در آستانه روی کار آمدن دولت یازدهم؛
اولویت با کدام است فرهنگ یا سیاست؟
خبرگزاری رسا ـ اگر دولت تمام اهتمام خود را در مسائل اقتصادی و سیاسی متمرکز کند، جایگاه فرهنگ و مسائل ارزشی چه میشود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا یکی از سوؤالاتی که رهبر معظم انقلاب در سفر خود به خراسان شمالی مطرح کردند این بود که «طراحی لباس ما چقدر متناسب با نیاز ما و عقلانی و منطقی است؟» بر این مبنا با چند نفر از اعضای کمیسیون فرهنگی و اجتماعی مجلس شورای اسلامی و تعدادی از مسئولان فرهنگ جامعه برای رسیدن به نتیجه مطلوب به گفتوگو پرداختیم تا بتوانیم به نتیجه برسیم ولی قبل از ارائه نظر این افراد، لازم است تا توضیحاتی در این زمینه ارائه شود:
نکته اول:
هدف انقلاب اسلامی ایران پرداختن به دین و دنیای مردم و آبادانی آنها است ولی این نکته بعد از انقلاب به مقدار زیادی به خاطر سختیها و مشکلات ناشی از جنگ تحمیلی تحتالشعاع قرار گرفت و مغفول ماند.
برخی کج سلیقگیها و تندرویها را نیز می‌توان به علت بالا افزود، ولی نکته مهم آن است که غفلت مسؤولان فرهنگی کار را به جایی کشانده که جامعه امروز به لحاظ پوشش در شرایط مطلوبی به سر نمیبرد و نکته دردناکتر آن است که هیچ فکری هم برای درمان آن و جبران مافات صورت نمی‌گیرد.
نکته دوم:
در سیر مطالعات و مشاهدات دریافتیم که در مجلس هفتم قانونی در مجلس شورای اسلامی مبنی بر ساماندهی مد و لباس به تصویب رسید که نمایندگان مجلس انگیزه آن را صحبت‌های رهبر انقلاب در سفر به استان همدان عنوان کردند که برای اجرای آن دبیرخانه ای در وزارت ارشاد اسلامی ایجاد شد که از هر نهادی دبیری برای تسهیل امور اجرایی این طرح، عضو این ستاد گشته تا با همکاری و همدلی خود این معضل اجتماعی و فرهنگی را رفع کنند.
نکته سوم:
چادر به عنوان حجاب برتر در ایران مطرح است که در این زمینه برون داد ستاد ساماندهی مد و لباس که با حمایت دولت و مجلس همراه است تنها به چادر ملی منتهی شده است که سعی شده تمامی عناصر زیبایی و مذهبی بودن در آن لحاظ شود که البته به علت نبود مطالعات کافی درباره آن مورد اقبال جامعه قرار نگرفت.
در ادامه به عناوین مهم گفتگوهای انجام شده درباره عفاف و حجاب اشاره می شود که نظر شما را به خواندن این مطالب جلب میکنم:
حجتالاسلام سیدمرتضی حسینی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی دراین باره گفت: قانون ساماندهی مد و لباس اجرایی نشده و هر کس مسؤولیت را بر عهده دیگری می اندازد.
وی تصریح کرد: از دیگر موانع پیش‌رو این است که رییس‌جمهور هم دغدغه فرهنگ پوشش و لباس را نداشت و چنان که گفته‌اند«الناس علی دین ملوکهم؛ مردم بر مسلک رؤسای خود هستند».
بیژن نوباوه، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، درباره قانون مد و لباس گفت: قوانین همسو با نیاز و تقاضای مردم نیست و به همین دلیل است که از سوی مردم مورد اقبال قرار نمی‌گیرد.
وی افزود: در این زمینه باید یک فرهنگ‌سازی فراتر از دوخت لباس صورت بگیرد و اگر در این زمینه نتیجه مطلوب را بدست نیاوریم، وضعیتی شبیه وضعیت موجود در جامعه پیش می‌آید، که هرکس برای سود خود هر لباسی را وارد بازار می‌کند.
