معرفی پایان نامه‌های حوزوی؛
آرزو در قرآن
خبرگزاری رسا ـ پایان نامه «آرزو در قرآن» پژوهش ابراهیم رضایی آدریانی رویکرد قرآن نسبت به مسأله آرزو را مورد بررسی قرار داده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، در این پژوهش عوامل و زمینه‌های که می‌تواند در وجود انسان ایجاد آرزو کند مورد بحث واقع شده است.
بر اساس این گزارش، نویسنده به نکته اشاره کرده که قرآن مستقیماً به موضوع آرزو اشاره نکرده و آن را باید در لابلای کتب تفسیری پیدا کرد.
چکیده
این نوشتار در صدد بررسی جامع مفهوم آرزو در قرآن کریم است. هدف از این تحقیق آن است که با تحلیل مفهوم، اقسام، زمینه‌ها و آثار آرزو رویکرد قرآن کریم را به این مسأله روشن کند تا بتوان آموزه‌های کاربردی و تربیتی لازم را از آن استخراج کرد.
این تحقیق که با روش کتابخانه‌ای و محوریت مراجعه به تفاسیر و تحلیل آراء مفسران نگاشته شده است.
در ابتدا به مفهوم شناسی آرزو پرداخته، پس از بررسی لغوی و اصطلاحی آن، تعریف «میل و اشتیاق برای رسیدن به مراد یا مقصودی معمولاً مطلوب» را برای آرزو بر می‌گزیند، سپس کلمات و ترکیباتی که در زبان عربی عهده‌دار رساندن این مفهوم هستند، معرفی و تحلیل می‌شوند.
در بحث تفسیری نیز ابتدا به گونه شناسی آرزو پرداخته، آرزوهایی مانند آرزوی لقاء پروردگار، شهادت، رستگاری، و غیره را در زمره آرزوهای مثبت و آرزوی طولانی، تمتعات دنیوی و غیره را آرزوهای منفی بر می‌شمارد.
آرزومندان حق و باطل نیز از قرآن کریم استخراج و تفکیک شده‌اند.
در فصل سوم عوامل و زمینه‌های که می‌تواند در وجود انسان ایجاد آرزو کند مورد بحث واقع شده است، گرچه ممکن است قرآن کریم عوامل زمینه ساز آرزو را به صورت دسته بندی و صریح نکرده باشد، اما با اندک تأملی خصوصاً در داستان زندگی انبیاء می‌توان این مطالب ناب را اصطیاد کرد.
سیر منطقی اقتضا می‌کند فصل پایانی به بررسی آثار و نتایج هر یک از آرزوهای مثبت و منفی بپردازد، در این فصل ثمرات شیرینی، که اولیا خدا از آرمان‌های پاک و الهی خویش برداشت کرده‌اند.
جمع آوری شده که می‌تواند مایه دلگرمی و تشویق اهل ایمان باشد، در ادامه نیز پیامدهای ناگوار آرزوهای بیهوده و مخرب و پروراندن آن‌ها در ذهن، از داستان‌ها و مواعظ قرآنی استخراج شده است.
چینش مطالب مربوط به این موضوع و نحوه فصل بندی آن‌ها، از نوآوری‌های این پایان نامه است و می‌توان گفت چنین تتبعی در مورد آرزو در قرآن کریم منحصر به فرد است.
نتیجه‌گیری
بر اساس آموزه‌های قرآنی جهان بینی انسان و نوع نگرش او نسبت به آینده آرزوهای او را می‌سازد پیامبران الهی و پیروان آن‌ها به تبع ایمان و اعتقاد راسخی که به مبدأ و معاد دارند آرزوهای نیکو معقولی دارند و همین آرزوها محرک آنان برای حرکت و تلاش در مسیر حق تعالی است.
در مقابل، کافران و دنیاپرستان غرق در آرزوهای باطل و دور و دراز هستند و در بسیاری از موارد اجل، مهلت دست یابی به آرزوها را به آنان نمی‌دهد.
با توجه به آنچه از توصیف آرزوهای مثبت و منفی و آثار آن‌ها گذشت، قرآن کریم در این عرصه نیز اسوه‌هایی را معرفی کرده که انسان مؤمن با الگو گیری از آنان می‌تواند مسیر صحیح بندگی را پیدا کند.
