آیت الله اعرافی:
امروزه مباحث علوم شناختی با هوش مصنوعی گره خورده‌اند/آغاز مرحله‌ای نو در تحولات ساختاری حوزه
آیت‌الله اعرافی با تأکید بر لزوم ورود عالمانه و فعالانه حوزه در عرصه‌های نوپدید، از آغاز مرحله‌ای نو در تحولات ساختاری حوزه خبر داد.
آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه، طی سخنانی در جمع اساتید و طلاب مرکز تخصصی دین و فضای مجازی، با اشاره به تحولات اخیر در عرصه تبلیغ، اظهار داشت: آنچه که در این سه چهار سال در مجتمع تبلیغ رقم خورد، یک گام بزرگ تحولی در قلمروهای آموزشی، پژوهشی، در کنار فعالیت‌های اجرایی حوزه تبلیغ بود.
وی با قدردانی از تلاش‌های صورت‌گرفته در این عرصه، افزود: به خاطر همه این خدمات باید از دوستان سپاسگزار بود. از آن شور و شوق حوزوی و استقبال از این حرکت نوپا در قلمرو دین و فضای مجازی و هوش مصنوعی و مسائل مرتبط با آن نیز خوشحالیم.
مدیر حوزه‌های علمیه با شکرگزاری نسبت به الطاف الهی تصریح کرد: خداوند را برای همه نعمت‌ها، به ویژه توفیقی که برای حوزه فراهم شد تا مخاطب پیام بسیار بلند رهبر انقلاب اسلامی قرار بگیرد و منشور حوزه پیشرو و سرآمد را دریافت کند، سپاس‌گزاریم.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به رویکرد کلان مدیریتی حوزه در سال‌های اخیر اظهار داشت: ما در سال‌های متأخرِ مدیریت حوزه، در چارچوب اندیشه امام، رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی و توصیه‌های مراجع و بزرگان، دست به یک طراحی راهبردی جامع، هدفمند و کلان در امور مختلف حوزه زدیم و دوستان زیادی در دوره‌های سخت و دشوار، در مسیر یک رویکرد نو و طراحی جدید، گام‌های بزرگی برداشتند.
وی با اشاره به برخی چالش‌ها در اطلاع‌رسانی اقدامات صورت‌گرفته، تصریح کرد: البته ما در اطلاع‌رسانی این اقدامات مهم، از یک‌سو محذوراتی داشتیم، از یک‌سو ملاحظاتی مدنظر بود و از سوی دیگر، ضعف‌هایی در اینکه چگونه اطلاع‌رسانی کنیم، وجود داشت.
آیت‌الله اعرافی با تأکید بر دستاوردهای کلان حوزه در سال‌های اخیر افزود: به هر حال اکنون برای اولین بار است که حوزه از اسناد کلان راهبردی و مطالعات ناظر به آن و اسناد تولیدشده برخوردار است؛ از چشم‌انداز، منشور، نظامات جامع، و طرح‌های متعددی که به این‌ها کمک رساند، از قبیل کارویژه‌ها، آمایش و امثال آن. این منظومه، منظومه بسیار ارزشمندی است و البته قابل اصلاح، تکمیل و پیشبرد نیز هست.
وی با بیان اینکه طرح‌های مهمی در این مسیر طراحی و تدوین شده است، اظهار کرد: ما یک جزوه داریم که در آن ۲۰۰ مطالبه مهم و اساسی رهبر انقلاب اسلامی بررسی شده و نقطه به نقطه علامت‌گذاری شده که کدام‌ها انجام شده، در چه مرحله‌ای است، کدام‌ها انجام نشده و چه موانعی داشته است. یک نسخه نیمه‌نهایی از این جزوه را اخیراً تقدیم ایشان کرده‌ام.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به تولید بیش از ۱۰۰ طرح مهم تحولی در سال‌های اخیر گفت: بر اساس همین اسناد پایه‌ای، بیش از ۱۰۰ طرح مهم تحولی تدوین شده است. این فرایند از شش، هفت سال قبل شروع شد؛ در روزگاری که به شدت در تنگنا بودیم و با بسیاری از موانع دیگر دست و پنجه نرم می‌کردیم. این طرح‌ها حداقل ۱۰۰ عنوان مهم دارد؛ عنوان‌هایی که ذیل آنها گاهی تا ۱۰۰ شاخه تعریف شده است.