این نماینده مجلس اظهار داشت: عزم نظام اعم از مجلس و دولت برای حل این مسأله جدی و کافی نیست و اجرای این قانون با کمبودهایی از قبیل حمایت و سرمایه‌گذاری و فرهنگ‌سازی مواجه است.
حسین طلا، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درباره طراحی لباس گفت: باید نوعی از طراحی را عرضه کنیم که ترکیبی از پوشش مدرن و سنتی باشد تا بتواند در حالی که رضایت افراد را جلب می‌کند، با موازین مذهبی نیز سنخیت داشته باشد.
وی ادامه داد: متأسفانه برخی اوقات قانون‌هایی در مجلس تصویب می‌شوند که قابل اجرا نیستند و گاهی که ان قوانین قابلیت اجرا دارند مورد حمایت قرار نمی‌گیرند.
این نماینده مجلس اظهار داشت: اشکال کار در اجرای قانون است.
حجتالاسلام سید علی طاهری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره عملکرد وزارت ارشاد گفت: وزارت ارشاد به تنهایی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد.
وی خاطر نشان کرد: دستگاه‌های دولتی باید برای کارمندانشان بحث حجاب و پوشش مناسب را اجباری کنند.
محمد اسماعیل سعیدی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درباره اجرای این قانون گفت:تصویب قانون، یک طرف قضیه است و اجرای آن بحث دیگری است.
وی در ادامه افزود: در تمام مراکز تولید لباس و طراحی مدل‌های لباس، میزان تقاضا و تولید بر محور فروش است و کسی نیست که نقش هدایت و حمایت و نظارت را در این زمینه ایفا کند.
این نماینده مجلس یادآور شد: در اجرای این قانون هیچ کار مثبتی صورت نگرفته است و بیشتر درگیر همایشها و نمایشگاه‌ها هستیم و از اصل اجرای این قانون غفلت می‌کنیم.
وی گفت: اشکال کار در نظارت بر اجرای قانون است و در واقع سیستمی برای نظارت درست و مداوم وجود ندارد، در حالی که سیستمی باید برای نظارت وجود داشته باشد که لحظه به لحظه بر اجرای قوانین در جامعه نظارت داشته باشد.
سید امیر حسین قاضی‌زاده هاشمی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درباره اجرایی شدن قانون مد ولباس گفت:به جرأت می‌توان گفت که قانون ساماندهی مد و لباس در جامعه اجرایی نشده است
وی افزود: برپایی نمایشگاه‌های معدود و گذری که چند تن از مسؤولان از آن دیدن کنند، نمی‌تواند زمینه‌ساز فرهنگ پوشش مناسب باشد.
این نماینده مجلس خاطر نشان کرد: در این زمینه همه مقصر هستند و نمی‌توان یک ارگان و فرد خاص را در نظر گرفت و او را مقصر دانست.
وی ادامه داد: در قضیه پوشش و لباس دچار شعارزدگی هستیم و برنامه‌ای عملیاتی برای اصلاح آن نداریم.
شهروز افخمی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلسشورای اسلامی درباره علت بروز این معضل گفت: متأسفانه جامعه در یک تضاد و تناقض به سر می‌برد، صدا و سیما از طرفی شعار فرهنگ ایرانی اسلامی دارد و از طرف دیگر به جای فرهنگ اصیل جامعه، مبلغ فرهنگ غرب شده است و جامعه را به سمت بی هویتی سوق می‌دهد.
وی افزود: دستگاه‌های دولتی قادر به نهادینه کردن این قانون در کشور نیستند.
حجتالاسلام نصرالله پژمان‌فر، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره عملکرد وزارت ارشاد گفت:وزارت ارشاد نتوانسته در این موضوع ورودی جدی داشته باشد و فعالیت مثبتی در ارتباط با آن انجام دهد.
