نظارت همگانی و امر به معروف و نهی از منکر دو امر متفاوت هستند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حسین جوان‌آراسته، عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پنج‌شنبه صبح در همایش ملی امر به معروف و نهی از منکر و حقوق بشر که در سالن‌ همایش‌های مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد، گفت: یکی از بایسته‌های پژوهشی در هر موضوعی کالبد‌شکافی منطقی آن موضوع است و این مطلب نیاز به استدلال ندارد.

وی افزود: ابتدا باید چهار واژه امر، نهی، معروف و منکر بررسی شود، امر گاه در معنای دستور و فرمان به کار رفته است و جمع آن اوامر به معنای دستورات است، معنای دیگر آن امور به معنای کار به کارگرفته شده است که در این‌جا معنای دستور در نظر گرفته می‌شود.

نویسنده و پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: برخی تفوق امر‌کننده را در امر و حالت برتری او را در نظر گرفته‌اند، اما در لغت‌نامه‌های معروف چنین شرطی در مفهوم امر لحاظ نشده است.

وی با اشاره به این‌که واژه معروف نیز در قرآن کاربرد دارد، ادامه داد: معروف به معنای شناخته‌شده است و بیشتر به شناخت‌های سریع و آسان اطلاق می‌شود و به دلیل این راحتی، به سرعت در دل نفوذ می‌کند.

حجت‌الاسلام جوان‌آراسته اضافه کرد: معروف موضوعی به غیر از علم و ایمان است، معروف شناخت‌های پیچیده نیستند و فرد به راحتی می‌تواند آن را دریافت کند.

وی ابراز داشت: در تعلیم نیاز به شیوه و راه و تأمل و تدبر است، در معروف به دلیل سهولت دریافت پذیرش نفسانی را در پی‌ دارد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان این‌که منکر به معنای ناشناخته در برابر معروف به معنای شناخته‌شده است، گفت: وقتی معروف و منکر را به معنای پسندیده و ناپسندیده به کار می‌بریم بازگشت آن به معنای اصلی آن یعنی ناشناخته و شناخته‌شده است.

وی ادامه داد:‌ راه شناخت معروف و منکر را عقل و شرع، فطرت، وجدان و قانون بیان کرده‌اند، اما آن‌چه که از سوی شرع یا قانون مورد تأیید شرع بر شایستگی آن تصریح شده باشد، معروف و آن‌چه که بر ناشایست بودن آن از سوی شرع یا قانون مورد تأیید شرع تصریح شده باشد منکر محسوب می‌شود.

حجت‌الاسلام جوان‌آراسته خاطرنشان کرد: در شرع برای امر به معروف و نهی از منکر شرط استعلا و برتری مطرح نشده است، بلکه گفته‌اند در امر به معروف و نهی از منکر لسانی باید از پایین‌ترین درجه و با زبان نرم آغاز شود.

وی تعلیم جاهل را یکی از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر خواند و اضافه کرد: همچنین اقدامات پیش‌گیرانه از وقوع جرم امر به معروف و نهی از منکر محسوب می‌شود که این مطلب در استفتایی از مرحوم آیت‌الله فاضل بیان شده است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به این‌که نظارت عمومی و امر به معروف و نهی از منکر با یکدیگر تفاوت‌‌هایی دارند، ابراز کرد: نظارت عملی آگاهانه عامدانه به منظور آگاهی از عمل نظارت‌شونده برای جلوگیری از انحراف و تضییع حقوق است، در نظارت تجسس وجود دارد در حالی که امر به معروف و نهی از منکر در زمانی است که فرد با معروف یا منکری به طور تصادفی مواجه می‌شود، البته برخی از نظارت‌ها با اغماض جزو امر به معروف و نهی از منکر است.

وی گفت: انتقاد به معنای جداسازی درست از ناصحیح است که با امر به معروف و نهی از منکر تفاوت‌هایی دارد.

حجت‌الاسلام جوان‌آراسته افزود: در متون فقهی متقدمان و متأخران در بسیاری از موارد برخی احکام مانند قضاوت و حدود را از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر ذکر می‌کنند.

وی افزود: در مقایسه امر به معروف و نهی از منکر با جهاد سه رویکرد فقهی وجود داشته است، گاه این دو را جدا دانسته‌اند و برخی از فقها امر به معروف و نهی از منکر را در بحث جهاد آورده‌اند،‌ همچنین برخی از فقها مانند حضرت امام(ره) جهاد را تحت عنوان امر به معروف و نهی از منکر ذکر می‌کنند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: زمانی که این حوزه مفهومی امر به معروف و نهی از منکر معلوم شود جایگاه آن در نسبت با حقوق بشر و حوزه مفهوم‌شناسی آن معلوم می‌شود./914/پ202/ن