وی با اشاره به جایگاه مرکز تخصصی دین و فضای مجازی در طرح تحول حوزه افزود: کاری که اکنون به خاطر آن جمع شده‌ایم، یعنی «مرکز تخصصی دین و فضای مجازی»، ذیل یکی از همین عناوین در درختواره رشته‌ها قرار دارد؛ درختواره‌ای که شعب و شاخه‌هایی به یک معنا بی‌نهایت دارد. از تصویر طبقه‌بندی دانش و علوم اسلامی و آینده آن، و شعب و شاخه‌هایی که در آن‌جا متصور است، یک گوشه از آن مربوط به موضوع همین جلسه است.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به پیشرفت‌های صورت‌گرفته در اجرای طرح‌های تحولی حوزه تأکید کرد: این موضوعات تعیین شده، بسیاری از آنها نهایی شده و در مقام اقدام نیز بیش از ۵۰ درصد این طراحی‌ها کلید خورده است. من از پیشرفت راضی نیستم، اما در مجموع این طرح‌ها با وجود همه موانع و محذورات و قلت امکانات و مشکلات بویژه موج کرونا، اغتشاشات و مسائل دیگری که پیش آمد، نسبتاً به مرحله اجرا رسیده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس همین اسناد پایه‌ای که تولید شد و حداقل ۱۰۰ طرح مهم بنیادی و تحولی، مجموع این‌ها در قالب یک برنامه پنج‌ساله ریخته شد و امسال آن برنامه پنج ساله به پایان رسیده و دوستان در حال تدوین برنامه پنج ساله دوم هستند.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به پشتوانه علمی و اجرایی برنامه پنج‌ساله نخست حوزه‌های علمیه تصریح کرد: پشت سر این برنامه، دنیایی از کار و زحمات عزیزان، تلاش‌های مستمر و سختی‌های فراوان قرار دارد که «درختواره رشته‌ها» به عنوان یکی از شاه‌بیت‌های این حرکت از آن نام برده می‌شود.
وی با بیان اینکه طراحی درختواره رشته‌ها دستاوردی بی‌سابقه در نظام حوزه است، افزود: نزدیک به ۵۰۰ رشته‌گرایش و حدود ۸۰۰ نفر طی پنج سال در طراحی درختواره رشته‌ها کمک کردند، جهادی کار کردند و برای اولین بار یک نظام رشته‌ای برای علوم اسلامی تدوین شده است.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به سیر اصلاح و تصویب رشته‌ها گفت: در ابتدا ما حدود ۸۰۰ رشته گرایش داشتیم که تعدیل و اصلاح شد و به حدود ۵۰۰ رشته گرایش رسید و در راستای تصویب آن، مستمراً دوستان در حال فعالیت هستند. سال گذشته در حدود دو ماه، ده‌ها استاد به شکل جهادی در مشهد جمع شدند و ۱۱۰ رشته سرفصل‌نویسی و تعیین مواد درسی شد. اکنون حدود ۲۰۰ رشته از ۵۰۰ رشته سرفصل‌نویسی شده است و همچنین برنامه دوم پنج‌ساله را برای حوزه علمیه قم و برای همه کشور در حال تدوین هستیم.
وی با تأکید بر اقدامات صورت گرفته، اظهار داشت: اقدامات عملی متعددی در این سال‌ها نتیجه داده است که محورهای فراوانی دارد. نمونه آن در درختواره این است که سابقاً حدود ۲۰ رشته اجرا می‌شد، آن هم غالباً در سطح دو و سه و بدون سرفصل‌های مصوب؛ اما اکنون بیش از ۱۰۰ رشته و گرایش در حال اجراست. اگر رشته‌محل‌ها را نیز در نظر بگیریم عدد بیشتری می‌شود.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به آغاز مرحله‌ای نو در تحولات ساختاری حوزه تصریح کرد: اکنون در پرتو ایده‌های جدید، تجربه‌های اندوخته‌شده و در آستانه طراحی برنامه پنج‌ساله دوم حوزه، دوره جدیدی شروع شده است.
