صلابت فرماندهی رهبر معظم انقلاب در مدیریت بحران جنگ ۱۲ روزه

اشاره: مدیریت بحران جنگ ۱۲ روزه جلوه‌ای از تداوم مسیر امام خمینی (ره) و حکمت رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است که با حساسیت و دقتی فراتر از گذشته، امنیت و اقتدار کشور را تضمین کرد. این بحران پیچیده بیش از هر زمان دیگری ضرورت وحدت ملی و وفاداری به ولایت فقیه را آشکار ساخت و نسل جوان را به درک عمیق‌تری از ارزش‌های مقاومت دعوت کرد. در کنار تهدیدات خارجی چالش‌های داخلی به ویژه در فضای مجازی و شک و تردید نسل جوان نیازمند مدیریت هوشمندانه و هماهنگی دقیق است. تأکید رهبر معظم انقلاب بر اهمیت فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، ضرورت بازنگری در روش‌های تبلیغ دینی و فرهنگی را نمایان می‌سازد. تنها با انسجام، ارتقاء معرفت دینی و همدلی نهادها و حوزه‌ها می‌توانیم در برابر هجمه‌های دشمن مقاومت کنیم و پرچم عزت و عظمت ایران اسلامی را در جهان برافراشته نگه داریم.

در همین زمینه خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام علی اصغر ظهیری سخنران و کارشناس مذهبی گفت و گویی داشته است که در ادامه تقدیم خوانندگان گرامی می شود:

رسا ـ سیره مدیریت بحران امام خامنه‌ای در مقایسه با امام خمینی چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد؟ همچنین، تفاوت‌های تصمیم‌گیری‌های این دو رهبر انقلاب تا چه اندازه به شرایط تاریخی و اجتماعی هر دوره برمی‌گردد؟

به نظر من بحران پیش‌آمده در جنگ ۱۲ روزه امسال بسیار بزرگ‌تر و حساس‌تر از بحران‌های دوران حضرت امام خمینی (ره) بوده است. مدیریت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این بحران به مراتب دقیق‌تر و حساس‌تر بوده است. البته این موضوع به معنای مقایسه یا تخفیف جایگاه حضرت امام(ره) نیست؛ بلکه فقط بیان یک واقعیت است. در دوران امام خمینی (ره) به خصوص در دوره تسخیر لانه جاسوسی و مشکلات فراوان آن زمان مدیریت ایشان بسیار ارزشمند و درخشان بود و افتخار رهبر معظم انقلاب این است که شاگرد برجسته امام خمینی هستند.

اما شرایط این دوره و جنگ ۱۲ روزه کاملاً متفاوت و پیچیده‌تر است و حساسیت آن نیز بسیار بالاتر بوده است. دلیل این حساسیت بیشتر، تداوم نهضتی است که امام خمینی(ره) پایه‌گذاری کرد و با استقامت و هدایت صریح رهبر معظم انقلاب همچنان ادامه دارد. فرمان ایشان بر این است که با دشمن هرگز سازش نشود همان‌طور که امام خمینی(ره) نیز بر آن تاکید داشتند. این تداوم نهضت آثار خود را در این روزها به خوبی نشان داده است.

اگر بخواهم از نظر تاریخی مثالی بزنم در احوالات امام جعفر صادق (علیه‌السلام) آمده است که ایشان حدود ۴۰۰۰ شاگرد داشته‌اند. این تعداد شاگرد نتیجه استمرار نهضت علمی‌ای است که امام باقر (علیه‌السلام) پایه‌گذاری کرد و امام صادق (ع) آن را ادامه داد. هر دو بزرگوار در شرایط تاریخی خاص خودشان فعالیت کرده‌اند. تاریخ‌نگاران معتقدند دوران امام صادق (ع) با وجود سخت‌گیری‌های حاکمان زمان مانند منصور دوانقی بسیار دشوارتر از دوران امام باقر (ع) بوده است.

امام خمینی (ره) هم در ده سال رهبری خود با وجود جنگ تحمیلی و شرایط سخت توانستند مدیریت بسیار قوی و موثری داشته باشند با این که بیش از ۳۰ کشور علیه ایران بسیج شده بودند و صدام توسط قدرت‌های جهانی حمایت می‌شد. از زمان رحلت امام خمینی (ره) در سال ۱۳۶۸ تا امروز مدیریت‌های مقتدرانه حضرت آیت الله خامنه ای و استمرار راه امام باعث شده که در مقابل تهدیدات جدید و جنگ ۱۲ روزه، کشور با قدرت و هوشمندی عمل کند.

