آیت‌الله جوادی آملی:
صحیفه سجادیه همچون رسائل و مکاسب مورد توجه قرار گیرد
خبرگزاری رسا ـ حضرت آیت‌الله جوادی آملی گفت: باید باور کنیم که صحیفه سجادیه و دعایی که از معصوم نقل شده است مانند ادبیات شاعرانه و سبع معلقه نیست که در آن اغراق و تشبیه و امثال آن باشد، باید با این ادعیه مانند روایات فقهی کار کنیم، مثل کفایه و رسائل و مکاسب است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، پیش از ظهر امروز در ادامه تفسیر سوره مبارکه لقمان در مسجد اعظم، گفت: نعمت‌های ظاهری مأکولات و اشربه و امتعه است، اعضا و جوارح سالم نعمت‌های ظاهری است، نعمت ادارک و هوش نعمت باطنی است، گذشته از این به مؤمنان نعمت نبوت، ولایت و امامت داد، این‌که فرمود « الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی»، به دلیل نعمت بودن آن است، آن کس که غدیر را ول می‌کند و به دنبال سقیقه می‌رود، خود را از این نعمت محروم کرده است، از نظر علامه طباطبایی هر جا نعمت به قول مطلق به کار رود، نعمت ولایت است، اگر کسی بخواهد از این نعمت‌ها بهره ببرد باید کسی است که «وَمَن یُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّـهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ».
وی افزود: در برابر این‌همه نعمت برخی هستند که نه وحی الهی نصیبشان شد، نه به کمک عقل چراغی دارند تا وحی را بفهمند، نه به کمک نقل چراغی دارند تا وحی را درک کنند، فرد یا باید خودش وحی بگیرد یا به وسیله عقل یا نقل بفهمد که نبی چه موضوعی را آورد، کسی که از این راه نرفته و از راه کتاب مبین نرفته است، چنین کسی جدال باطل دارد: « وَمِنَ النَّاسِ مَن یُجَادِلُ فِی اللَّـهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا کِتَابٍ مُّنِیرٍ».
معیار تصدیق و تکذیب پیروی از سنت‌های غلط نیست
مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به آیه «وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنزَلَ اللَّـهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا وَجَدْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا» بیان کرد: یک وقت است که می‌گویند بیاید به این راه، آدم می‌پرسد چرا؟ اما یک وقت می‌گویند بیاید در صراط مستقیم، این دیگر چرا ندارد، یک وقتی می‌گویند از من پیروی کنید، این دلیل می‌خواهد، اما یک وقت می‌گویند از آن‌چه که خدا می‌گوید پیروی کنید، این جا دیگر نیاز به دلیل نیست، آنان معیار تصدیق و تکذیب‌شان پیروی از پدرانشان بود، این سنت جاهلی را دین برداشت.
وی گفت: اگر پدران شما به طرف راه راست دعوت کنند، شما می‌روید، اگر هم به جهنم دعوت کنند، شما می‌روید « أَوَلَوْ کَانَ الشَّیْطَانُ یَدْعُوهُمْ إِلَىٰ عَذَابِ السَّعِیرِ»، این افراد جاهلیت‌محور هستند و نه عقل محور، در برابر این گروه کسانی قرار دارند که « یُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّـهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ»، کسانی وجود دارند که یا با دلیل نقلی یا عقلی فهمیدند که باید چهره هستی و هویت خود را به سوی خدا کنند، این چنین آدمی به یک طناب ناگسستنی چنگ زده است، یک طرف ریسمان به دست خدا است و این ریسمان گسستنی نیست، از این رو از آن به نام عروه وثقی نام برد، چون شما را به مقصد می‌رساند.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی اظهار داشت: « وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّـهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا » یک طرف این طناب به دست بی‌دستی خداوند است و کسی که به آن چنگ بزند از آیه «یَدُ اللَّـهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ »، در قبال کسی که تسلیم شد «من کفر» قرار دارد، خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید اگر کسانی روی‌گرداندند، نگران نباش، زیرا آنان در چنگ ما هستند، در قیامت به «فَنُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوا» و در دنیا هم سرگرمشان می‌کنیم، در نهج‌البلاغه فرمود آنان‌که گردانندگان حکومت سومی بودند میان آشپزخانه و دستشویی حرکت می‌کردند، برخی‌ها تمام زندگی‌شان میان دستشویی و آشپزخانه است، اگر خداوند فرمود «أُولَـٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ» این تحقیر نیست بلکه تحقیق است.
ما آن‌چه در دل‌شان و دل‌مایه‌هایشان را می‌دانیم
وی ادامه داد: آنان الان هم در دست ما هستند نه این‌که فکر کنی تنها در آخرت به آنان تسلط داریم، در دنیا هم در دست ما هستند، «نُمَتِّعُهُمْ قَلِیلًا ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِلَىٰ عَذَابٍ غَلِیظٍ»، اندکی برخوردارشان می‌سازیم سپس به عذابی سخت و سنگین دچارشان می‌کنیم، ما قلبشان را می‌دانیم و ذات‌القلب‌شان را هم می‌دانیم، ما آن‌چه که در دل‌شان است و دل‌مایه‌هایشان را هم می‌دانیم، « إِنَّ اللَّـهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ»، ما برای این‌ها ترازو نمی‌آوریم، ترازو برای این است که کالایی را بسنجند، اینان با دست خالی آمدند، اما وسیله‌ای هست که درکات آنان سنجیده می‌شود.