وی ادامه داد: برای همه بخش‌ها یک پیوست داریم؛ هر معاونت یک کتابچه دارد و می‌داند مهم‌ترین کارهایی که در این دوره جدید باید دنبال کند، چیست. با نگاهی که از منشور «حوزه پیشرو و سرآمد» به‌دست آوردیم، ان‌شاءالله مجموعه برنامه پنج‌ساله دوم با آن نگاه بازخوانی و بازسازی می‌شود و همه طرح‌ها با یک رویکرد جدید که برآمده از منشور است، بازخوانی خواهد شد.
آیت الله اعرافی در ادامه، مقدمه دوم سخنان خود را به بحث تبلیغ اختصاص داد و آن را یکی از مهم‌ترین ارکان حوزه‌های علمیه دانست. وی با تأکید بر جایگاه تبلیغ به مثابه «غایة‌القصوای» همه نظامات حوزه، تصریح کرد: این تعریف یک مفهوم عام است که باید دنبال شود و بر همه بخش‌های حوزه سایه بیفکند. البته بخش خاص آن، در حیطه معاونت تبلیغ قرار می‌گیرد.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به تأکیدات رهبری و اسناد راهبردی حوزه در این زمینه خاطرنشان کرد: با توجه به سخنرانی دو سال قبل رهبر معظم انقلاب و آنچه در منشور «حوزه پیشرو و سرآمد» آمده است، کارهای بسیاری در زمینه تبلیغ باقی مانده که باید دنبال شود.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به پراکندگی نهادهای تبلیغی کشور اظهار کرد: مشکل بزرگ تبلیغ در کشور این است که راهبر واحد ندارد.
وی ادامه داد: ما با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی، حرکتی برای انسجام این مجموعه‌ها آغاز کردیم و با وجود برخی مشکلات اولیه، اکنون سه تا چهار نهاد تبلیغی به صورت هماهنگ عمل می‌کنند. اعزام‌های تبلیغی اخیر یکی از نتایج این هماهنگی بود که ۳۰ تا ۴۰ هزار اعزام انجام شد.
مدیر حوزه‌های علمیه با تأکید بر ضرورت پیگیری دقیق پیوست‌های تبلیغی گفت: اکنون باید پیوست‌ها را به طور جدی دنبال کنیم. مصوبه شورای معاونان در هفته گذشته نیز این بود که هر معاونت و بخش مهم، دریافت خود از منشور رهبری و توصیه‌های ایشان را جمع‌آوری کرده و به صورت یک جدول برنامه‌ای و زمانی ارائه دهد.
آیت‌الله اعرافی در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت و جایگاه مرکز تخصصی دین و فضای مجازی پرداخت و با اشاره به حوزه‌های مرتبط با این مرکز، از جمله رسانه، فضای مجازی، هوش مصنوعی، علوم شناختی، علوم اسلامی دیجیتال و علوم انسانی اسلامی دیجیتال، تأکید کرد که این شش محور، شاه‌کلیدهای حرکت این مرکز به شمار می‌آیند که با همت جمعی از دوستان راه‌اندازی شده است.
وی گفت: در منشور آغازین فعالیت مجتمع تبلیغ واژه‌ای کلیدی و راهبردی ذکر شده بود که از ارکان اصلی این مرکز محسوب می‌شود و آن عبارت است از «بازنمایی حوزه و اندیشه اسلامی در فضای مجازی». آیت‌الله اعرافی افزود: امروز باید به این عبارت هوش مصنوعی و فضای دیجیتال را نیز افزود، چرا که معتقدیم ذخایر حوزه باید در فضاهای نو و جدید، با بهترین شیوه‌ها و ابزارها، و از طریق دقیق‌ترین مسیرها تجلی یابد و جلوه‌گر شود.
مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه به چهار اقدام مهم طی یک دهه گذشته به ویژه در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: اول طراحی رشته‌هایی که پاسخگوی نیازهای آینده حوزه در این حوزه‌های تخصصی باشد؛ دوم تأسیس و طراحی یک مرکز پژوهشی و تحقیقاتی که هم پشتوانه علمی نظام آموزشی این رشته‌ها باشد و هم به تولید ادبیات علمی و توسعه مطالعات در این عرصه کمک کند؛ سوم استفاده از دستاوردهای طراحی رشته و مرکز پژوهشی برای تولید منابع، متون، فناوری‌ها و ابزارهای لازم برای مطالعات و آموزش؛ و چهارم راه‌اندازی انجمن مطالعات دین و فضای مجازی که به عنوان یکی از انجمن‌های جدید علمی حوزه شکل گرفته است.
