان صحبت میکند؟ ما می‌گوییم مخاطب قرآن، عقل است؛ یعنی فهمیدن نص قرآن بدون عقل و تفکر محال است. از این جهت، عقل نقش مهمی در فهم، تفسیر و تحلیل دین دارد.
بحث سوم اینکه عقل هم برای رشدکردن مسائل دینی کمک میکند. گاهی اوقات مساله‌ای را مطرح می‌کنید که بدون تفکر، توسعه پیدا نمی‌کند؛ البته در حد فهمیدن بدون عمق زیاد می‌تواند باشد، اما اینکه این قضیه بعداً به صورت فرهنگ، سبک زندگی و نظام حکومتی درآید، عقل باید وارد شود که در قالب قرآن هم به عنوان تامل و تعقل «یتفکرون و یعقلون» آمده است. خدا کاری کرده که قرآن بیاید، بعد از اینکه قرآن آمد، چه کسی باید کار کند؟ انسان است که باید کار کند. این انسان باید عاقل باشد، اگر عاقل نباشد، چگونه وظیفه دارد که قرآن را بفهمد؟ ما وظیفه داریم که قرآن را بفهمیم. وقتی که مطلوب است قرآن را بفهمیم، تفسیر و تطبیق کنیم و بعد اجرا کنیم، این کار عقل است که بتواند از تمام این مسائل استفاده کند تا یک چنین زندگی اسلامی داشته باشیم.
رسا - وقتی اسلام را معرفی می‌کنید، افراد شیفته کدام ویژگی پیامبر(ص) می‌شوند و به اسلام ایمان می‌آورند؟
غیر از تفکر پیامبر(ص) و نظام فکری و اخلاقی پیامبر(ص)، آنچه مؤثر است، سیره عملی ایشان و همین‌طور اهل بیت(ع) مورد توجه است. از این جهت کسانی که با شخصیت عملی پیامبر(ص) آشنا می‌شوند، به عنوان یک الگوی جامع و کاملی از انسان کامل، ایشان را درک می‌کنند.
به بیان دیگر، آنچه در طول تاریخ همواره جذابیت داشته و توانسته تحولی در دنیا ایجاد کند، بحث «اخلاق» است. بنابراین اخلاق پیامبر(ص)، رفتار و سلوک پیامبر(ص) و کلا زندگی عملی پیامبر(ص) مهم‌ترین عامل محسوب می‌شود.
رسا - حدیثی از پیامبر(ص) به یاد دارید که خیلی برایتان جالب باشد؟
بله، این حدیث می‌فرماید: «قولوا لا اله الاّ الله تفلحوا» یعنی اگر به یگانگی خدای متعال اقرار کنید، به کمال می‌رسید و رستگار می‌شوید. تقریبا روح اسلام و توحید در این حدیث آمده و این برایم جالب است؛ انگار می‌خواهد بگوید فقط در راستای توحید است که آدم می‌تواند به جایی برسد.
رسا - این توحید در آموزه‌های رضوی(ع) نیز تقریباً به همین صورت بیان شده است.
بله، موضوع توحید در مشهورترین حدیث امام رضا(ع) جلوه کرده است؛ آنجا که می‌فرماید: «کلمه لا اله الله حصنی فمن دخل حصنی أمن من عذابی» و ذیل آن «بشرطها و شروطها و أنا من شروطها» را نیز قید می‌کنند. توحید و ولایت از مهم‌ترین تعالیم اسلام است. اگر ما می‌خواهیم اسلام را معرفی کنیم و بدانیم محور اصلی و اساس اسلام چیست، خب دقیقاً همین آموزه حضرت رضا(ع) در حدیث قدسی سلسلة الذهب است.
رسا - به عنوان آخرین سؤال بفرمایید در آمریکای لاتین که زیارتگاه وجود ندارد، تازه‌مسلمان‌ها چگونه این حس نیاز به توسل و زیارت را رفع می‌کنند؟
برخی از زیارتنامه‌ها را ترجمه کرده‌ایم و تازه‌مسلمانان از راه دور قبور مطهر ائمه معصومین(ع)را زیارت می‌کنند و از همانجا نسبت به ائمه(ع) عرض ارادت دارند و سلام می‌دهند.
/934/403/ر