گزارشی از کتاب نگرش سیستمی به دین

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، کتاب « نگرش سیستمی به دین» نوشته حجت الاسلام شیخ عبدالحمید واسطی در 515 صفحه به شمارگان سه هزار جلد تا کنون سه نوبت به چاپ رسیده است.

 چکیده کتاب شامل موضوع تحقیق:بررسی هویت سیستمی و استراتژیک به دین،علت توجه به موضوع: فعال نشدن کارآمدی دین در زندگی امروزه، نوع تحقیق: بنیادی با رویکرد تعلیلی، روش تحقیق: مجموعه گزاره های دست اول دینی(آیات،روایات و تاریخ اسلام)،روش جستجو: استفاده از کلید واژه های مرتبط با دین و حوزه های ساختاری آن و جستجوی نرم افزاری کلمات عربی مناسب در کلیه منابع شیعی و سنی، اعتبار یابی اطلاعات، بررسی سندی و محتوایی با توجه به مبنای« کفایت انسجام شواهد و قرائن برای استناد گزاره ها به اسلام» است.

الگوی طبقه بندی اطلاعات: تقسیم گزاره ها به نگرش کلان و سیستمی به دین و استفاده از گزاره های دین در عرصه تدوین استراتژی ها، مدل نهایی و نتیجه تحقیق: دین، شبکه ای از استراتژی های لازم برای برنامه ریزی در جوانب به هم پیوسته زندگی را عرضه کرده است که اگر با دید استراتژیک به گزاره های دین توجه شود، ساختار لازم برای برنامه ریزی های اجرایی به دست می آید.راهکار اجرایی: تدوین واحدهای درسی برای طلاب حوزه در مقوله «سیستم، مدل سازی، استراتژی و برنامه ریزی+طراحی واحد درسی «روش تحقیق» و «روش تحصیل خلاق» برای ایجاد مهارت کلان نگری و پیدایش دید سیستمی به موضوعات و تحقق قابلیت تولید علم و نظریه.

در مقدمه کتاب آمده است: سرانجام بشریت، براساس تفکراسلام،ظهورتمدنی برای حرکت همه جانبه به سوی خداوند متعال است." تمدن خدامحور" تمدنی است با نظام ها و ساختارهای هماهنگ با شبکه هستی و مبتنی بر توحید وحرکت به سوی احساس حضور بی نهایت خداوند. همه انتظار آرمان شهر خدایی را می کشند و معمار مسیحا نفس آن را می جویند، آموزه" انتظار" نفوس را به سوی تدارک شرایط ظهور می کشاند.

توجه بشریت  به تمدنی جهانی براساس عدالت و معنویت، از شرایط اولیه و ضروری ظهور است.در صورتی بشریت روبه تمدن اسلام خواهد آورد که توان مطالعه و مقایسه نظریات اسلام با دیگر رقبا را داشته باشد و برتری اسلام را حس کند.کتاب"نگرش سیستمی به دین ،سنگ زیربنایی الگوهای تمدن اسلام است و تلاش شده ظرفیت دین در برنامه سازی به اثبات برسد و کیفیت دست یابی به این ظرفیت و فعال سازی آن ارایه شود.

در بخش مقدمه با عنوان مسأله بحث و ضرورت توجه به آن می خوانید: مشکل و مسأله ای که انگیزه و سرچشمه این بحث می باشد، مطرح شدن «ناکارآمدی دین در محیط رقابت نظریات و ایده ها برای مدیریت زندگی جمعی است» که به واسطه تأخیر اندیشمندان دینی در ارایه مدل ها و الگوهای اجرایی دین برای زندگی امروز و آینده به وجود امده است. این مسأله از چهار مفهوم تشکیل شده است که هر یک باید مستقلا تبیین و تفسیر شود تا ضرورت تحقیق آشکار گردد. محور اول: مدیریت زندگی جمعی، محور دوم: محیط رقابت، محور سوم: کارآمدی و ناکارآمدی و محور چهارم: دین است.

در بخش دوم این کتاب با موضوع مفاهیم تحقیق است که در این مجموعه، کلمات و اصطلاحات زیر از ارکان مفهومی تحقیق به شمار می رود که اجمالی از آن عبارتست از استراتژی که در اصل، اصلاحی است نظامی به معنای سنجیدن وضع خود، حریف و طرح نقشه برای روبرو شدن با وی در مؤثرترین وضعیت.نگرش سازی، راهبرد سازی و راهکارسازی و خط مشی و تصمیم سازی از دیگر عناوین این فصل است.

