تلخی و شیرینی های زندگی وسیله آزمایش انسان است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)شب گذشته در ادامه سلسله مباحث اخلاق در دفتر رهبر معظم انقلاب درقم، به تبیین ارتباط بین توکل و رضایت از قضای الهی پرداخت و اظهار داشت: همه مقدرات ما از پیش نوشته شده است بنابراین وقتی اتفاق تلخی می افتد نباید محزون و نگران شویم بلکه باید نسبت به تشخیص و انجام وظیفه خود در آن شرایط نگران باشیم.

وی در پاسخ به این شبهه که اگر همه اتفاقات این دنیا مقدر و نوشته شده است پس نقش اختیار انسان کجاست؟ گفت: خداوند با علم به این که ما با اختیار خود در آینده چه خواهیم کرد این مقدرات را نوشته است بنابراین در اصل اینها نتیجه همان اعمال اختیاری ما هستند.

این استاد حوزه و دانشگاه مرگ، بیماری، فقر و گرفتاری را از جمله مشکلاتی عنوان کرد که ممکن است به سراغ هر کسی بیاید و گفت: قرآن می فرماید«لِکَیْلاَ تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَ لاَ تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُم» وقتی چیزی از دستتان می رود خیلی ناراحت نشوید و زمانی که نعمتی به شما می رسد هم خیلی خوشحال نشوید؛ همه اینها از جمله پول، مقام و پُست وسیله آزمایش شما است.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ارتباط تنگاتنگ توکل با برخی مفاهیم دیگر، بیان داشت: مفاهیمی همچون اعتماد، اتکاء و اعتصام بر خدا، تفویض امر الی الله قرابت معنایی با توکل دارند؛ یک سلسله مفاهیم نیز وجود دارند که لازمه وجود توکل یا مقدمه ای برای آن هستند مانند کلمه وثوق که در بسیاری از موارد به جای توکل استفاده شده است.

آیت الله مصباح یزدی برای تشریح این ارتباط های معنایی به بیان نمونه هایی از روایات پرداخت و گفت: امام صادق(ع) از قول امیرالمؤمنین(ع) می فرماید ایمان چهار پایه دارد رضا به قضای الهی، توکل به خدا، توفیض امر الی الله و تسلیم به امر خدا؛ اگر ایمان دارید باید توکل به خدا داشته باشید.

ارتباط میان علم، یقین، توکل و رضا
وی با بیان این که بین رضای الهی و توکل به خداوند خویشاوندی خاصی برقرار است، ابراز داشت: در شب معراج خداوند به پیامبر اعظم(ص) می فرماید بهترین عمل نزد من توکل و راضی بودن به چیزی است که من قسمت می کنم.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم در توضیح رابطه بین توکل و یقیین، گفت: ابو بصیر می گوید روزی امام صادق(ع) فرمود هر چیزی حدی دارد من سؤال کردم حد توکل چیست؟ پاسخ فرمودند یقین سپس پرسیدم حد یقین چیست؟ فرمودند فقط خوف از خدا داشته باشی و از چیز دیگری نترسی؛ بنابراین لازمه توکل یقین داشتن است.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در تبیین رابطه علم، یقین، توکل و رضا، ابراز داشت: امام صادق(ع) فرمودند امیرالمؤمنین(ع) بارها می فرمودند مؤمن مزه ایمان را نمی چشد مگر این که علمی داشته باشد یقینی به این که آنچه به وی می رسد تقدیری است که تخلف از آن امکان نداشته و اگر از چیزی محروم می شود امکان نداشته به آن برسد و ضرر و نفع تنها و تنها در دست خداوند است.

آیت الله مصباح یزدی با اشاره به یکی از داستان های حضرت خضر(ع) و حضرت موسی(ع) گفت: این دو پیامبر(ص) از جانب خداوند مأمور شدند دیوار خرابه ای را تعمیر کنند که در زیر آن گنجی وجود داشت که متعلق به دو یتیم بود؛ ابتدا حضرت موسی با این کار مخالفت کرد چرا که اهالی آن روستا حاضر نشده بودند به آنها غذا دهند و از دلیل این کار اطلاعی نداشت.

وی افزود: در روایات زیادی پیرامون این که آن گنج چه بوده بحث شده است زیرا حتما باید چیز مهمی باشد که دو پیامبر برای حفظ آن مأمور شده اند؛ آن گنج نه طلا بود و نه نقره و نه جواهرات، از امام رضا(ع) نقل شده است آن گنج نامه ای بود که روی آن چهار جمله نوشته شده بود.

این استاد حوزه و دانشگاه در توضیح آن چهار جمله مهم، گفت: اول این که در تعجبم کسی که یقین به مرگ دارد چطور شادی می کند، چنین شخصی باید به فکر بعد از مرگش باشد؛ دوم این که کسی که یقین دارد به قضا و قدر الهی چرا محزون می شود؟ سوم این که تعجب می کنم از کسانی که فراز و نشیب دنیا و تحولات ناگهانی آن را می بینند اما باز با این حال به آن دل می بندند.

چرا به این دنیای بی وفا دل می بندیم؟
نماینده مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: ما می دانیم که دنیا چقدر بی وفا است، یک روز سالم و روز دیگر بیماری، روزی فقیر و روز دیگر غنی هستی، یک روز عزیز و روز دیگر ذلیل هستی پس باید تنها به نعمت های ابدی و تغییر ناپذیر خداوند که همان بهشت وعده داده شده است بیاندیشیم.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) در بیان آخرین جمله نامه، گفت: اگر کسی خدا را می شناسد و خدا معرفتی به وی عنایت فرموده سزاوار است که نسبت به تقدیرات الهی سوء ظن نداشته باشد، یعنی کسی که خدا را می شناسد می داند که او رحمت بی نهایت دارد و نمی خواهد از کسی انتقام بگیرد و کسی را بیازارد پس هر وقت که گرفتار شد خدا را متهم نمی کند که همه مقدرات الهی به ضررش است؛ اگر روزی اش دیر رسید و به قرض گرفتار شد نگوید چرا روزی و خواسته من دیر تحقق پیدا کرد.

لازمه توکل بی نیازی از غیر خدا و عزت است
آیت الله مصباح یزدی با استناد به روایات اهل بیت(ع) بی نیازی و عزت را ملازم یکدیگر دانست و اظهار کرد: کسی احساس بی نیازی می کند که عزت دارد؛ در روایت آمده غنا و عزت در جولان و گردش هستند تا به جایی برسند که توکل وجود دارد و آنجا اقامت می کنند؛ یعنی لازمه توکل غنا و عزت است.

وی در تفسیر آیه «مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ» گفت: توکل برخدا درجاتی دارد اعلی ترین مرتبه توکل آن است که انسان درهر کاری حتی نفس کشیدن، غذا خورد و مطالعه کردن توجه به خدا داشته باشد و بداند که قدرت انجام این کارها را خداوند به وی داده است و اسباب و لوازم آن را فراهم کرده و موانع آن کار را برطرف کرده است.

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم اضافه کرد: این مرتبه مخصوص اولیای الهی است در چنین فردی حزن و نگرانی وجود ندارد؛ اگر همه کارها را به خدا واگذار کنی هرچه به تو رسد خشنود خواهی شد، بنابراین در مشکلات هم به خدا اعتماد داشته باش و سعی کن همه چیز را از او بخواهی و در همه کارها امیدت به او باشد./928/پ201/ج