آیت‌الله اعرافی بیان کرد که این مجموعه اقدامات، به شکل‌گیری زیرساخت‌های علمی و پژوهشی حوزه در فضای دیجیتال و هوش مصنوعی کمک کرده و زمینه‌های توسعه علمی و عملی حوزه را فراهم ساخته است.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به فعالیت‌های مرکز تحقیقات علوم اسلامی نور، این مرکز پیشرو و مؤثر در فضای حوزه را معرفی کرد که با پیگیری‌های حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی توانست مجوز شورای اعطا را برای فعالیت به عنوان «مرکز علوم انسانی اسلامی دیجیتال» دریافت کند.
وی همچنین به ایجاد چند ستاد راهبری مرتبط اشاره کرد که از جمله آنها می‌توان به ستاد راهبری هوش مصنوعی و شورای تازه تأسیس هوش مصنوعی اشاره کرد که آفاق امیدوارکننده‌ای در توسعه فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در حوزه باز می‌کند.
آیت‌الله اعرافی خاطرنشان کرد که علاوه بر این فعالیت‌های رسمی، برخی اقدامات غیرساختاری و خارج از نهاد حوزه مانند فعالیت مؤسسه علم و تمدن را نیز دنبال می‌کند و توصیه کرد برای بهره‌مندی بیشتر، ارتباط مستمر با این مؤسسه، مرکز نور و برخی مراکز تهران حفظ شود تا دورنماهای نوینی در حوزه‌های آموزشی، پژوهشی و مطالعاتی مرکز تخصصی دین و فضای مجازی شکل بگیرد.
وی در حوزه تبلیغ نیز از آغاز فعالیت‌های مرکز تخصصی دین و فضای مجازی در مجتمع تبلیغ خبر داد و آن را حرکتی نوین و پایه‌ریزی شده در چارچوب تحولات فناوری دانست که باید بیش از پیش توسعه و گسترش یابد.
آیت‌الله اعرافی این مجموعه اقدامات را گام نخست دانست و خطاب به اساتید و طلاب حاضر گفت که آینده این تحولات کلان در دست خود آنان است.
وی تأکید کرد که شخصیت‌های بزرگی که هم پایگاه حوزوی مستحکم و هم آشنایی با قلمروهای نوین علمی و فناوری داشته باشند، باید این افق‌ها را دنبال کرده و تحولات مهمی رقم بزنند.
مدیر حوزه‌های علمیه با طرح این پرسش که «ما با این قلمرو فضای مجازی و هوش مصنوعی و منظومه‌ای که اشاره شد، چه مناسباتی داریم؟» گفت که باید به چند نکته کلیدی توجه داشت.
وی تأکید کرد که اولین محور، مفاهیم بنیادینی است که اسلام و علوم اسلامی باید بر این قلمروها بتابانند. او با اشاره به اینکه این محور شامل چهار بخش است، افزود: امتداد فلسفه اسلامی در قلمرو فضای مجازی، رسانه، هوش مصنوعی و امثال آن؛ فقه و حقوق ناظر به این حوزه‌ها؛ اخلاق و ارزش‌های مرتبط با این حوزه‌ها و نگاه منسجم و نظام‌مندی که با تکیه بر همان پایه‌ها مباحث اندیشه تمدنی اسلام را از منظر مطالعات امروز و آینده استخراج کند.
آیت‌الله اعرافی با بیان اینکه این چهار محور اصلی در عناوین رشته گرایش‌ها نیز گنجانده شده، افزود: باید در این حوزه‌ها مجتهدان و فیلسوفانی داشته باشیم که بتوانند در این فضاها سخنانی حکمی و مبتنی بر اندیشه دینی بگویند.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه این همان محور پرتویی است که اندیشه و علوم اسلامی بر این حوزه‌ها می‌افکند، افزود که این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی سپس به محور دوم در این عرصه پرداخت که مربوط به تأثیر متقابل فناوری و علوم و اندیشه اسلامی است. وی بیان کرد: تحولات فناوری رخ خواهند داد و این فناوری‌ها بر فکر، معیشت و معرفت بشر حاکم خواهند شد. اگر ما در انتظار بمانیم، از این غافله عقب می‌مانیم. باید ببینیم چگونه می‌توان این فناوری‌ها را در خدمت اندیشه دینی قرار داد.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به پنج عنوان مهم ذیل محور دوم توضیح داد که اولین عنوان به کارگیری فناوری‌های متنوع در قلمرو منابع و متون اسلامی است که دوستان در حال فعالیت روی آن هستند.
