ورزش؛ صحنه‌ای برای تجلی ایمان و حماسه
تأملی در نسبت تربیت بدنی، معنویت و تمدن‌سازی در پرتو بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، در میان ساحات گوناگون حیات انسانی، برخی عرصه‌ها دارای ظرفیت‌هایی هستند که چنانچه به نحوی درست و حکیمانه شناخته و هدایت شوند می‌توانند نقشی بی‌بدیل در پیشرفت تمدنی، تعالی اخلاقی و ارتقای هویت ملی و دینی ایفا کنند، ورزش از جمله این عرصه‌هاست؛ میدانی که نه تنها جولانگاه قوای جسمانی است بلکه به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌تواند آیینه‌ای برای انعکاس ایمان، تقوا، جوانمردی، و صفای روح انسان مؤمن باشد.
در بیانات معظم‌له نگاه به ورزش از دو منظر کلان و در هم تنیده قابل تأمل است: نخست به مثابه یک ضرورت اجتماعی و تمدنی که توجه به آن از ملزومات حرکت پیش‌رونده یک ملت به شمار می‌آید و دوم به عنوان میدانی فرهنگی، معنوی و حتی جهادی که روح آن نه در هیاهوی رسانه‌ای و مسابقات تجملی، بلکه در ایمان، اخلاص و غیرت دینی ورزشکار متجلی می‌شود.
ورزش، میدان رزم بی‌سلاح
رهبر معظم انقلاب در تعبیری کم‌نظیر، ورزش را با دفاع مقدس قیاس می‌کنند؛ آن‌گاه که بسیجیان، فارغ از تجهیزات پیشرفته دشمن، اما با سلاح ایمان و روحیه حماسی بر میدان جنگ مسلط شدند و تاریخ‌ساز گشتند، این نگاه، ورزش را از سطحی‌ترین برداشت‌ها فراتر می‌برد و آن را به جریانی از جنس مجاهدت و مسئولیت بدل می‌سازد، چنان‌که معظم‌له در بیاناتی در سال ۱۳۷۷ می‌فرمایند: «اگر در بخش ورزش سرمایه‌گذاری کنیم و درست بیندیشیم و تدبیر نماییم، بلاشک در میدان‌های ورزشی دنیا همان اتفاقی خواهد افتاد که در جنگ به‌وسیله بسیجی‌ها... افتاد.»(1)
در این نگرش، ورزش تنها یک رقابت جسمانی نیست، بلکه نوعی رزمایش فرهنگی، اخلاقی و ایمانی است که در آن هر پیروزی معنادار حاکی از غلبه‌ی روح بر ماده و فرهنگ مقاومت بر نظام سلطه است.
آسیب‌شناسی فضای ورزشی؛ فقر تدبیر و فقر معنا
یکی از نکات مهمی که در بیانات رهبر معظم انقلاب مکرراً بازتاب می‌یابد دو کاستی اساسی در فضای ورزشی کشور است: نخست فقدان برنامه‌ریزی و مدیریت فنی دقیق و مبتنی بر آینده‌نگری و دوم کمبود فضای معنوی و فرهنگی در ورزش است(2)، معظم‌له از یک‌سو بر لزوم تربیت و استفاده از تکنیک و فناوری‌های روز تأکید می‌کنند، و از سوی دیگر می‌فرمایند: «محیط ورزشی ما باید محیط عفیفی باشد، در آن بایستی هرزگی، شلختگی و هر چیز غیرعفیفانه مشاهده نشود... ما باید این فضا را در محیط ورزشمان به وجود آوریم.»(3)
بر اساس این رهنمود فرهنگ ورزشی اسلامی صرفاً در تکنیک و تمرین خلاصه نمی‌شود بلکه در فضای حاکم بر ورزش نیز باید بازتاب یابد؛ فضایی که در آن حیا، معنویت، ادب، تواضع و روح جوانمردی جزء جدایی‌ناپذیر ورزش باشد.