وی افزود: اشکال قضیه در قانون نیست، اشکال ناکارآمدی در پیگیری وظایف قانونی است، که بر عهده وزارت ارشاد قرار دارد.
این نماینده مجلس ادامه داد: عدم نظارت و حمایت از تولید کننده از جمله اشکالاتی است که امروز بر وزارت ارشاد وارد است.
مجتبی رحماندوست، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی دراینباره گفت: جامعه هدف این قوانین، شاغلان دستگاه‌های اجرایی تلقی می‌شوند، و این قوانین کمتر به افراد کوچه و خیابان و عوام که شاغل در دستگاه‌های اجرایی نیستند، نظر دارند.
وی تأکید کرد: گناه بزرگی در اشاعه فرهنگ بی‌حجابی بر گردن دولت اجرایی فعلی است.
این نماینده مجلس خاطر نشان کرد: یکی از بدی‌های این دولت مقابله با حجاب است که از طرف بالاترین مقام اجرایی کشور صورت گرفت و می‌توان گفت جبران عملکرد غلط و نامناسب این دولت به زمان زیادی نیاز دارد.
محسن علیمردانی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت:متأسفانه در اکثر کارهایی که انجام می‌دهیم، سیاست گذاری دقیقی انجام نشده است و بر واقعیت‌های جامعه منطبق نیست
وی افزود: مشکل اصلی کشور در اجرا است و وقتی زمینه اجرای قانون کم باشد و ابزارهای اجرای قانون در اختیار نباشد، امیدی برای اجرای قوانین به صورت مطلوب و درست نخواهد بود
این نماینده مجلس گفت: برخی از مسؤولین رده بالا، قوانین را متناسب با سلیقه و خواسته خودشان اجرا می‌کنند.
حجتالاسلام والمسلمین احمد مبلغی، عضو کمیته نهایی سازی مصوبات مجمع بین‌المللی فقه اسلامی درباره پوشش و حجاب اسلامی گفت: فلسفه وجودی لباس عبارت است از تأمین نیاز، زیرا حضور در جامعه نیاز به لباس دارد.
وی افزود: وضعیت‌های قومی و فرهنگی هماهنگ و هم‌ساز باشد وگرنه انسان به معنایی از هویت خود خروج می‌کند.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: اسلام قیود و شرایطی را برای لباس دارد و نمی‌توانیم به چهارچوب‌هایی که اسلام در این زمینه تعیین کرده است بی‌اعتنا باشیم.
وی اظهار داشت: باید مدل‌هایی مناسب با اسلام و اصالت ایرانی خودمان ارائه کنیم و درباره آنها به بحث دانشگاهی و فرهنگی بپردازیم و از سختگیری‌ها و سهل‌گیری‌ها اجتناب کنیم.
حجتالاسلام احمد سالک کاشانی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره عملی شدن این قانون گفت:باید برای عزم ملی در جهت تحقق این ضابطه و قانون تلاش کرد.
عباس صلاحی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درباره عملکرد وزارت ارشاد و دولت گفت:چادر ملی به دلیل بروز نبودن برای نسل جوان، نتوانست جایگاهی در جامعه برای خود ایجاد نماید و شکست خورد.
این نماینده مجلس تأکید کرد: تنوع متناسب با شرایط مذهبی و فرهنگی جامعه لازم است حتی اگر به تولید فشن اسلامی منجر شود.
وی گفت: تعدد مشکلات جامعه و اولویت بندی مشکلات بر اساس مشکلات معیشتی و اقتصادی و سیاست های خارجی مانع از پرداختن دولت آقای روحانی به مقوله عفاف و حجاب می شود.
نوشتار بالا نظر نمایندگان مجلس و متولیان فرهنگ جامعه است ولی سؤالی که در اینجا مطرح است این است که اگر دولت تمام اهتمام خود را در مسائل اقتصادی و سیاسی متمرکز کند، جایگاه فرهنگ و مسائل ارزشی چه میشود و این سؤال در ذهن تداعی میشود که:
پرداختن به اقتصاد و سیاست مهمتر است یا پرداختن به فرهنگ؟
بر طبق قوانین و اصول سیاسی، اهل سیاست به اقتضای نیازها و مطالبات جامعه برنامه ارائه می‌کنند، پس جامعهای که همه دغدغهاش تهیه معاش روزمره میشود، نمی‌تواند با فراغ بال به مسائل ارزشی بپردازد.