برخی ممکن است فکر کنند که تصمیمات فرمانده کل قوا در این بحران ناگهانی و بدون پشتوانه بوده در حالی که همه این‌ها نتیجه مدیریت قوی و مستمر رهبر معظم انقلاب است. مشکلات ما نه فقط از بیرون بلکه از داخل کشور هم بوده است. متأسفانه برخی افراد داخلی به خاطر کج‌فهمی‌ها و برداشت‌های نادرست در برابر مواضع رهبر معظم انقلاب مقاومت می‌کردند؛ به ویژه در موضوعات مهمی مانند مسئله موشکی و پرونده هسته‌ای و مذاکرات برجام. این مشکلات داخلی یکی از بخش‌های چالش‌ساز بود.

از طرف دیگر در فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال حملات گسترده‌ای علیه نسل جوان ما انجام می‌شود. خبرگزاری‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی بهتر از من از این مسائل مطلع هستند. رهبر معظم انقلاب تاکنون ۶۲ بار در موضوع هوش مصنوعی تذکر داده‌اند؛ چه در جلسات خصوصی با مسئولان و چه در بیانات عمومی. این نشان‌دهنده اهمیت و سرعت پیشرفت این فناوری است.

اینترنت به تدریج جای خود را به هوش مصنوعی خواهد داد و این فناوری به زودی حرف اول را در جهان خواهد زد. در جلساتی که من حضور داشتم مشخص بود که مردم بیش از هر زمان دیگری به هوش مصنوعی مراجعه می‌کنند و این فناوری می‌تواند به زودی به عرصه حاکمیت برسد. در چنین شرایط پیچیده و در جنگ ۱۲ روزه اخیر مدیریت رهبر معظم انقلاب که سرشار از مدیریت الهی و حکمت است بسیار قابل توجه بوده است.

اگر جوانان از من سوالی درباره این موضوعات داشته باشند معمولاً با توجه به شرایط و بحث‌ها، موضوع را طوری بیان می‌کنم که به این نکات کلیدی برسیم. یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های رهبر معظم انقلاب ارتباط عمیق ایشان با نیروهای جوان است. من همیشه به جوانان توصیه می‌کنم اگر می‌خواهند بار مسئولیت‌های بزرگ یک جامعه را بر دوش بکشند باید از ایشان الگو بگیرند.

ویژگی منحصر به فرد رهبری ایشان این است که با شب ارتباط عمیقی دارد؛ همان‌طور که قرآن درباره پیامبر خاتم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: "وما أرسلناک إلا كافة للناس" (سوره سبع، آیه ۲). پیامبر خاتم مأمور بود برای تمام مردم نه فقط یک گروه خاص. برای تحمل این مسئولیت سنگین نیروی خود را از ارتباط با شب می‌گیرد. شب به انسان نیرو و وسعت روحی می‌دهد. بنابراین هر کس که بخواهد بار مسئولیتی بزرگ را به دوش بکشد مهم‌ترین ویژگی او باید نگاه و اتصال به شب باشد.

حضرت صدیقه کبری سلام‌الله‌علیها اولین مدافع و پشتوانه در ایام سخت بودند و عشق و معنویت ایشان الهام‌بخش بود. آن‌طور که امام مجتبی (ع) می‌فرماید مادرشان تا صبح برای همسایه‌ها دعا و نماز می‌خواندند. زینب کبری (سلام‌الله‌علیها) که ملجأ و پناهگاه اهل بیت بود و نقش بسیار مهمی در نهضت عاشورا داشت. این که زینب کبری (س) توانست پیام عاشورا را به دیگران برساند به دلیل استقامت و نیروی عظیمی بود که از ارتباط با شب می‌گرفت. رهبر معظم انقلاب نیز یکی از ویژگی‌های برجسته خود را همین ارتباط عمیق با شب و نیروی معنوی می‌دانند.

ایشان فرمودند «ان معی ربی سیهدین» که این سخن اهمیت بالایی دارد و نباید ساده از کنار آن گذشت. این موضوع نشان‌دهنده عمق نگاه توحیدی رهبری است؛ توحیدی فراتر از شعار و شهادتین لفظی بلکه توحیدی که در عمل و در بحران‌ها ظهور پیدا می‌کند ارتباط با خدای متعال در دل شب یکی از مهم‌ترین منابع قدرت رهبر معظم انقلاب است. من همیشه به دوستان می‌گویم که شخصیت عرفانی رهبر انقلاب اسلامی اگرچه در مسائل سیاسی گاهی ابهام‌برانگیز است اما در واقعیت ریشه در عرفان عملی اهل بیت (ع) دارد. این عرفان مسیر تعالی و تولید قدرت معنوی را به روی انسان می‌گشاید.

