مناطق آزاد ایران؛ فرصت‌های طلایی از دست می‌رود؟

کمال ابراهیمی کاوری یادآور شد: در چشم‌انداز 20 ساله توسعه کشور، مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی جایگاهی کلیدی و چندوجهی یافته‌اند؛ نقشی که فراتر از کارکردهای سنتی این مناطق در قالب واردات، معافیت‌های گمرکی یا جذب مقطعی سرمایه تعریف شده است.

وی با بیان این‌که امروز، مناطق آزاد به‌عنوان پیشران‌هایی برای توسعه منطقه‌ای، تسهیل تجارت بین‌الملل، تولید صادرات‌محور و ایجاد پیوندهای راهبردی با اقتصاد جهانی شناخته می‌شوند، افزود: با توجه به ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی ایران، به‌ویژه هم‌مرزی با 15 کشور، دسترسی به آبهای آزاد، موقعیت ترانزیتی و قرارگیری در مسیر کریدورهای بین‌المللی، مناطق آزاد می‌توانند نقشی راهبردی در تقویت دیپلماسی اقتصادی، افزایش صادرات غیرنفتی و تنوع‌بخشی به درآمدهای ارزی ایفا کنند.

وی ادامه داد: اما برای تحقق این نقش در افق 20 ساله، تغییر در نگاه راهبردی به سیاست‌گذاری، تحول در شیوه‌های مدیریتی، سرمایه‌گذاری زیرساختی و تعاملات منطقه‌ای امری ضروری است.

تحلیل‌گر مناطق آزاد اضافه کرد: مناطق آزاد باید به هاب‌ نوآوری، فناوری‌های نوین، شرکت‌های دانش‌بنیان و خدمات پیشرفته تبدیل شوند؛ یعنی از فضای سنتی تجاری فاصله گرفته و در مسیر رقابت‌پذیری بین‌المللی حرکت کنند. این هدف مستلزم توسعه زیرساخت‌های هوشمند، جذب سرمایه‌های فناورانه، حمایت از استارتاپ‌ها و تربیت نیروی انسانی تخصص‌محور است. همچنین پیوند مؤثر این مناطق با اقتصاد ملی باید تقویت شود تا نقش آن‌ها در زنجیره تأمین کشور و توزیع متوازن ثروت منطقه‌ای پررنگ‌تر گردد.

ابراهیمی بیان کرد: چشم‌انداز 20 ساله، حکایت از آینده‌ای دارد که در آن مناطق آزاد نه حاشیه‌های منفعل، بلکه مراکز فعال و تعیین‌کننده در جغرافیای اقتصادی کشور هستند؛ مناطقی که با نگاه فرامرزی، عملکرد صادراتی و تعامل مؤثر با اقتصاد جهانی، به موتور محرک توسعه ملی تبدیل می‌شوند. در این مسیر، بازتعریف قوانین، تحول در شیوه‌های مدیریتی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، می‌تواند به مناطق آزاد ایران جایگاهی تازه در نظام اقتصادی جهانی ببخشد.

وی تاکید کرد: تحقق این آینده، نیازمند اراده‌ای ملی، برنامه‌ریزی بلندمدت، بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی و در عین حال استفاده هوشمندانه از تجربیات بین‌المللی است؛ چشم‌اندازی که با حرکت مستمر، هدفمند و آینده‌نگر، می‌تواند مناطق آزاد را به محور توسعه پایدار، اشتغال‌زا و رقابت‌پذیر کشور بدل سازد.