درک عمیق فرهنگ غرب به شناخت و نگرش ما جهت می دهد

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از  انتشارات سروش، محمد رجبی در مراسم رونمایی از مجموعه 6 جلدی  «غرب شناسی»  که با حضور جمعی از مدیران، نویسندگان و فعالان عرصه نشر و رسانه در سالن اجتماعات انتشارات سروش برگزار شد، افزود: در حقیقت غرب در سه بعد جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی معنا می شود که ابعاد سیاسی و فرهنگی غرب در این کتاب ها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

وی ادامه داد: نکته مهم این است که به معنای فرهنگی ؛ جهان امروز به خصوص از قرن بیستم به بعد؛ کاملا جهان یک قطبی شده و این ریشه های غرب گرایی که در همه جای دنیا حتی شرق نفوذ کرده است به همین دلیل است. در واقع جهان امروز مبانی و مبادی نظری، فکری و زیباشناسی غربی را پذیرفته و با آن زندگی می کند. به طوری که مثلا در همه جای دنیا اگر خانواده ای می خواهد برای دخترش عروسکی بخرد یک عروسک با موهای بلوند و چشمان آبی و سبز را پسندیده و تهیه می کند. متاسفانه اینها نفوذ عمیق و ناپیدای غرب است که البته ناپیدا نیست و کاملا مشهود است اما کسی به آن توجه نمی کند.

رجبی با بیان فرمایشاتی از امام علی علیه السلام افزود: به اعتقاد من اگر زیباشناسی کسی تغییر کند همه چیز او آگاهانه و ناآگاهانه تغییر پیدا می کند. امام علی  علیه السلام  می فرمایند: «بها و ارزش هر انسانی به آن چیزی است که آن را زیبا می داند.»؛ بنابراین اگر من همان چیزی را که غربی ها زیبا می دانند زیبا بدانم دیگر با آنها فرقی ندارم. وقتی این دیدگاه در جامعه جای بگیرد در واقع خودمان غرب را وارد مرزهای خودمان کرده ایم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: آنچه غرب را غرب کرد همین دیدگاه ظاهرگرایانه است که به نام واقع بینی یا واقعیت انگاری به مردم آموزش داده می شود و معتقدند آنچه که در ظاهر دیده می شود همان واقعیت است چرا که واقعیت را در مقابل حقیقت یکسان می دانند. در حالی که در دورهای گذشته معتقد به حقیقت بودند و حقیقت را ورای واقعیت می دانستند. در واقع این نفوذ 500 سال قبل شکل گرفته و به تدریج به همه جای دنیا سرایت کرده است.

رجبی با اشاره به ماهیت دوره قرون وسطی اظهار داشت: در قرون وسطی شعار حاکم "نجات" بود و در ادبیات، شعر و فلسفه خود از نجات می گفتند. نجات همان چیزی است که در ادبیات ما به آن رستگاری می گویند. گاهی براساس نوشته و افکار اشتباه تصور می شود قرون وسطی دوره تاریکی بوده است. جالب است بدانید عینک، توپ و تفنگ و خیلی چیزهای دیگر در این دوره اختراع شده است و اکثر مخترعان هم کشیش بوده اند اما در دوره جدید یعنی از رنسانس تا امروز فرهنگی بر بشر حاکم شد که معتقد بودند همه چیز همین دنیاست و باید برای آن همه تلاش خود را بکار بگیریم.

وی تاکید کرد: طبیعی است در دوره رنسانس ناگهان شاهد انواع اختراعات و اکتشافات علمی و پژوهشی باشیم که در دوره های قبل کمتر بوده است. اما در مقابل در قرون وسطی ارزش هایی وجود داشت که در دوره جدید نیست و آن ادبیات، اخلاقیات و عرفان است. غرب زمانی که آن دیدگاه حقیقت بینی را کنار گذاشت و همه چیزش دنیایی شد می بینیم که به سمت فتوحات پیش رفت و برای به دست آوردن دنیا به جان هم افتادند.