وی افزود: هدف این است که به نقطه‌ای برسیم که کاربست هوش مصنوعی و فناوری‌های دائما رو به پیشرفت، با استفاده از گراف‌های دانش، تحولاتی در شناخت منابع و متون دینی ایجاد کند.
مدیر حوزه‌های علمیه با تاکید بر اینکه باید به تأثیر این فناوری‌ها بر علوم اسلامی توجه ویژه‌ای داشت، گفت: باید علوم اسلامی را در پرتو این فناوری‌ها ارتقا داده، هم تحصیل کنیم و هم تعمیق ببخشیم.
وی با اشاره به نگرانی‌هایی که گاهی در عرصه هوش مصنوعی و اجتهاد مطرح می‌شود، گفت: ما کاملاً به این موضوع واقفیم که نظام اجتهاد، تقلید و ولایت امری انسانی، زنده و حقیقی است، اما ابزارهای هوش مصنوعی قوی می‌توانند راه را آسان‌تر کنند، عمق بخشیده و آفاق جدیدی بر علوم اسلامی بگشایند.
آیت‌الله اعرافی به عنوان سوم پرداخت و افزود که باید از این فناوری‌ها برای تبیین و ترویج معارف اسلامی و تبلیغ آن برای بشریت امروز بهره برد.
وی با اشاره به عنوان چهارم، اظهار داشت که در موسسه علم و تمدن چند پروژه مرتبط با حکمرانی اسلامی در حال اجراست و بررسی می‌شود که این فناوری‌ها چه خدماتی می‌توانند در این حوزه ارائه دهند.
آیت‌الله اعرافی همچنین درباره نظام اداری حکمرانی حوزوی توضیح داد که در دوره جدید به همه معاونت‌ها اعلام شده است که باید وارد حوزه هوش مصنوعی در قلمرو کاری خود شوند و معاونت فناوری مرکز مدیریت مأمور پیگیری این موضوع شده است.
مدیر حوزه‌های علمیه با تأکید بر ضرورت پیشروی در حوزه علوم شناختی خاطرنشان کرد: امروزه مباحث علوم شناختی با هوش مصنوعی گره خورده‌اند و در طراحی آینده باید موضوعات پیچیده این حوزه‌ها مورد توجه قرار گیرد. ما باید پیشگام باشیم و به این عرصه‌ها نیز وارد شویم.
آیت‌الله اعرافی در ادامه سخنان خود با اشاره به انتظار از مرکز تخصصی دین و فضای مجازی در پرتو مباحث مطرح‌شده، تصریح کرد که نخستین انتظار، تربیت نیروی حوزوی آشنا و مسلط به این حوزه‌ها است.
وی گفت: سخت نمی‌گیریم، اما از سوی دیگر سختگیرانه این است که این مرکز باید فیلسوفان و فقیهانی ناظر به این مسائل تربیت کند تا بتوانند جریان دانش را به پیش ببرند.
آیت‌الله اعرافی افزود که اگرچه همه فراگیران ممکن است علاقه‌مند یا مایل به این سطح نباشند، اما تربیت کارشناسان قوی و مبتنی بر نگاه عمیق حکمی و اجتهادی حوزوی باید در اولویت قرار گیرد و این ویژگی است که مرکز را از دیگران متمایز می‌کند.
وی با تأکید بر اهمیت این موضوع ادامه داد که برخی از درس‌های آزاد مجتمع تبلیغ باید معطوف به این موضوعات شود تا نیروی توانمند تربیت گردد.
مدیر حوزه‌های علمیه افزود که وظایف مرکز تخصصی دین و فضای مجازی تنها محدود به تربیت نیرو نیست، بلکه شامل تولید ادبیات علمی مرتبط با این مباحث در فضای حوزه، تولید محتوای علمی درباره منابع و متون، تولید محتوای تبلیغی، حکمرانی اسلامی و نظام اداری حکمرانی حوزوی می‌شود.
آیت‌الله اعرافی به بررسی مناسبات علوم اسلامی با تحولات فناوری و آماده‌سازی برای مشارکت در تولید منابع و محتوا برای دانشگاه‌ها اشاره کرد و بیان داشت که تربیت استادان دانشگاه و تهیه اسناد و طرح‌های ملی از دیگر وظایف مهم مرکز است.
