درنگی در کم و کیف پایگاه دیپلماسی فرهنگی کشور

بی تردید در جهان کنونی که همه شئون سیاسی و فرهنگی و اجتماعی ملل و اقوام و ادیان مختلف با رهیافتهای فرهنگی و راهبردهای فکری در میان افکار عمومی رهبری و تبیین می گردد، مراکز و نهادهایی که با افق جهانی و بر محور اندیشه و عمل نرم افزارانه به تلاش و تکاپو مشغولند نقش مهم و خطیری در مسیر هم افزایی عمومی افکار مردم جهان حول محور سیاستهای فرهنگی یک امت و یا کشور ایفا می کنند.

این همان نقشی است که در جمهوری اسلامی ایران برای نهادی همچون سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تعریف شده است.

بی تردید این نهاد بین المللی حساس و مهم و استراتژیک، همواره نیازمند نهادینه‌شدن فعالیت‌های پژوهشی خویش حول محور رهیافتها و رویکردهای فرهنگی خود است؛ سوال مهم این است که چگونه می‌توان موضوع روابط فرهنگی بین‌المللی را تبدیل به یک نیاز ملی کرد و یا رقبای کشورمان چه کسانی هستند؛ لازم است تا این مهم از راه‌های مختلف همچون شناسایی تاکتیک‌ها، روش‌ها و ابزارها بررسی شود.

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای افق پرچالشی که پیش روی خود می‌بیند، باید بیش از پیش، نسبت به مطالعه و تحقیقات علمی در حوزه فرهنگی بین المللی ، اهتمام ورزد. به همین دلیل و از آنجایی که پژوهش یکی از محورهای اصلی پیشرفت و توسعه پایدار به شمار می‌رود، این سازمان توانسته با رویکردی سازنده، نسبت به پژوهش، سرمایه‌گذاری لازم را داشته باشد.

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان پایگاه دیپلماسی فرهنگی کشور، در هفته پژوهش به تجزیه و تحلیل پژوهش‌ها در سطح ملی می‌پردازد و دستاوردها و برنامه‌های این عرصه را در معرض داوری قرار می‌دهد. برای دانستن چند و چون این رویکرد، پای صحبت‌های قهرمان سلیمانی، معاون پژوهشی و آموزشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نشستیم تا ضمن آن، رویکرد پژوهش‌مداری تا روابط فرهنگی بین‌المللی این سازمان را مورد برسی قرار دهیم. با ما همراه باشید.

رسا - «پیشرفت» و «توسعه پایدار» به نظر اهداف مشترک تمام گروه‌ها و جوامع و سازمان‌ها هستند. چطور می‌شود سازمانی را برای رسیدن به این اهداف، هدایت کرد؟

همانطور که می‌دانید، برای رسیدن به این اهداف، نیازمند به کار بردن ابزار لازم هستیم. در این خصوص هم باید گفت که اگر پژوهشی صورت نگیرد، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و رسیدن به تعالی و ثبات آن هم ممکن نخواهد بود. بر همین اساس است که گفته می‌شود؛ سنجیدن اهمیت و ضرورت پژوهش در هر کشور و جامعه‌ای، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

در واقع باید نگاهی فراتر از استخراج و تحقیق بر داده‌های اطلاعاتی داشته باشیم. این امر در اهم فعالیت‌های پژوهشی سازمان‌ها در سطح جهان دنبال می‌شود که به طور قطع از شاخص‌های اصلی پیشرفت محسوب می‌شوند. همچنین با افزودن نتایج مطالعات جدید به پژوهش‌هایی که ما را به پیشرفت رسانده‌اند، به توسعه پایدار هم دست یابیم. به همین دلیل است که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، نسبت به پژوهش، اهتمام دارد.

رسا - آیا سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تنها به دریافت این طرح‌ها اکتفا می‌کند، یا از آنها حمایت می‌کند؟

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، برای معرفی طرح‌های پژوهشی قابل عرضه و معرفی، اقدام به برگزاری نشست‌های تخصصی مختلف در هفته پژوهش کرده است. از جمله اینکه رونمایی از 26 اثر پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و تقدیر از طرح‌های پژوهشی برتر این سازمان و رایزنی‌های فرهنگی ایران در خارج از کشور، از برنامه‌های اصلی همایش «بررسی تحولات جهان اسلام؛ فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو» است که روز دوشنبه 24 آذر و با حضور و سخنرانی جمعی از صاحب‌نظران و مسئولین برگزار می‌شود.
لطفاً درباره این همایش بیشتر توضیح دهید.

«بررسی تحولات جهان اسلام؛ فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو» عنوان گردهمایی جمعی از صاحب‌نظران و مسئولان به مناسبت هفته پژوهش است که معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، آن را در قالب همایش، روز دوشنبه 24 آذر، در محل حسینیه الزهرا (س) این سازمان ، برگزار می‌کند.

