شش عنصر کلیدی تمدن‌ساز

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام سیداحمد رهنمایی، عضو گروه تعلیم و تربیت مؤسسۀ امام خمینی(ره)، در شانزدهمین پیش‌همایش، همایش بین‌المللی علوم انسانی اسلامی که 27 آذر ماه در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره برگزار شد، به تبیین ظرفیت فلسفه تربیتی اسلام در فرایند تمدنسازی با تأکید بر اندیشه‌ها و آثار مرحوم علامه مصباح یزدی پرداخت.

 

وی با اشاره به آثار متعدد علامه مصباح، گفت: در هر نظام فکری، فلسفه تربیتی نقش کلیدی در فرایند تمدن‌سازی دارد و اصول و نظریه‌های آن باید زمینه‌ساز تربیت افرادی باشد که بتوانند تمدن را ایجاد و استمرار دهند.

 

حجت‌الاسلام رهنمایی افزود: از منظر علامه مصباح، نظام تربیت سیاسی اسلام توانمندی بالایی برای ایجاد و گسترش تمدن اسلامی دارد و کارکرد این نظام در تمدن‌سازی نوین جهانی بسیار مؤثر است.

 

وی تأکید کرد: نظام آموزشی باید فراتر از اهداف کوتاه‌مدت عمل کند و نسل‌هایی تربیت کند که با دانش، اقتدار و توانمندی لازم قادر به ایجاد تمدن باشند. این نگاه باید از مهدکودک تا دانشگاه و جامعه عمومی دنبال شود.

عضو گروه تعلیم و تربیت مؤسسۀ امام خمینی(ره) با اشاره به اهمیت تربیت اسلامی در ایجاد نسل‌های فعال و تمدن‌ساز، گفت: تربیت باید نه تنها برای زندگی در جامعه بلکه برای کنشگری مؤثر در جهت تعالی تمدن آماده کند. هدف اصلی، تربیت فرد فعال و انسانی است که بتواند در ساخت تمدن جهانی نقش مؤثر ایفا کند.

 

حجت‌الاسلام رهنمایی هفت مؤلفه کلیدی فلسفه تربیتی تمدن‌ساز را برشمرد و تأکید کرد: این اصول می‌تواند مسیر تربیت انسان‌های مؤمن، خلاق و پیشتاز را مشخص کند. 

 

وی این مؤلفه‌ها را شامل توجه به کمال نهایی انسان و قرب الهی، ایجاد رابطه میان اخلاق و علم و تلفیق دانش با معنویت، ملازمت تربیت با ارزش‌های اسلامی و انسانی، نقش خانواده و جامعه در فرآیند تربیت، آموزش توانایی‌های مدیریتی و رهبری در سطوح فردی و کلان، ترویج تفکر نقاد و خلاق با رویکرد نوآوری و نقش رهبری ولایت، به ویژه تحت زعامت ولی فقیه جامع‌الشرایط، در هدایت و راهبری تمدن‌ساز دانست.

 

حجت‌الاسلام رهنمایی در ادامه با تأکید بر اینکه تمدن اسلامی ریشه در بعثت پیامبر اسلام دارد، گفت: ظهور اسلام در قرن ششم میلادی نقطه عطف تاریخی برای تمدن اسلامی بود و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با تأکید بر علم، دانش و معنویت، زمینه‌ساز رشد فرهنگ و ارزش‌های اسلامی شد. شخصیت پیامبر و اهل بیت، الگوی کامل اخلاق، معنویت و مدیریت در این مسیر هستند.

عضو گروه تعلیم و تربیت مؤسسۀ امام خمینی(ره) با رد نظریه برخورد تمدن‌ها، گفت: تمدن اسلامی بر خلاف نظریه غربی که اسلام را تهدیدی برای خود معرفی می‌کند، بر تفاهم میان اندیشه‌ها و تمدن‌ها تأکید دارد و بر پیوند اقوام و تنوع فرهنگی در جهان اسلام تأکید می‌کند.

حجت‌الاسلام رهنمایی شش عنصر کلیدی تمدن‌ساز در رسالت تهذیبی و تعلیمی پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله را برشمرد و تأکید کرد: این اصول می‌تواند مسیر تربیت انسان‌های کامل و جامعه‌ای سالم و اخلاق‌مدار را تعیین کند.

 

وی این عناصر را شامل تهذیب نفس و پالایش روح انسان از رذایل اخلاقی، آموزش اخلاق و ترویج فضایل انسانی در جامعه، ایجاد نظام تعلیم و تربیت و رشد علمی و معنوی، الگو بودن عملی پیامبر برای زندگی فردی و اجتماعی، توجه به نیازهای روحی و عاطفی انسان و ترویج محبت و همدلی، و شمولیت پیام جهانی اسلام با تأکید بر وحدت، عدالت و همزیستی مسالمت‌آمیز دانست.

 

حجت‌الاسلام رهنمایی خاطرنشان کرد: رعایت این اصول می‌تواند پایه‌گذار تمدنی اسلامی و انسان‌های برجسته و متعالی در جامعه باشد.

 

عضو گروه تعلیم و تربیت مؤسسۀ امام خمینی(ره) با تأکید بر هماهنگی مصالح دنیوی و معنوی، رشد معنوی جامعه و کمال‌آفرینی انسان، گفت: اسلام به عنوان تجلی اهداف تمدنساز، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد جامعه‌ای جهانی مبتنی بر اخلاق و دانش شود.

حجت‌الاسلام رهنمایی در بخش پایانی با بیان خاطره‌ای از مرحوم علامه مصباح، یادآور شد: استاد در عمل و نظر، پایبند به این موازین بودند. حتی در شرایط کمبود بودجه در سال‌های دوم خرداد، همواره بر حمایت از نظام ولایت فقیه و ولی فقیه زمان تأکید داشتند و راهکارهای عملی برای تقویت آن ارائه می‌دادند.

وی افزود: برتری اعمال به نیکی، مزین شدن سخن به مکارم اخلاق و محاسن اخلاق، و انتقال علم به دیگران، از اصول تربیتی و تمدنساز اسلام است که علامه مصباح همواره به آن عمل می‌کردند.

حجت‌الاسلام رهنمایی در پایان، بر اهمیت استمرار حمایت از ولی فقیه و حفظ وحدت اسلامی با رعایت استقلال ملی کشورها تأکید کرد و گفت: این مسیر، نه تنها تضمین‌کننده کمال فردی و اجتماعی است، بلکه زمینه‌ساز تحقق تمدن اسلامی در سطح جهانی خواهد بود.