وی با اشاره به فعالیت‌های اخیر اساتید حوزه در نقاط مختلف کشور خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر، اساتید حوزه علمیه در ده‌ها نقطه کشور در طرح‌ها، اسناد و مقررات، حضور و مشارکت فعال داشته‌اند.
آیت‌الله اعرافی اضافه کرد که در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که به زودی توسط رهبر انقلاب اسلامی ابلاغ خواهد شد، بیش از ۲۰۰ نفر از اساتید برجسته حوزه حضور داشته و بسته‌ای تهیه و به معظم‌له ارائه شده است. ایشان این بسته را برای رؤسای قوای سه‌گانه و شوراها ارسال کردند و جلسات متعددی نیز برگزار شد که تأثیرات قابل توجهی داشته است.
مدیر حوزه‌های علمیه به عنوان نمونه به نقش حوزه علمیه در تدوین قانون بانکداری اسلامی اشاره کرد و آن را یکی از اقدامات مهم و پایه‌گذاری‌شده حوزه در این عرصه دانست.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به ضرورت نگاه فراتر از مرزهای داخلی بیان داشت که علاوه بر تولیدات محتوایی درون‌حوزوی و پیشبرد قافله علم، باید به مدیریت این عرصه در کشور و سپس در سطح جهانی نیز توجه شود.
وی تأکید کرد: همین الان اگر به سازمان ملل و یونسکو مراجعه کنیم، باید بتوانیم بگوییم که حوزه، بسته‌های نظری و اندیشه‌ای لازم برای این مباحث را آماده دارد؛ زیرا موضوعات مرتبط با هوش مصنوعی در جهان بسیار مورد توجه است و از منظر بیرونی نیز به شدت مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد که برای آنها نیز باید اندیشه کرد و تولیدات علمی انجام داد.
آیت‌الله اعرافی با تأکید بر نقش گروه‌های حاضر در این مرکز، خاطرنشان کرد که این جمع آغازگران مسیر مهمی هستند و تجربیات سی‌چهل ساله نشان داده است اگر پایه‌های حرکت محکم باشد، استمرار آن تضمین خواهد شد.
وی گفت: شما مصداق «سَنَ سُنَّةً حَسَنَةً...» هستید و باید دوره‌های نخست این مرکز را با قوت علمی، محتوایی و همه شرایط لازم به خوبی اجرا کنید. پایه‌ریزی این حرکت بسیار اهمیت دارد و تأثیر عمیقی بر آینده آن خواهد گذاشت.
مدیر حوزه‌های علمیه سپس به اهمیت آشنایی با تحولات جهان خارج از حوزه اشاره کرد و بیان داشت: باید بدانیم در دنیا چه اتفاقاتی می‌افتد.
وی ظرفیت عظیمی برای اندیشه اسلامی و معارف اهل بیت علیهم‌السلام در عرصه جهانی برشمرد و افزود که در کنار این ظرفیت، آسیب‌های فراوانی نیز وجود دارد که باید به آن توجه شود.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به منشور حوزه پیشرو و سرآمد یادآور شد که باید به وجود رقبایی که سال‌ها قبل غیرفعال بودند اما امروز فعال و هوشیار شده‌اند، توجه جدی کرد.
وی در ادامه تأکید کرد که فهم این واقعیت‌ها نباید باعث سایش یا لرزش در مسیر شود و نباید از مبانی و اصول عبور کنیم.
آیت‌الله اعرافی یادآور شد که حفظ تعادل میان پایبندی به مبانی و توجه به تحولات، کار دشواری است که شخصیت‌هایی همچون شهید صدر، شهید مطهری و استاد مصباح می‌طلبد. وی از حاضران خواست تا با استقامت و بصیرت مسیر این بزرگان را ادامه دهند.
آیت‌الله اعرافی در پایان سخنان خود مسئولین، اساتید و طلاب را به همکاری و تلاش مشترک برای تحقق آرمان‌های بزرگ اسلام، انقلاب اسلامی و ساختن آینده‌ای روشن فراخواند و گفت: باید در کنار هم به آرمان‌های بزرگ اسلام، انقلاب اسلامی و آینده‌ای که باید رقم بخورد بپردازیم و خدمت کنیم.
ارسال نظرات