وی افزود: ما باید عمق فرهنگ غرب را بفهمیم و در مورد آن آگاهی کسب کنیم. فرهنگ غرب این نیست که چون آنها اعمالی انجام می دهند و ما انجام نمی دهیم پس ما غربی نیستیم. اینها همه ظواهر است اگر چیزی را که غرب زیبا می داند ما هم زیبا بدانیم در واقع تفکر غربی داریم اما اگر چیزی را که غرب دلپذیر می داند ما نپسندیم آن وقت می توانیم ادعا کنیم که غربی نیستیم. اما همه اینها مانع نمی شود که ما غرب را نشناسیم و از ترفندهای آن آگاهی پیدا نکنیم.

رییس کتابخانه مجلس شورای اسلامی گفت: غرب امروز به خودش هم رحم نمی کند. شما هیچ کشوری را مثل انگلستان همراه و هم مسیر با آمریکا ندارید. این دو کشور در همه چیز با هم در یک مسیر حرکت    می کنند اما در قضیه جنگ ایرلند با انگلیس می بینیم که آمریکا طرف ایرلند را می گیرد چرا که بعد از یهود ایرلندی ها ثروتمند بوده و از قدرت زیادی برخوردار بودند. در این قضیه آمریکا انگلیس را وادار کرد که به آنها امتیاز بدهد. بنابراین می بینیم غرب امروز حتی به همراهان خودش هم رحم نمی کند و برای کسب منافع بیشتر هر کاری را انجام می دهد.

رجبی در ادامه افزود: امروزه فضا به سمتی رفته که پول اساس شکل گیری ارتباطات جهانی است و هر کشوری که پول بیشتری داشته باشد قدرتمندتر است. غرب دارای دو چهره سوسیالیست و کاپیتالیست است که در اصل هیچ تفاوتی با هم ندارند. ایده آل هر دو یکی است ولی هریک روش خودشان را بیان می کنند.

وی اظهار داشت: امروز تفکر غربی بسیاری از نقاط جهان را در برگرفته البته دارای شدت و ضعف است و این وظیفه ما است که این مسیر را بشناسیم و نسبت به آن واکنش مناسب داشته باشیم. تجرد، اعتیاد و متلاشی شدن خانواده ها از نتایج این ایده آل های غرب است که کم کم دارد خود را بروز می دهد و ما باید به سمت این ایده آل های الهام گرفته از غرب کشیده نشویم.

رییس کتابخانه مجلس شورای اسلامی افزود: غربی ها برای دنیای خود زحمت کشیدند. آنها برای اینکه دنیا را زیر سلطه خود بیاورند دانستند که باید دنیا را بشناسند تا جایی که آمدند و خط میخی ما را کشف کردند. دنیا پرستی برای غرب امری جدی است و برای آن کار می کنند. شما وقتی چیزی را نمی شناسید روی آن هیچ سلطه ای ندارید اما وقتی به راز چیزی پی می برید به لحاظ فرهنگی به شما قدرت می دهد.

رجبی با اشاره به مجموعه کتاب های غرب شناسی سروش گفت: کتاب هایی که توسط انتشارات سروش چاپ شده انصافا در نشان دادن بعد سیاسی و فرهنگی غرب بسیار موثر است. طبیعتا اگر انتشارات سروش این مسیر را ادامه دهد و مجموعه را گسترش دهد ناشران دیگر هم وارد میدان شده و به رقابت می پردازند. بنابراین اگر چنین نهضتی فراگیر شود در نهایت خواهیم دید که پژوهشکده هایی برای غرب شناسی ایجاد شده است.

وی نقطه قوت این آثار را بیان غرب از نگاه غربی ها عنوان کرد و گفت: اگر من و شما به عنوان یک غیر غربی درباره اهداف و برنامه ها و سیاست های غرب در بخش های مختلف اظهار نظر کنیم ممکن است خرده هایی گرفته شود اما اینکه خود غربی ها که در آن محیط رشد و نمود داشته و با آن فرهنگ بزرگ شده اند، درباره آن بگویند و منصفانه هم بنویسند، کاری مهم است که باید به صورت مستمر پیگیری شود.

وی در پایان گفت: در دل غرب شناسی ، جهان شناسی نهفته است. لذا شناخت غرب در بعد فرهنگی ما را نسبت به پیرامون خودمان آگاه تر می کند. انتشارات سروش در این زمینه گام موثر و ارزشمندی برداشته است و امیدوارم که این مسیر تداوم داشته باشد./998/د101/ی