این نگاه، نگاهی ژورنالیستی به موضوع فرهنگ و اقتصاد است اما برای افراد ولایی و ولایتمدار حرف اول و آخر نظر رهبری و امام است.
از اینکه ابهامی ایجاد شود، چند نکته باید ذکر شود:
رهبرمعظم انقلاب در 14 خرداد 1392 فرمودند: «اگر ملت مقتدر باشد، توانا باشد، نیاز خود را کم کند، مشکلات خود را برطرف کند، و امروز که مسأله اقتصاد مسأله اصلى است، بتواند اقتصاد خود را روبه‌راه کند، دشمن در مقابله‌ى با ملت ایران بى‌دفاع خواهد ماند».
در هر فعالیتی اجتماعی، فرهنگ خاصی نهفته است؛ هر کس کاری می‌کند، برای خودش فرهنگ دارد. اگر ورزش می‌کند، یک «فرهنگ ورزشی» خاص خودش را دارد، برای مثال، اگر اقتصاد را بدون فرهنگ اسلامی در نظر بگیریم تبدیل میشود به«اقتصاد با ربا»، «اقتصاد با رشوه»، «اقتصاد سرمایه داری» ولی اقتصاد اسلامی با محوریت «عدالت» شکل می‌گیرد.
پس در «یک نگاه» فرهنگ مهمتر بلکه زیربنای تمام کارها، بخصوص فرهنگی است، اگر کسی که مجری قانون است درباره فرهنگ حرفی برای گفتن نداشته باشد، یا «ضعف» داشته باشد، بسیار خطرناک است.
باید در کنار هر طرح اجرایی و اقتصادی، یک پیوست و تتمه فرهنگی و اجتماعی نوشته شود، پیوست فرهنگی و اجتماعی، آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی آن طرح را پیش‌بینی و برطرف می‌کند.
با مطالعه و دقت در فرمایشات مقام معظم رهبری و از کنار هم قرار دادن آنها می‌توان به نتایجی دست یافت:
1- گفتمان یک جامعه مثل هواست، همه تنفسش می‌کنند؛ چه بدانند، چه ندانند؛ چه بخواهند، چه نخواهند. باید این گفتمان‌سازى انجام بگیرد. (1390/10/14)
2- وقتى یک فضاى گفتمانى به وجود آمد، همه در آن فضا فکر می‌کنند، همه در آن فضا جهتگیرى پیدا می‌کنند، همه در آن فضا کار می‌کنند. (1390/07/13)
3- انقلاب اسلامى ما یک حرکت دینى بود. (1390/02/27)
4- یکى از چیزهائى که بلاشک در این حوادث مؤثر بود، الگوسازى و گفتمان‌سازى انقلاب اسلامى بود. انقلاب اسلامى براى مسلمانها الگو شد. (1389/12/19)
5- تبلیغ باید جریان ساز باشد، تبلیغ باید گفتمان ساز باشد، تبلیغ باید فضا ایجاد کند؛ گفتمان ایجاد کند. گفتمان یعنى یک مفهوم و یک معرفت همه‌گیر بشود در برهه‌اى از زمان در یک جامعه. آنوقت، این میشود گفتمان جامعه. این، با کارهاى جدا جداى برنامه‌ریزى نشده، حاصل نخواهد شد؛ این کار احتیاج دارد به برنامه‌ریزى و کارِ فعال و مثل دمیدن پیوسته‌ى در وسیله‌ى فشارى است که میتواند آب یا مایه‌ى حیات یا هوا را به نقاط مختلفى که مورد نظر است، برساند. باید دائم با این دم دمید، تا این اشتعال همیشه باقى بماند. این کار هیچ نباید متوقف بشود و به برنامه‌ریزى احتیاج دارد.