محدودیت‌های تحقیق
همان گونه که در بخش پیشینه بیان شد، بررسی این موضوع از نگاه قرآنی سابقه چندانی ندارد و به زحمت می‌توان از لابلای کتب تفسیر یا مجلات تخصصی قرآن یک صفحه مطلب در این موضوع یافت.
از سوی دیگر در قرآن کریم اشاره مستقیم به موضوع آرزو و تصریح به آن کمتر دیده می‌شود و آیات مورد استفاده در این بحث نیاز به توضیح و بررسی لغوی و اصطلاحی دارد.
این موضوع در متون روایی و معارفی گسترده فراوانی دارد اما از آنجا که عنوان این پژوهش، بررسی مفهوم آرزو در قرآن است، استناد به روایات خروج از موضوع رساله محسوب می‌شود، مگر آنکه روایت به نوعی تفسیر یا تکمیل کننده آیه باشد، از این رو محدودیت استفاده از منابع از مشکلات پیش روی تحقیق بوده است.
برخی آیات ممکن است در نگاه بدوی ارتباطی با موضوع نداشته باشند،و از این جهت نسبت به استناد به این آیات بر محقق خرده گرفته شود.
اما با توجه به بحث لغوی ابتدای تحقیق خصوصاً قسمت «واژگان مشابه» استفاده از این آیات قابل دفاع است.
از این رو می‌توان گفت90درصد از موضوع بندی و مطالب این تحقیق حاصل تلاش نگارنده بوده، که البته مرجع اصلی در گردآوری این مطالب منابع تفسیری بوده است، بنابراین بدون شک این تحقیق خالی از نقایص محتوایی نیست و نگارنده همچون گذشته نیازمند راهنمایی اساتید بزرگوار خواهد بود.
راهکارها و پیشنهادها
با وجود تعابیر بلند و پر محتوایی که در همه موضوعات در متون دینی ما وجود دارد، شایسته است جامعه ما به سمت آرزوهای قرآنی حرکت کند.
در صورتی که جامعه درک صحیحی از آرزو داشته باشد، آنچه بر زبان عوام مردم جاری است که «آرزو بر جوانان عیب نیست» سخن غلطی نیست، آرزو اگر در مسیر بندگی خدا باشد بر پیر و جوان رواست و چنانچه گذشت، نفس آرزو می‌تواند عبادت باشد. اما اگر منظور، تخیلات واهی و آرزوهای طولانی باشد، شایسته یک انسان مؤمن نیست.
بر اساس دستگاه‌های فرهنگی و مجامع علمی می‌توانند در جهت‌دهی به آرزوی مؤمنان نقش مهمی را ایفا کنند. حوزه‌های علمیه به نشر معارف قرآنی آرزوهای افراد جامعه را جهت دهند، صدا و سیما « به جای آنکه غایت آرزوی یک مرد ایرانی را افتتاح حساب در یک بانک و در نتیجه به دست آوردن بسته‌های فراوان اسکناس یا خودرو و خانه تجملی و گران قیمت و غیره وانمود کند» آرزوهایی از قبیل دست‌یابی به کمالات انسانی، شرکت در امور خیر، خدمت به مردم، آرزوی حیات در حکومت جهانی حضرت مهدی(عجل الله فرجه) و غیره را تبلیغ کنند.
محققان و مؤلفانی که اهل قلم زدن در موضوعات مذهبی هستند، معارف قرآن را در این زمینه با قلمی روان تشریح کرده و به جامعه عرضه کنند که امید است این تحقیق مختصر توانسته باشد گامی هر چند کوچک در این مسیر بردارد و زمینه ساز تحقیقات بیشتر توسط آیندگان باشد.
شایان ذکر است پایان نامه «آرزو در قرآن» به قلم ابراهیم رضایی آدریانی» و با راهنمایی حجت‌الاسلام عبدالله حاج علی و با مشاوره حجت‌الاسلام مسعود آذربایجانی برای اخذ مدرک سطح سه حوزه علمیه قم نوشته شده و در سال 1390دفاع شده است.
علاقه‌مندان به مطالعه این پایان‌نامه می‌توانند به کتابخانه آیت الله حائری یزدی در «مدرسه عالی فیضیه» مراجعه کنند./905/پ201/ن
ارسال نظرات