ورزش؛ از بسم‌الله تا دعا
یکی از زیباترین توصیفات رهبر معظم انقلاب از فضای مطلوب ورزش، بازگشت به سنت‌های پهلوانی ایرانی و اسلامی است؛ آنجا که ورزشکار، خاک گود را می‌بوسید و میدان را با «بسم‌الله» آغاز و با «دعا» پایان می‌داد، این سنت‌ها به‌راستی مظاهر یک روحِ دینی و عمیق در ورزش‌اند که نه‌تنها جسم که جان را تربیت می‌کنند.
معظم‌له می‌فرمایند: «محیط ورزش را محیط دینی و اسلامی، محیط توسل و توجه و محیط اعتقاد به خدا قرار دهید، اگر می‌خواهید ورزش پیش برود این‌طور پیش خواهد رفت.»(4)
این تأکید ناظر به آن است که ورزش در جامعه اسلامی نه تنها به تقویت بنیه بدنی که به ارتقای بنیه معنوی و روحی می‌انجامد، ورزشگاه،اگر به‌درستی مدیریت شود می‌تواند همان مدرسه‌ی تربیت انسان تراز انقلاب اسلامی باشد؛ انسانی که هم قامت راست دارد و هم نیت راست.
راهبرد آینده؛ جذب مؤمنان، نه دفعشان
یکی از مهم‌ترین راهبردهای ارائه‌شده در کلام رهبر معظم انقلاب، جذب نیروهای مؤمن و انقلابی به ساحت ورزش است، نه صرفاً به عنوان ورزشکار بلکه به عنوان مربی، مدیر، کارشناس، داور و حتی ناظر فرهنگی، این حضور سبب می‌شود فضای ورزش به سمت اخلاق و معنویت سوق یابد و زمینه برای الگوسازی دینی از چهره‌های ورزشی فراهم گردد.
در تعبیر نورانی ایشان آمده است: «اگر بخواهید روح ورزش را تقویت بکنید، شما باید حزب‌اللهی‌ها و مؤمنین به دین و به انقلاب را در سرتاسر میدان ورزش بیاورید... وقتی پای بچه‌های مؤمن به میدانی برسد... خوب خواهد شد.»(5)
از این منظر، سیاست‌گذاری ورزشی در نظام اسلامی نباید بی‌تفاوت به فرهنگ باشد؛ بلکه می‌باید در پی آن باشد که عرصه ورزش را تبدیل به فضای آزمون و عرضه فضائل انسانی نماید.
ورزش، تجلی‌گاه تمدن نوین اسلامی
ورزش در منظومه فکری رهبر انقلاب، نه یک تفنن اجتماعی بلکه جزئی جدایی‌ناپذیر از منظومه تمدن‌سازی اسلامی است، تمدنی که در آن انسان تراز هم در میدان علم و اندیشه پیشتاز و هم در میدان جسم و روح تندرست و مؤمن است؛ اگر جامعه‌ای بخواهد ورزش را صرفاً از دریچه قهرمانی‌های جهانی و سکوهای افتخار بنگرد بی‌تردید بخشی از حقیقت آن را نادیده گرفته است، اما اگر با نگاهی جامع، متعالی و تمدن‌ساز به آن بنگرد ورزش بدل به یکی از ستون‌های اعتلای اخلاقی و اجتماعی جامعه خواهد شد.
بدین‌سان بر ماست که ورزش را نه فقط برای پیروزی که برای پاکی، نه فقط برای شهرت که برای شرافت،و نه فقط برای نمایش قدرت که برای اثبات معنویت برگزینیم.
مهدی الهی
........................................
پی نوشت:
(1) به مناسبت هفته جوان 1377/2/7
(2) همان
(3) همان
(4) در افتتاحیه مانور فرهنگی، ورزشی جانبازان و معلولان کشور 1376/6/15
(5) همان
ارسال نظرات