«اصول کافی» دژ مستحکم معارف شیعه در برابر تحریف‌ها و انحرافات

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا از تبریز، در آستانه گسترش توجه به میراث ماندگار حدیثی شیعه و ضرورت بازخوانی منابع اصیل دینی، یادداشتی تحلیلی با محوریت کتاب شریف «اصول کافی» به قلم حجت‌الاسلام امیرضا نصیری، پژوهشگر حوزوی و فعال رسانه‌ای، منتشر می‌شود، این یادداشت با نگاهی عمیق به جایگاه و کارکردهای این اثر فاخر، نقش آن در تحکیم پایه‌های اعتقادی و اخلاقی مکتب تشیع را بررسی کرده و آن را به‌عنوان گنجینه‌ای هدایت‌بخش در عصر حاضر معرفی می‌کند.

کتاب اصول کافی، اثر ماندگار ثقة‌الاسلام محمد بن یعقوب کلینی رازی(ره) از بزرگ‌ترین عالمان شیعه در قرن چهارم هجری، یکی از ارکان اصلی «کتب اربعه» حدیثی شیعه محسوب می‌شود. این کتاب، نخستین بخش از مجموعه حدیثی «الکافی» است که به مباحث بنیادین اعتقادی می‌پردازد و شامل موضوعاتی چون توحید، نبوت، امامت، عقل و جهل، ایمان و کفر، عدل الهی، دعا، توبه و فضایل اخلاقی است.

اصول کافی در کنار دو بخش دیگر یعنی فروع کافی (مربوط به احکام فقهی) و روضه کافی (شامل حکمت‌ها و مواعظ)، ساختار جامعی از معارف اهل‌بیت(ع) را تشکیل می‌دهد.

خدمات کتاب اصول کافی به مکتب تشیع

۱. حفظ میراث حدیثی شیعه در دوران غیبت:
این اثر در دوران غیبت صغری تدوین شد؛ زمانی که دسترسی مستقیم به امام زمان(عج) محدود شده بود و نیاز شدید به مرجعی معتبر برای پاسخ به پرسش‌ها و شبهات دینی وجود داشت.

۲. تحکیم بنیان‌های عقیدتی:
این کتاب با بیان احادیثی درباره امامت، ولایت، عدل الهی، مهدویت و ردّ فرقه‌های منحرف مانند غلات، مفوضه و مجسمه، نقش مهمی در تثبیت عقاید ناب تشیع داشته است.

۳. مرجع علمی در طول قرون:
علما و فقهای بزرگی چون شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، علامه مجلسی و بسیاری دیگر، در آثار خود بر این کتاب تکیه کرده‌اند. نگارش شرح‌های متعدد، از جمله مرآة العقول اثر علامه مجلسی، گواهی بر جایگاه رفیع آن است.

۴. پاسخ به شبهات اعتقادی:
برخی احادیث کتاب مستقیماً به شبهات رایج پاسخ داده‌اند؛ مانند حدیث معروف «إِنَّ العَقلَ مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحمنُ»، که عقل را اساس عبادت و معرفت معرفی می‌کند.

۵. تأثیر در فقه و اخلاق:
اگرچه احکام فقهی بیشتر در «فروع کافی» مطرح شده، اصول کافی نیز با روایاتی در زمینه تقوا، صبر، صداقت و دعا، الگوهای رفتاری و اخلاقی اهل‌بیت(ع) را تبیین کرده است.

۶. اثبات حقانیت مکتب اهل‌بیت:
این کتاب با ارائه روایاتی دقیق و منسجم، برتری علمی و الهی اهل‌بیت(ع)را به اثبات می‌رساند و نشان می‌دهد که مکتب تشیع، بر پایه آموزه‌های آسمانی استوار است.

حدیثی از امام صادق(ع):

"إِذَا وَقَعَ الْأَمْرُ مِنْکُمْ فِیمَا لَا تَعْلَمُونَ فَعَلَیْکُمْ بِالرَّاوِیَهِ عَنَّا"
(هرگاه در امری دینی دچار سردرگمی شدید، به راویان حدیث ما مراجعه کنید.) – کافی، ج۱، ص۵۳

سخن پایانی:

کتاب اصول کافی، مشعلی است که مسیر هدایت را برای شیعیان در تاریکی فتنه‌ها روشن کرده است، امام خمینی(ره) در تمجید از این اثر فرمودند:
"کتاب کافی از بهترین کتب حدیثی است که در اسلام نوشته شده و محتوای آن از نورانیت خاصی برخوردار است."

بیاییم با انس بیشتر با این کتاب نورانی، گام در مسیر سلوک علوی بگذاریم و زندگی خود را به نور معارف اهل‌بیت(ع) روشن سازیم. مطالعه‌ی شرح‌هایی چون شرح ملا صالح مازندرانی یا ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی برای درک بهتر این کتاب بسیار سودمند است.