حجت الاسلام والمسلمین یزدان پناه:
فعالیت اجتماعی بدون «خلوت معنوی» عمق نمی‌یابد
استاد فلسفه و عرفان حوزه علمیه در بیان مباحث سلوک تشکیلاتی ضرورت انجام فعالیت تشکیلاتی را وظیفه ای الهی دانست و گفت: خلوت نه‌تنها فرصتی برای دعا و مناجات بلکه برای بازسازی درونی و یافتن مسیر الهی در زندگی اجتماعی است.
به گزارش خبرنگار گروه فرق و ادیان خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین سیدیدالله یزدان پناه در یکی از جلسات اندیشه سیاسی اسلام به مبحث سلوک تشکیلاتی پرداخت و در جمع فعالان تشکیلاتی حوزه و دانشگاه، با تأکید بر اهمیت کار جمعی در مسیر تعالی انقلاب اسلامی، بر ضرورت توجه به «خلوت معنوی» در کنار فعالیت‌های اجتماعی و تشکیلاتی تأکید کرد.
وی با بیان اینکه نفسِ دغدغه برای اعتلای دین و انقلاب، از برترین سرمایه‌های انسانی است، اظهار داشت: هر کس دغدغه دین و تقویت نظام اسلامی را در دل داشته باشد، حتی اگر عمل ظاهری او کمتر از دیگران باشد، ارزش کارش نزد خداوند بسیار بیشتر است؛ زیرا روح عمل با نیت خالص معنا پیدا می‌کند.
این استاد فلسفه و عرفان حوزه علمیه با اشاره به تجربیات برخی فعالان علمی و اجتماعی، گفت: افرادی بوده‌اند که در کنار زحمات فراوان علمی و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان، باز هم دغدغه دین و جامعه را در صدر قرار داده‌اند. چنین روحیه‌ای نشانه والایی انسان است و در محضر الهی ارزش مضاعف دارد.
وی با هشدار اینکه اشتغالات گسترده تشکیلاتی می‌تواند مانع از توجه به «پرورش معنوی و خلوت با خدا» شود، افزود: باید برای خود فرصتی به نام وقت خلوت ایجاد کنیم؛ ولو در حد ده یا بیست دقیقه در سحر یا میان روز. این خلوت فرصتی برای بازنگری در اعمال، ارتباط صمیمی با خدا و تقویت روحیه معنوی است.
استاد حوزه و دانشگاه با استناد به آموزه‌های قرآن و سیره بزرگان، نزدیکی خداوند به انسان را بزرگ‌ترین سرمایه دانست و تصریح کرد: قرآن می‌فرماید خدا از رگ گردن به انسان نزدیک‌تر است. دل انسان سرزمین خداست و ما باید با خلوت معنوی، این سرمایه عظیم توحیدی را در زندگی اجتماعی خود جاری کنیم.
استاد درس خارج فلسفه با بیان اینکه بسیاری از مشکلات فردی، خانوادگی و اجتماعی در پرتو خلوت معنوی حل می‌شود، تأکید کرد: این ارتباط درونی با خداست که به کار تشکیلاتی عمق می‌بخشد و انسان را از سطح دغدغه‌های ظاهری فراتر می‌برد.
حجت السالام والمسلمین یزدان‌پناه در پایان توصیه کرد: خلوت را به‌عنوان یک برنامه ثابت در زندگی قرار دهید؛ هرچند کوتاه. استمرار این خلوت‌ها، حال خوش معنوی را در پی خواهد داشت و هویت کار تشکیلاتی شما را استحکام می‌بخشد.
متن کامل سخنان استاد یزدان پناه به شرح ذیل است:
فعالیت‌های تشکیلاتی و اجتماعی در کنار مشغله‌های درسی و فردی، وظیفه‌ای الهی محسوب می‌شود. خودِ دغدغه‌مندی نسبت به دین و انقلاب، بالاترین سرمایه یک انسان است. کسی که دغدغه اعتلای نظام اسلامی و پشتیبانی از دین را دارد، حتی اگر عمل او کمتر از دیگران باشد، به دلیل روح عمل و نیت الهی‌اش، جایگاه والاتری نزد خداوند پیدا می‌کند. این دغدغه‌ها ناب‌ترین سرمایه‌های اجتماعی هستند و هر کسی توان چنین دغدغه‌ای را ندارد.
آسیب اشتغالات و ضرورت خلوت معنوی
عمل انسان صرفاً با ظاهر آن سنجیده نمی‌شود بلکه با نیت و روحی که پشت آن قرار دارد معنا می‌گیرد. چه‌بسا فردی ده برابر یک فعال تشکیلاتی کار کند اما به دلیل فقدان نیت الهی، عملش فاقد ارزش حقیقی باشد. این روح عمل است که زندگی انسان را دگرگون می‌سازد و حتی می‌تواند مسیر زندگی او را سامان دهد. نمونه‌هایی از فعالان علمی و اجتماعی وجود دارد که با وجود موفقیت‌های مادی، همواره دغدغه دینی خود را حفظ کرده و همین امر سبب ارزشمندی آنان در نزد پروردگار شده است.