آیت‌الله تسخیری، مشاور مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام، سردار رحیم‌صفوی، مشاور عالی و دستیار نظامی مقام معظم رهبری، علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت‌الاسلام ابوترابی‌فرد، نایب‌رییس مجلس شورای اسلامی، ابوذر ابراهیمی ترکمان، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رییس جمهور، جلالی‌شاهرودی، رییس پژوهشگاه مجلس شورای اسلامی و حجت‌الاسلام مبلغی، رییس دانشگاه مذاهب اسلامی، سخنرانان این همایش خواهند بود.

رونمایی از 26 اثر پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و تقدیر از طرح‌های پژوهشی برتر این سازمان و رایزنی‌های فرهنگی ایران در خارج از کشور، و تجلیل از 3 تن از مترجمان خارجی و برتر قرآن کریم، از دیگر برنامه‌های این همایش است.

رسا - آیا برگزاری این برنامه به مناسبت هفته پژوهش، موازی‌کاری با دیگر دستگاه‌های کشور نیست؟

خیر، هر سازمان و ارگانی نسبت به برگزاری برنامه‌های هفته پژوهش، مستقل و آزاد است.

رسا - با توجه به اهمیت جایگاه پژوهش ، می‌خواهیم بدانیم که لازمه رویکرد پژوهش‌مدار، چیست؟

به طور قطع، منبع اصلی تولید اطلاعات نوین، فعالیت‌های پژوهشی است که در روند زمانی مشخص، توسط محققان و پژوهشگران انجام می‌گیرد. اگر در این مسیر، پیچ و خمی هم وجود دارد، لازم است تا سنجیده عمل کنیم و مبتنی بر مطالب و داده‌ها بیاندیشیم. به طور کلی، منظور از رویکرد پژوهشی یا پژوهش‌مدار، نگاهی مبتنی بر پژوهش است که لازمه آن استفاده صحیح از اطلاعات و واکاوی نتایج به دست آمده حول محور موضوع مورد نظر، خواهد بود.

رسا - می‌توانید بفرمایید که مأموریت اصلی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، چیست؟

ایجاد باور نسبت به اسلام ناب محمدی، انقلاب اسلامی، مزیت‌های جمهوری اسلامی ایران؛ به ویژه فرهنگ و تمدن ایرانی، به عنوان مأموریت و اهداف اصلی این سازمان برشمرده می‌شود. سازمان با این مأموریت، نسبت به مدیریت و راهبری روابط فرهنگی بین‌المللی و سیاست‌گذاری، هماهنگی، هدایت، حمایت و در یک جمله دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مسئولیت اصلی را بردوش دارد.

رسا - توجه به پژوهش، از چه زمانی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی آغاز شد؟

از روزی که این سازمان شکل گرفت، معاونت پژوهشی و آموزشی آن هم با رویکرد فعالیت در عرصه نوآوری‌های پژوهشی و ظرفیت‌های کارشناسی شده در این حوزه، آغاز به کار کرد. اما باید گفت که دستاوردهای پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، متعلق به یکی دو سال اخیر نیست؛ بلکه در فرآیند زمانی عملکرد سازمان تهیه شده است.

رسا - آیا از طرح‌های پژوهشی خارج از کشور هم حمایت می‌کنید؟

بله. هم‌اکنون 40 طرح مطالعاتی و پژوهشی در اختیار داریم که این پژوهش‌ها متعلق به رایزنی‌های فرهنگی خارج از کشور است. معرفی و ارزیابی تحقیقات رایزنی‌ها، به عنوان یکی از برنامه‌های ویژه هفته پژوهش در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است.

رسا - آیا تعامل دو سویه میان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با مراکز بین‌المللی و پژوهشی اسلامی دیگر وجود دارد؟

یکی از فعالیت‌های اصلی این سازمان، هدایت و هماهنگی فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور است. بر این اساس تعامل با مراکز بین‌المللی و پژوهشی اسلامی، جزو فعالیت‌های همیشگی آن است؛ اما لازم است تا این سطح از همکاری ارتقاء یابد. برای نمونه بگویم که انتشار 25 عنوان کتاب تاکنون، محصول همین فعالیت و همکاری مراکز بین‌المللی و پژوهشی اسلامی است.

رسا - سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، پژوهش‌ها در خارج از کشور را چگونه مدیریت می‌کند؟

حدود 200 «اتاق ایران» در خارج از کشور به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رایزنی‌های فرهنگی آن تشکیل شده است. دانشجویان و اساتید در این کشورها با حضور در اتاق ایران، به پژوهش در حوزه فرهنگ ایران اسلامی می‌پردازند. البته باید عنوان کنم که فعالیت های اتاق های ایران در خارج از کشور، معطوف به قدرت خلاقیت رایزن‌هاست اما نمی توان از نظر دورداشت که اتاق های ایران،  فعالیت‌های تأثیرگذاری در روند توسعه فرهنگ ایرانی دارند.

 

/830/503/م