این گفتمان سازى براى چیست؟ براى این است که اندیشه‌ى دینى، معرفت دینى در مخاطبان، در مردم، رشد پیدا کند. اندیشه‌ى دینى که رشد پیدا کرد، وقتى همراه با احساس مسئولیت باشد و تعهد باشد، عمل به وجود مى‌آورد و همان چیزى میشود که پیغمبران دنبال آن بودند. فرهنگ صحیح، معرفت صحیح، در مواردى بیدارباش، در مواردى هشدار؛ اینها کارکردهاى تبلیغ است؛ آثار و نتائجى است که بر تبلیغ مترتب میشود
یک نمونه، همین تبلیغات ماه محرّم است که به مناسبت عزادارى محرّم انجام می‌گیرد. این، بهترین فرصت براى تبلیغ کردن است. از این فرصت باید استفاده کرد براى همان مطلبى که عرض شد؛ شاخص ایجاد بشود؛ مایز، شاخص سازى، معالم‌الطریق. اگر چنانچه سر دو راهى تابلوئى نباشد که نشان بدهد راهِ فلان جا از کجاست، طرف راست است یا طرف چپ است، این سیر کننده و رونده، به خطا خواهد افتاد. اگر چند راهى باشد، گمراه خواهد شد. شاخص باید معیّن کرد، انگشت اشاره را بایستى واضح مقابل چشم همه قرار داد تا بتوانند گمراه نشوند. در دنیائى که اساس کار دشمنان حقیقت بر فتنه‌سازى است، اساس کار طرفداران حقیقت بایست بر این باشد که بصیرت را، راهنمائى را، هرچه میتوانند، برجسته‌تر کنند و این شاخصها را، این مایزها را، این معالم‌الطریق را بیشتر، واضح‌تر، روشن‌تر در مقابل چشم مردم قرار بدهند، که مردم بفهمند، تشخیص بدهند و گمراه نشوند. (1388/09/22)
حتّی ایشان در زمینه‌ی اقتصاد فرمودند: «ما اگر بخواهیم از این وضعیت نجات پیدا کنیم، بخواهیم به رشد اقتصادىِ حقیقى نائل شویم، راهش تکیه‌‌‌ى به علم است؛ این هم از راه تقویت همین شرکتهاى دانش‌‌‌بنیان، عملى است. ما باید به این سمت برویم … » (1391/05/08)
این سخن را کنار این فرموده‌ی ایشان قرار دهید: «آن علمى که ما میخواهیم، همراه با تزکیه است. همین آیاتى که اول این جلسه تلاوت کردند، به این نکته اشاره دارد: «هو الّذى بعث فى الأمّیّین رسولا منهم یتلوا علیهم ایاته و یزکّیهم و یعلّمهم الکتاب و الحکمه». اول، تزکیه است. تربیت دین، تربیت قرآن، تربیت اسلام این است. چرا اول تزکیه؟ براى اینکه اگر تزکیه نبود، علم منحرف میشود. علم یک ابزار است، یک سلاح است؛ این سلاح اگر در دست یک انسان بدطینت، بددل، خبیث و آدمکش قرار بگیرد، جز فاجعه چیز دیگرى نمىآفریند؛ اما همین سلاح میتواند در دست انسان صالح، وسیله‌ى دفاع از انسانها، دفاع از حقوق مردم، دفاع از خانواده باشد. این علم را بایستى آن وقتى در دست گرفت که با تزکیه همراه باشد. این توصیهى من به شماست.»(1391/05/08)
نتیجه‌گیری بحث: آن چنان که از صحبت‌های رهبر معظم انقلاب برمی‌آید، برنامه‌های اقتصادی میبایست بسیار دقیق و محکم باشد و با یک زمینه و برنامه‌ی بسیار دقیق فرهنگی برمبنای اسلام ناب صورت بگیرد./979/ز502/ع
ارسال نظرات