درادامه چرخه، سیستم و شبکه، متغیر، رفتار سیستم، تحلیل سیستم، تفکر سیستمی، مدل و الگو، ضریب اهمیت، اولویت گذاری، نقطه ثقل، شاخص پایه، نقطه بحران، بهینه سازی، مهندسی اجتماعی، الگوهای جایگزین، بازخورد، آینده سازی نیز توضیح داده می شود.

خصلت دین سیستمی است

حجت الاسلام شیخ عبدالحمید واسطی درباره اثر خود می گوید: در این کتاب سعی شده است که اثبات شود خصلت دین سیستمی است نه این که ما می خواهیم صفت سیستمی را به دین بچسبانیم و همه گزاره ها، آیات و روایات با هم مرتبط هستند و در این کتاب با بررسی هویت دین، قلمرو دین، ذاتی و عرضی دین، زبان دین به این معنا به دست می آید که فهم دین به صورت یک سیستم چگونه اتفاق می افتد.

در واقع مخاطبان اصلی این کتاب کسانی هستند که دغدغه بررسی تخصصی و کارکردهای دین را دارند و تلاش شده است که با توجه به زبان تخصصی این کتاب برای اهل تخصص برخی موارد وحلقه های مفقوده توضیح داده شود و همین موضوع تخصصی دراین کتاب سبب شده است که زبان کتاب از حالت سادگی خارج شود اما با این وجود این کتاب به چاپ سوم رسیده است که هر سری نیز پنج هزار جلد چاپ شده است و با این که این کتاب برای مخاطب خاص است اما با استقبال مواجه شده است اما موضوع اصلی این کتاب یک کار علمی برای بیان یک ایده است و جای بررسی و چکش کاری نیز دارد.

در چاپ بعدی برخی موارد افزوده می شود و با توجه به این که نگرش سیستمی به دین مبتنی بر فلسفه و عرفان شد و روش ها از این منابع اخذ شد در واقع هر چه بیشتر به سمت آن حرکت می شود و فعالیت های علمی، آموزشی انجام می شود نکات جدیدتری نیز در این حیطه به دست می آید که تلاش شده است این موارد در سری چاپ جدید لحاظ شود و شفاف سازی، مستند سازی و کارکردهای آن نیز گسترده تر می شود.

در واقع نگاه این کتاب همان اسلامی سازی علوم انسانی است و پیشرفت بشر نیز در سایه علوم انسانی محقق می شود و تعریف پیشرفت دارای دو شاخص ترکیبی است و پیشرفت در دین دو مورد هستی است که یکی افزایش حس از حضور خدا و دیگری برطرف شدن نیازهای افراد درهمه لایه های مدل نیازکه زیر ساخت تمدنی، مدل نیاز است و تمدنی توسعه یافته خواهد بود که بتواند همه لایه های نیاز را پوشش بدهد و نسبت به رقیب اثرگذار باشد و این دو مورد شاخص اصلی است.

لازم به ذکر است حجت الاسلام عبدالحمید واسطی در سال 1347 در تهران متولد شده است، از محققان و نخبگان حوزوی در زمینه های فقه و اصول، فلسفه و عرفان، ادیان و مذاهب فعالیت دارد.

وی پس از تحصیلات متوسطه و پذیرش در دانشگاه فردوسی، انصراف داده و وارد حوزه علمیه مشهد شد و دروس ادبیات و سطح را از حجت هاشمی، جواد مروارید، مهدی مروارید و سید مهدی نقیبی و درس خارج را از میرزا علی فلسفی، شربیانی و علامه حسینی طهرانی فراگرفت و علاوه بر «خارج فقه و اصول»، دروس بدایه، منظومه و اسفار را از محمد تقی جعفری، عبدالمجید سالم و حاج شیخ علی رضایی تهرانی تلمذ کرد. همچنین به تدریس دروس مقدماتی سطح، فلسفه اخلاق، حقوق، فلسفه سیاست، معرفت شناسی، هستی شناسی و... پرداخت.

حجت الاسلام واسطی دارای تألیفات فراوانی از جمله کتاب نگرش سیستمی به دین، راهنمای تحصیل در حوزه های علمیه، راهنمای تحقیق در حوزه های علمیه، راهنمای تدریس در حوزه های علمیه، نان در اسلام و غیره است. وی همچنین نظریه پرداز مقوله نگرش سیستمی و شبکه ای به گزاره های دینی است. وی هم اکنون سردبیر فصلنامه تخصصی مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام و عضو هیأت رییسه موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام است./934/ن601/ب5