نکته آخر که می‌خواهم عرض کنم مربوط به عکس العمل رهبر معظم انقلاب در پی شهادت سرداران بزرگ سپاه است. ایشان نشان دادند که از مدت‌ها قبل برای مدیریت بحران‌ها فکر و برنامه‌ریزی کرده‌اند و در لحظات حساس تصمیمات قاطع و سریع گرفته‌اند. نیروسازی و آماده‌سازی نیروهای متخصص یکی از مهم‌ترین وظایف رهبری است و رهبر معظم انقلاب در این زمینه پیشرو بوده‌اند. به محض شهادت سردار حاجی‌زاده و شهید باقری در کمتر از ۲۴ ساعت جانشینان آنان معرفی شدند که این نشان‌دهنده مدیریت قوی و آمادگی بالا است.

ما به جای حسرت خوردن باید به حال این شهدای بزرگ غبطه بخوریم و از آنها درس بگیریم. هرچند دلمان برای از دست دادن این بزرگان غمگین است، اما باید بدانیم که جایگزینانی با اقتدار و صلابت در مدیریت وجود دارند که راه را ادامه می‌دهند. این واقعیت‌ها نشان‌دهنده کیفیت بالای مدیریت و صلابت فرماندهی رهبر معظم انقلاب است که متأسفانه ما ایرانی‌ها گاهی قدر آن را نمی‌دانیم و تا زمانی که در نعمت و امنیت هستیم، کمتر به آنها توجه می‌کنیم. اما در نهایت، روزی به این حقایق پی خواهیم برد.

رسا ـ یکی از نکات برجسته در سخنان رهبر معظم انقلاب طی جنگ ۱۲ روزه، تأکید ویژه بر «وحدت و اتحاد» بود. ایشان با چه استراتژی‌ها و اقدامات عملی توانستند وحدت ملی و به خصوص همبستگی میان گروه‌های مقاومت را در آن شرایط حساس بهبود بخشند؟

یک نکته مهم را باید بگویم من زیاد موافق نیستم که بگوییم در این مدت اخیر کشور ما دچار تفرقه شده است. حتی در زمان پیامبر اکرم (ص) هم اختلاف نظر و مشورت میان اصحاب وجود داشت. خداوند به پیامبر (ص) امر کرد که با یاران و اصحابش مشورت کند چون در میان آنها دیدگاه‌های مختلفی بود. مثلاً زمانی که امیرالمؤمنین (ع) به یمن رفتند یکی از همراهان به نام عمر بن شاس وقتی برگشت برخی اختلاف‌نظرهای خود را با امیرالمؤمنین مطرح کرد اما در نهایت همه بر اصل اسلام اتفاق نظر داشتند.

در کشور ما هم ممکن است مشکلات اقتصادی و مسائل دیگر باعث شود برخی انتقاداتی داشته باشند اما مردم به اصل نظام و ولایت فقیه پایبندند. اتفاقی که در جنگ ۱۲ روزه رخ داد یکی از زیباترین جلوه‌های ولایت فقیه و محوریت رهبر معظم انقلاب در میان مردم بود. کشور با صلابت کامل مقابل دشمن ایستاد و موفق شد.

نسل جوان امروز ممکن است درک کامل از اهمیت این جنگ نداشته باشد اما با گذشت زمان، ارزش و بزرگی این اتفاق را بهتر درک خواهند کرد. وقتی رهبر معظم انقلاب در سخنرانی‌ها حاضر می‌شوند مردم با عشق و ایمان حول ولایت جمع می‌شوند و اتحادشان را نشان می‌دهند. من خودم گاهی متعجب می‌شوم از برخی تفرقه‌ها و انتقاداتی که بین رجال سیاسی هست اما وقتی می‌بینم همه به احترام نظام و ولی فقیه کنار هم ایستاده‌اند و کشور با اقتدار مدیریت می‌شود دل‌ها دوباره مثل روزهای اول انقلاب به هم نزدیک می‌شود در آن روزها مردم با هم بسیار صمیمی بودند و این روحیه اکنون هم در حال بازگشت است.

یکی از دعاهایی که همیشه از خدا خواسته‌ام این است که این اتحاد و انسجام حفظ شود؛ اتحاد حول محور ولایت فقیه و انتظار امام زمان (عج) . این حلقه اتصال میان مردم و امام زمان (عج) است که دل‌ها را به هم نزدیک می‌کند تا بتوانیم در پرتو این اتحاد، پرچم عظمت کشور را در سراسر جهان به اهتزاز درآوریم.

