حوزه خراسان در همه ابعاد علمی، اخلاقی و انقلابی غنا و جامعیت داشته است
علیرضا نوروزی، طلبه سطح چهار حوزه علمیه خراسان و نویسنده مجموعه کتاب مشاهیر این حوزه در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد در معرفی این اثر گفت: در نگارش این کتاب سعی بر بهره گیری از منابع اصیل بوده است اما تنها منبع دست اول در این زمینه، کتاب «تاریخ علمای خراسان» نوشته عبدالرحمن مدرس مربوط به 150 سال پیش است که به طور خلاصه به معرفی شخصیت های آن دوران پرداخته است.
وی افزود: از این رو اغلب منابع این مجموعه، از منابع متأخر شامل کتاب ها و موسوعه های دانشمندانی چون آقابزرگ تهرانی و مجموعه نوشته جاتی است که در قالب های متفاوت در خصوص علما وجود دارد.
نوروزی با بیان این که مشاهیر خراسان تاکنون به صورت پراکنده در حد استان های خراسان شمالی و جنوبی یا علمای مدفون در حرم رضوی معرفی شده اند، افزود: حوزه علمیه خراسان در واقع از زمان ورود امام رضا(ع) که شیعیان به مشهد و گردآوری و نقل احادیث ایشان روی آوردند، شکل گرفت و رونق آن از قرن یازدهم و همزمان با دوران صفویه بوده است.
این پژوهشگر حوزوی تصریح کرد: در جلد یک مجموعه کتاب «مشاهیر حوزه علمیه خراسان»، علمای حاضر و مدرسان برجسته درس خارج که در قید حیات هستند، در جلد دوم، علمای معاصر با رویکرد شخصیت های اخلاقی و عرفانی و در جلد سوم، علمای سده اخیر با رویکرد فقهی و اصولی(که در میان آن ها بیست تن از مراجع تقلید و صاحبان رساله قرار دارند)، معرفی شده اند.
وی ادامه داد: جلد چهارم نیز که تا پایان سال آینده منتشر خواهد شد، به معرفی شخصیت های ادبی و فلسفی حوزه خراسان همچون ادیب نیشابوری، ادیب اول و ثانی، آقابزرگ حکیم و جلال الدین آشتیانی می پردازد.
تأیید و تقریظ علما بر کتاب
نوروزی با بیان این که مطالب پیش از چاپ، به تأیید بیوت علما یا شاگردان آنان جهت اصلاح یا اضافات احتمالی رسیده است، گفت: در جلد اول و دوم هشت تن از علما تقریظ و مقدمه نگاشته اند. همچنین در طی تدوین این مجموعه دو دیدار با آیت الله سیستانی انجام شد که ایشان ضمن مطالعه کتاب، بر معرفی علمای متقدم تأکید کردند.
نویسنده مجموعه کتاب «مشاهیر حوزه علمیه خراسان»، کمبود منابع مکتوب را مهمترین مانع در نگارش این کتاب عنوان کرد و گفت: برای بازه زمانی پیش از سده اخیر، تقریبا منبع مکتوبی وجود نداشت و منابع شفاهی نیز در قید حیات نبودند و همین مسأله باعث شد این مجموعه تنها در محدوده علمای معاصر منحصر شود.
ناشناخته ماندن علمای خراسان در پی غفلت حوزه و رسانه ها
وی با بیان این که پیش از تدوین این کتاب، پایگاه اطلاع رسانی «بصیرت» در خصوص معرفی علمای حوزه علمیه خراسان به مدت هشت سال فعالیت داشت که محتوای آرشیو این پایگاه کمک بسیاری در تدوین کتاب مشاهیر داشته است.
نوروزی با اشاره به گمنام و ناشناخته بودن علمای حوزه علمیه خراسان به دلیل غفلت حوزه و رسانه ها، گفت: در دیداری که با آیت الله سیستانی داشتیم ایشان در این زمینه فرمودند: «... حوزه مشهد اقبال خوبی در زمینه مطرح شدن علمایش ندارد و کسانی که در مشهدند در حد علمای قم و نجف هستند اما به تدریس اکتفا نموده و دنبال مرجعیت نرفتند... پیشنهاد من این است که باید سیره علمای قدیمی مشهد مورد معرفی قرار گیرد».
نویسنده کتاب مشاهیر حوزه علمیه خراسان با اشاره به قالب تدوین محتوا در این کتاب، اظهار کرد: مطالب این مجموعه فقط زندگینامه علمی نیست بلکه در کنار آن به بیان خاطرات با ادبیاتی ساده و روان نیز پرداخته شده تا برای مخاطب عام هم جالب توجه باشد.
امتیازات کتاب مشاهیر خراسان نسبت به نمونه های مشابه
وی در خصوص امتیازات کتاب مشاهیر خراسان نسبت به نمونه های مشابه که در مورد علمای سایر حوزه ها نگاشته شده است، خاطرنشان کرد: رویکرد دینی و علمی صرف در نگارش کتاب سبب شده است همه علما از همه طیف ها را مورد توجه قرار دهیم به گونه ای که حتی برخی شخصیت ها برای نخستبن بار در این کتاب معرفی می شوند.
نوروزی ادامه داد: دومین ویژگی این اثر، اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در خصوص هر یک از علما در ضمن زندگینامه آن ها است که البته مجموع بیانات رهبری درباره علمای خراسانی نیز در قالب کتابی مجزا با عنوان «علمای خراسان در کلام رهبری» به زودی به چاپ می رسد.
وی، وجود مجموعه عکس در انتهای هر جلد را از دیگر امتیازات کتاب مشاهیر خراسان نسبت به نمونه های مشابه عنوان و تصریح کرد: در مجموع چهار جلد کتاب مشاهیر حوزه علمیه خراسان، 150 تن از علمای معاصر این حوزه معرفی می شوند.
حوزه خراسان در همه ابعاد علمی و اخلاقی غنا و جامعیت داشته است
نویسنده کتاب «کاربرد قواعد منطقی در اصول فقه» در ارزیابی خود از ظرفیت های حوزه علمیه خراسان یادآور شد: پرورش چهره هایی چون آیت الله سیستانی و رهبر معظم انقلاب خود گویای ظرفیت های کم نظیر این حوزه است که متأسفانه مغفول واقع شده و اغلب تنها وجهه ادبی این حوزه برجسته می شود در حالی که حوزه خراسان حوزه ای غنی و جامع در زمینه های مختف ادبی، حکمت و فلسفه، عرفان، فقه و اصول و اخلاق بوده است.
لازم به ذکر است کتاب «مشاهیر حوزه علمیه خراسان» نوشته علیرضا نوروزی، نخستین کتاب جامع زندگینامه، خاطرات و حکایات اخلاقی علما و بزرگان حوزه علمیه خراسان است که جلد سوم آن آبان ماه جاری در 472 صفحه، از سوی مؤسسه نسیم رضوان منتشر شد. جلد اول و دوم این کتاب نیز با تقریظ حضرات آیات حاج سید عزالدین زنجانی(ره)، موسوی خلخالی، واعظ‌زاده خراسانی، اشرفی شاهرودی، سیبویه، سیدان، رضازاده، معصومی و علم‌الهدی بروجردی در سال 1390 چاپ و مورد استقبال طلاب حوزه‌های علمیه و سایر اقشار جامعه قرار گرفت./930/ت301/ب5