ضرورت تحقیق، تنقیح و تکمیل روش استنباط در قبال موضوعات جدید

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در نشست مربوط به حقوق بشر دوستانه در مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) اظهار داشت: اگر تلاش سه لایه‌ای ("تحقیق، تنقیح و تکمیل روش استنباط) شکل نگیرد، یکی از سه مشکل زیر در مواجهه با موضوعات جدید پیش می‌آید.

وی در ادامه افزود: یا صورت مساله را پاک می‌کنیم یعنی به استنباط نسبت به احکام مسائل نوپیدا نمی‌پر‌دازیم، یا به استنباط شتاب زدهِ منتهی به فتواهای کلیِ غیر قابل اجرا؛ یعنی فتواهای همراه با اگر و اما و شاید، روی می‌آوریم و یا این که بسیاری از موضوعات جدید را به رغم داشتن ماهیت و هویت متفاوت با وضع گذشته، عطف به موضوع قدیم می‌کنیم و حکم آن را بر این نیز شکل می‌دهیم.

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم تاکید کرد: اصولا منطق دقیق فقهی این است که حدود و مرزهای موضوعات را پاس داریم و آن‌ها را از حیث مرزهای فیما بین در هم نیامیزیم و اساسا عدم پذیرش قیاس در امامیه هم از همین خاستگاه بروز یافته است که حکم یک موضوع را به موضوع دیگر سرایت ندهیم.

وی ادامه داد: با فعال کردن یکی از چهار عنصر استنباطی "قیاس اولویت" ، "قواعد فقهی"، "نظریه فقهی" و "تحقیق در حدود موضوع" از شرع به دست می‌آید که تعرض به تیم‌های امدادی و پزشکی در جنگ که به کمک آسیب دیدگان و مجروحان می‌شتابند، ممنوع است.

حجت‌الاسلام مبلغی با اشاره به اینکه نگاه اسلام به جنگ حداقلی و به سلم حداکثری است، گفت: نه تنها در این زمینه (یعنی تعرض به تیم‌های پزشکی) که در زمینه‌های بسیاری می‌توان از چهار عنصر استنباطی فوق، استفاده روشی برای دستیابی به احکام بسیاری از موضوعات جدید به عمل آورد.

وی با بیان افتراق‌ها و اشتراک‌های سه واژه موضوع، مناط و علت در ادبیات اصولی گفت: بر اساس برخی نصوص اسلامی، کسی که ازجنگ می‌گریزد نباید آن را کشت و اگر مناط این نکشتن را خروج او از "دایره مواجهه جنگی" دانست به رغم آن که تا قبل از این در جنگ شرکت داشته است، این مناط در تیم پزشکی و خبرنگار که از اول در دایره جنگ نبوده است، به صورت قوی تری وجود دارد؛ بنابر این به طریق اولی حرمت جان او را باید نگاه داشت.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به قابلیت‌های تعبیه شده در قواعد فقهی جهت پوشش دهی به مسائل جدید به قاعده "احتیاط در دماء" و قاعده "وزر" اشاره کرد و با تطبیق این دو بر تعرض جنگی بر تیم‌های پزشکی و خبرنگاری ، ممنوعیت این تعرض را نتیجه گرفت.

حجت‌الاسلام مبلغی با اشاره به این که نظریه فقهی شاخه‌ای از فعالیت فقهی است و در صورت استقامت و اثبات، می‌تواند ما را در راه‌یابی صحیح به نصوص، تفسیر نصوص قوی و جدی برساند، گفت: در صورت اثبات "نظریه سلم در اسلام" باید گفت: اصل در اسلام سلم است که طبق آن در کمترین سطح، تنگ ترین دایره و به صورت حداقلی ترین وضعیت، باید در میان بشر قتل صورت گیرد و این نظریه، نصوص را چنان مقید، کانالیزه و در مسیر قتل حداقلی قرار می‌دهد که اجازه نمی‌دهد کسی که خبرنگار، تیم امدادی و پزشکی را بی پروا بکشد.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با توضیح این که فقیه با قبول اندیشه روشی "ضرورت تحقیق موضوع" اجازه نمی‌یابد به چتر گستری بی مهابا، بی رویه و سخاوت مندانه برای یک موضوع که دارای حکمی ‌است، دست زند، گفت: گاه نسبت به جنگ، موضوع را هر کس که در جنگ حضور دارد می‌دانیم و در نتیجه کشتن او را روا می‌دانیم و گاه موضوع را مقاتل (جنگجو) می‌دانیم.

استاد برجسته حوزه علمیه قم گفت: در جنگ‌هایی که در گوشه و کنار جهان رخ می‌دهد برخی که خبرنگارن و تیم‌های پزشکی را که در جنگ هستند می‌کشتند از ناحیه همین نگاه بی‌رحمانه است که معقتد است هر که در جنگ و هر چه در جنگ است باید نابود شود، ولی اسلام با این دیدگاه مخالف است.

حجت‌الاسلام مبلغی در پایان با اشاره به اینکه در اسلام تیم پزشکی، امدادی و پرستاران مقاتل نیستند، گفت:پیامبر (ص) هنگامی‌ که غنیمت جنگی را تقسیم می‌کرد بعد از اتمام جنگ، به پرستاران غنایم نمی‌داد چون مقاتل نبودند. بنابراین عنوان مقاتل بر هر کس اطلاق نمی‌شود./916/د102/ع