استاد عالی حوزه علمیه قم با اشاره به آیه «وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ اللَّـهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّـهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُونَ» ادامه داد: اینان ملحد نیستند، بلکه مشرک هستند و خدا را قبول دارند، اینان بت‌ها و اصنام را رب می‌دانند، باید توجه داشت که ربوبیت الا و لابد به خالقیت بازمی‌گردد، هیچ‌کس نمی‌تواند رب باشد مگر این‌که خالق است، ربوبیت پروراندن یک موجود و اعطای کمال به اوست، این امر یک نحوه خالقیت است، اگر کسی بخواهد موجودی را بپروراند باید از حقیقت وجود او آگاه باشد، از این رو ربوبیت به خالقیت بازمی‌گردد، هیچ انکاری در خالقیت خدا ندارند «لَیَقُولُنَّ اللَّـهُ» این را با نون ثقیله نیز آورد تا پذیرفتن خالقیت خدا را نشان دهد.
از دعاهای صحیفه سجادیه غفلت نکنید
وی ادامه داد: گروهی ملحد هستند یعنی خالقیت خدا را قبول ندارند و می‌گویند «وَقَالُوا مَا هِیَ إِلَّا حَیَاتُنَا الدُّنْیَا نَمُوتُ وَنَحْیَا وَمَا یُهْلِکُنَا إِلَّا الدَّهْرُ»، خدا با آنان به گونه خودشان صحبت کرد، اما اینان مشرک هستند، خداوند فرمود این گروه هیچی نمی‌فهمند«بَلْ أَکْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُونَ» شما نه وحی دارید نه برهان عقلی و نه برهان نقلی دارید، این جا به طور مطلق فرمود که آنان چیزی نمی‌فهمند، «لِلَّـهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» اولا بدانید که کل آسمان و زمین مال خدا است، شما نپرستید به خداوند آسیبی نمی‌رسد، او غنی است، او بالذات غنی است و محمود است، خودش خود را حمد می‌کند، فرشتگان، انبیا و مؤمنان او را حمد می‌کنند.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: در سوره بقره فرمود: «بَلَىٰ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّـهِ» این مطلب بالاتر از «وَمَن یُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّـهِ» است، میان این دو مورد فرق بسیار است، کسی که الی الله است یعنی هدف او خداوند است، اما کسی که لله است، همه کارهای او برای خدا شده است، دعاهای صحیفه سجادیه را بخوانید، «وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَى حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ» یعنی ای خدا اگر تو حمد خودت را نشان نمی‌دادی ما در نعم تو تصرف می‌کردیم بدون آن‌که شکرگزار باشیم، در این صورت، از مرزهای انسانی برون می‌افتادیم و در وادی حیوانی پای می‌نهادیم، امام سجاد فرمود خدایا اگر تو راه حمد را به ما نشان نمی‌دادی و به ما نمی‌فرمودی که ولی نعمتی هست منعمی هست، ما دیگر شکرگزار نبودیم، اگر حمد از انسان برداشته شود، نفس ناطقه انسان نیز گرفته می‌شود و حیوان می‌شود.
وی بیان کرد: باید باور کنیم که مسأله دعایی که از معصوم نقل شده است مانند ادبیات شاعرانه و سبع معلقه نیست که در آن اغراق و تشبیه و امثال آن باشد، باید با این ادعیه مانند روایات فقهی کار کنیم، مثل کفایه و رسائل و مکاسب است، فرمود اگر نبود نشان دادن تو ما در نعمت تو تصرف می‌کردیم و حمد نمی‌کردیم و می‌شدیم حیوان، «أُولَـٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ» یعنی هنوز حیوان نشده‌اند ولی نزدیک هستند، اما در ادمه می‌گوید «بَلْ هُمْ أَضَلُّ»، این یعنی از مرحله حیوانیت هم پست‌تر شدند، اگر کسی نزدیک حیوانیت باشد و بعد از حیوان پست‌تر شده باشد، مرحله حیوان بودن را طی کرده است، این بیان نورانی امام سجاد(ع) که فرمود اگر ما تو را حمد نمی‌کردیم حیوان می‌شدیم، هیچ‌کسی در عالم کافر نیست مگر انسان، هیچ موجودی در عالم مشرک نیست مگر انسان، زیرا آنان تکوینی هستند، اما انسان نظام تشریعی دارد، انسان در تکوین تابع مقررات الهی است، مسؤولیتی انسان در نظام تشریع است، خداوند هر کاری که درباره انسان تصمیم بگیرد انجام می‌دهد، انسان کاملا تابع است و نمی‌تواند تابع نباشد، این تنها انسان است که محکوم به شریعت است و باید از راه شریعت به کمال برساند./914/پ201/ج
ارسال نظرات