یکی از آسیب‌های جدی کارهای تشکیلاتی، غرق‌شدن در مشغله‌ها و بی‌توجهی به پرورش معنوی است. در کنار کارهای اجتماعی، باید برای خویشتن زمانی به نام «وقت خلوت» اختصاص داد. خلوت به معنای فرصتی است که انسان با خود و خدای خویش بنشیند، اعمال و حالات درونی‌اش را بررسی کند و نسبت خود را با پروردگار بازنگری نماید. این وقت می‌تواند در سحرگاه، میان روز، یا حتی در دل مشغله‌های روزانه شکل گیرد.
معنای خلوت و آثار آن
خلوت فرصتی برای محاسبه نفس، ترمیم روح، و بازگشت به خویشتن است. انسان باید گاهی حقیقت وجودی خود را در برابر خویش قرار دهد و از خود بپرسد که چرا برخی از حالات معنوی گذشته را از دست داده یا چه عواملی موجب قساوت قلب شده است. این بازنگری می‌تواند مسیر جدیدی در سلوک معنوی فرد بگشاید. خلوت نه‌تنها فرصتی برای دعا و مناجات بلکه برای بازسازی درونی و یافتن مسیر الهی در زندگی اجتماعی است.
خداوند از رگ گردن به انسان نزدیک‌تر است و هیچ فاصله‌ای میان بنده و پروردگار وجود ندارد. دل انسان سرزمین خداست و اگر انسان بتواند در خلوت خود این حقیقت را دریابد، بزرگ‌ترین گنج را به دست آورده است. بسیاری از انسان‌ها این سرمایه را نادیده می‌گیرند در حالی‌که با کمترین توجه می‌توان آن را احیا کرد.
در تاریخ عرفان اسلامی نمونه‌های فراوانی از بزرگان وجود دارد که با خلوت‌های شبانه و مناجات‌های سحرگاهی توانسته‌اند روح خود را تعالی بخشند. آیت‌الله حسن‌زاده آملی و آیت‌الله الهی قمشه‌ای شب‌ها را با دعا، شعر و مناجات سپری می‌کردند و همین امر سبب می‌شد شاگردان آنان احساس کنند فاصله‌شان با حقیقت بسیار زیاد است. این نمونه‌ها نشان می‌دهد که خلوت‌های معنوی می‌تواند نقشی اساسی در رشد انسان داشته باشد.
خلوت در دل فعالیت‌های اجتماعی
حتی در میان شلوغی‌ها و فعالیت‌های اجتماعی نیز می‌توان خلوت داشت. گاهی انسان در مسیر، در ماشین یا در میان کارهای روزمره می‌تواند لحظه‌ای به درون خود بازگردد. این لحظات کوتاه نیز اثرگذار است و می‌تواند روحیه انسان را تقویت کند. او سحر را بهترین زمان برای خلوت می‌داند، اما تأکید دارد که هر زمان و مکانی که انسان بتواند با خدا خلوت کند، ارزشمند است.
برای رسیدن به عمق خلوت، استمرار ضروری است. افراد زمانی ثابت را برای خلوت خود برگزینند تا به عادت معنوی تبدیل شود. حتی ده دقیقه یا بیست دقیقه در روز، اگر مداوم باشد، می‌تواند بنیان معنوی انسان را تقویت کند. او بیان می‌کند که عبادات مانند نماز نیز فرصتی برای خلوت با خداست و نباید صرفاً به شکل ظاهری آن بسنده کرد.
خلوت نه‌تنها فرد را در مسیر معنوی رشد می‌دهد، بلکه بسیاری از مشکلات اجتماعی و خانوادگی را نیز برطرف می‌کند. عمق‌بخشیدن به ارتباط با خدا از طریق خلوت، ریشه بسیاری از سختی‌ها و درگیری‌های درونی و بیرونی را از بین می‌برد. او خلوت را دارویی برای نفوس و اصلاح‌کننده هویت فعالیت‌های تشکیلاتی می‌داند.
دغدغه دینی و خلوت معنوی باید توأمان در زندگی حضور داشته باشند. فعالیت اجتماعی بدون خلوت عمق نمی‌یابد و خلوت بدون عمل اجتماعی به انزوا می‌انجامد. انسان موفق کسی است که از یک سو مجاهد اجتماعی و فعال انقلابی باشد و از سوی دیگر، عارف و اهل خلوت با خدا. این توازن، راز کمال فردی و اجتماعی در مکتب اسلام است.
ارسال نظرات