آیت‌الله مصباح یزدی:
واژه علم مطابق تلاش‌های عالمانه اندیشمندان بازتعریف شود
خبرگزاری رسا ـ رییس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) توجه به مبانی علوم انسانی را مورد تأکید قرار داد و با ضروری خواندن ارائه تعریف مناسب از واژه علم و به طبع آن واژه علوم انسانی، خواستار بازتعریف علم مطابق تلاش‌های عالمانه اندیشمدان شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی در همایش مبانی کلامی علوم انسانی که پیش از ظهر امروز پنجشنبه 24 بهمن‌ماه در تالار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد، ایام الله دهه فجر را تبریک و تهنیت گفت و توفیق قدردانی از این نعمت و انجام وظیفه در برابر آن را از خداوند متعال خواستار شد.
وی در ادامه خواستار تنقیح موضوع نشست و توضیح مفردات آن شد و گفت: وقتی می‌گوییم کلام چه نقشی در مبانی علوم انسانی دارد، ابتدا باید توضیح دهیم که خود کلام به عنوان یک علم مطرح می‌شود یا یک پیش فرض‌هایی است که ارزش علمی ندارد؛ اگر کلام علم است، باید دید تعریف علم کلام چیست.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه ارائه تعریفی ویژه از علم را ضروری دانست و افزود: نباید به تعریفی که در یک عهدی رواج داشته اکتفا کنیم، بلکه علم را بازتعریف کنیم و تعریف قابل قبولی که بر همه علوم و تلاش‌های عالمانه که اندیشمندان انجام می‌دهند انطباق داشته باشد.
وی با طرح تعریف خود از علم، پیشنهاد کرد: تلاش‌هایی که دانشمندان برای حل مسائلی که مورد نیاز انسان هست انجام می دهند و نظریات مختلفی را ابراز می‌کنند و سعی می‌کنند از راه بحث و انتقاد به نتایج واقعی‌تر و عینی‌تر برسند.
آیت‌الله مصباح یزدی با طرح این سؤال که آیا تقسیم علوم به علوم انسانی، تجربی و علوم ریاضی مناسب است، گفت: بخشی از علوم انسانی زاییده علم کلام است مانند فقه؛ تا مسائل کلامی نداشته باشیم و خدا، پیامبر و دین ثابت نشود، دیگر جایی برای تعریف فقه نمی‌ماند.
وی توجه به مبانی علوم انسانی را مورد تأکید قرار داد و با ضروری خواندن ارائه تعریف مناسب از واژه علم در مرحله نخست و علوم انسانی در مرحله دوم، افزود: تعریف علوم انسانی منوط به تعریف انسان است و علوم باید به گونه‌ای تعریف شود که بتواند از مبانی وحیانی استفاده کند.
رییس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه علم کلام از اصول موضوعه دین است، از این رو نقش بالایی در علوم دیگر دارد، گفت: فلاسفه میانه خوبی با کلام نداشتند و بیان می‌کردند می‌خواهند مسائل کلامی را با اصول موضوعه ثابت کنند و اثبات امور براساس اصول موضوعه را جدل می‌دانستند.
وی علم را شامل طیفی از تحولات که با تلاش علما انجام می‌شود دانست و در تبیین این موضوع گفت: یکی مسأله نماز جمعه را واجب و دیگری حرام می‌داند، کدام این دو از فقه خارج شده است؟، فقه تلاشی است برای کشف رابطه محمول و موضوع، حال این تلاش به هر جا بی‌انجامد.
استاد مصباح یزدی با بیان اینکه اگر این تعریف را درباره علم بپذیریم باید در متدولوژی علوم تجدیدنظر کنیم، افزود: هیچ علم تجربی با تجربه نتیجه یقینی را اثبات نمی‌کند چراکه شرط استنتاج تجربی کنترل تام و تمام پدیده است.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: باید شرایط محیط تجربه را کنترل کنیم تا عامل دیگری در آن دخالت نکند و این کار اصلا میسر نیست، چراکه امروز ثابت شده است امواجی وجود دارد که برای انسان شناخته شده نیست.
وی با اشاره به نظریه‌های متفاوتی که در حوزه تعریف علم بین اندیشمندان اسلامی و غیراسلامی وجود دارد، این تفاوت را به سبب عدم وجود ظنی قوی در این زمینه دانست و گفت: در بحث‌های علمی باید اصول و مفاهیم مشترک وجود داشته باشد و طرفین الفاظ را در یک معنا به کار ببرند.
آیت‌الله مصباح یزدی با بیان اینکه هر چیزی که اثبات کند خدا وجود دارد یا ندارد، علم است، تصریح کرد: اگر حجیت چیزی با علم ثابت شد، قرآن کریم آن را متد صحیح علمی می‌داند و می‌تواند اصل موضوع برای علوم دیگر شود و به دنبال آن مسأله اسلامی سازی علوم معنا پیدا می‌کند.
وی بر پایبندی به متدولوژی هر علمی تأکید کرد و افزود: اغلب مزاح‌ها که به پرخاشگری و رعایت نکردن ادب می‌انجام به عدم تعریف صحیح از مشترکات لفظی برمی‌گردد؛ وقتی می‌گوییم اسلام موافق یا مخالف است باید مسلماتی وجود داشته باشد که همه اسلام‌شناسان آن را قبول داشته باشند./920/پ202/ج
ارسال نظرات