بزرگ‌ترین مشکلی که امروز نسل جوان ما با آن مواجه است شک و تردیدی است که در دلشان ایجاد شده است. من بارها در سخنرانی‌ها و محافل مختلف این را با صدای رسا گفته‌ام: وقتی شک و تردید به جان یک فرد جوان بیفتد و جای یقین را بگیرد آن فرد امید و انگیزه‌اش را از دست می‌دهد و دیگر توان حرکت و پیشرفت را نخواهد داشت.

یکی از دلایل اصلی این شک‌ها کیفیت برخورد و رفتار برخی مسئولان و نهادهای مذهبی است. مثلاً در حوزه علمیه برخورد یک استاد می‌تواند روی هزاران دانشجو تأثیر بگذارد؛ هم می‌تواند شک‌ها را به یقین تبدیل کند و هم بالعکس. همچنین برخی موضع‌گیری‌های نادرست یا دیرهنگام باعث ایجاد شک در نسل جوان می‌شود. بخش دیگری از این شک‌ها ناشی از سخنرانی‌ها و منبرهایی است که گاهی وحدت رویه ندارند و هماهنگی لازم در آنها دیده نمی‌شود.

فضای مجازی هم کنترل نشده و برخی رفتارها و برخوردهای برخی فعالان فضای مجازی در شأن روحانیت نیست. گاهی افراد کاری انجام می‌دهند که با حرمت و قداست روحانیت و تبلیغ تناقض دارد و این موضوع باعث ایجاد شک در نسل جوان می‌شود. به نظرم بهتر است که حوزه‌های علمیه با مدیریت آیت‌الله اعرافی جلسات و شوراهایی برگزار کنند و با کمک دادگاه ویژه روحانیت و ستادی مخصوص فضای مجازی، این مسائل را مدیریت و کنترل کنند. اینکه هر کسی هر کلیپی را بدون کنترل منتشر کند باعث افزایش شک و تردید می‌شود.

بنابراین بهترین راه برای رفع این شک‌ها و افزایش اتحاد در نسل جوان، هماهنگی و وحدت در تبلیغ و آموزش دینی است. رهبر معظم انقلاب نیز تاکنون ۶۲ بار درباره اهمیت هوش مصنوعی و تغییرات فناوری هشدار داده‌اند. متأسفانه برخی افراد هنوز فکر می‌کنند تبلیغ فقط به معنای پخش صوت یا ویدئو است اما این روش‌ها رو به منسوخ شدن است و باید رویکردی نوین و برنامه‌ریزی شده در این زمینه اتخاذ شود.

من عرض کنم که مسائل معرفتی و اعتقادی بسیار اهمیت دارند. مثلاً در موضوع حجاب، تلویزیون ما برنامه‌هایی پخش می‌کند که تأثیرگذار است اما کمترین نمونه اثرگذاری را در این زمینه داریم. برای اینکه دختران ما به حجاب پایبند شوند صرفاً بیان روایات و احادیث در منبر کافی نیست. برای کنترل و هدایت نسل جوان به ویژه دختران باید در حوزه تبلیغ کار تخصصی و برنامه‌ریزی‌شده انجام دهیم و اتاق فکری تشکیل شود تا راهکارهای مؤثر طراحی شود.

دختران نسل جوان ما اگر بخواهند مسئله حجاب را جدی بگیرند صرف پخش کلیپ‌های هشداردهنده درباره مضرات بدحجابی و گذاشتن موزیک روی این کلیپ‌ها، تأثیرگذار نخواهد بود. باید بدانیم دشمن در تبلیغاتش بسیار حرفه‌ای عمل می‌کند. اگر تاکنون مشکلات جدی کمتری داشتیم به دلیل درایت‌های رهبر معظم انقلاب بوده است.

دشمن در تبلیغات خود از روش‌های تخریبی استفاده می‌کند، مانند دوره آندلس که به گفته مرحوم آقای رسولی محلاتی در کتاب «کیفر گناه» که حدود ۲۰۰ صفحه درباره آن نوشته شده است. آن‌ها با ترویج فساد اخلاقی، مواد مخدر و مشروبات الکلی به دنبال نابودی جامعه بودند. اگر بخواهیم کاری مؤثر انجام دهیم باید واقع‌بین و هوشیار باشیم و برنامه‌های دقیق و کارآمدی داشته باشیم.