یادداشت؛
از دغدغه مسکن تا راهکار ملی؛ روایت اقدام ماندگار امام خمینی
فرمان تاریخی امام خمینی (ره) مبنی بر افتتاح حساب ۱۰۰ و تاسیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تنها یک دستور اداری نبود، بلکه تجلی عزم ملی برای تحقق عدالت اجتماعی و خانه‌دار کردن محرومین بود.
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، حضرت امام خمینی (ره) معمار کبیر انقلاب اسلامی، شخصیتی چندوجهی و فراتر از یک رهبر سیاسی تجسمی از عدالت، شفقت و عشق به محرومان و مستضعفان بود.
در اندیشه امام راحل، عدالت اجتماعی صرفاً یک شعار یا یک آرمان سیاسی نبود، بلکه یک باور راسخ و برخاسته از اعماق وجود خویش بود؛ باوری که ریشه در آموزه‌های اسلام ناب محمدی (ص) داشت و در تمام ابعاد زندگی و فعالیت‌های ایشان تجلی می‌یافت.
امام (ره) محرومان و مستضعفان را نه صرفاً قشری آسیب‌پذیر و نیازمند کمک، بلکه هسته اصلی انقلاب و صاحبان حقیقی این نهضت عظیم می‌دانستند؛ آنها را سربازان گمنامی می‌دانستند که در کوران حوادث و سختی‌ها با ایمان و استقامت خود پایه‌های انقلاب اسلامی را مستحکم کردند.
ایشان بار‌ها و بار‌ها در سخنرانی‌ها، پیام‌ها و نوشته‌های خود، بر ضرورت حمایت از محرومان و رفع نیاز‌های اساسی آنها تاکید می‌کردند و معتقد بودند که تا زمانی که در جامعه‌ای فقر، بیماری، بی‌سوادی و نیاز وجود داشته باشد، نمی‌توان ادعای تحقق عدالت را داشت چرا که عدالت از منظر ایشان، یک مفهوم انتزاعی و تشریفاتی نبود، بلکه یک وظیفه شرعی و انسانی بود که بر عهده تمامی مسئولان و افراد جامعه قرار داشت.
در منظومه فکری امام راحل، عدالت اجتماعی به معنای ایجاد فرصت‌های برابر برای همه افراد جامعه، رفع تبعیض‌های ناروا، زدودن غبار فقر و محرومیت از چهره جامعه و تلاش برای تأمین حداقل نیاز‌های اساسی زندگی برای تمامی آحاد مردم بود.
مسکن مستضعفین، به عنوان یکی از اساسی‌ترین و حیاتی‌ترین نیاز‌های انسانی، همواره در صدر دغدغه‌های امام خمینی (ره) قرار داشت و ایشان به خوبی می‌دانستند که تا زمانی که افراد از داشتن سرپناهی امن و مناسب محروم باشند، نمی‌توانند به آرامش، آسایش و کرامت انسانی دست یابند و در مسیر رشد و تعالی مادی و معنوی قدم بردارند.
وضعیت اسفناک مسکن در سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی، به دلیل تبعات جنگ تحمیلی مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و کمبود منابع و امکانات، بسیار نابسامان و نگران‌کننده بود؛ بسیاری از خانواده‌های کم‌درآمد و محروم در شرایط نامناسب زندگی می‌کردند و توانایی تامین مسکن مناسب را نداشتند.
آنها در حاشیه شهرها، روستا‌ها و مناطق محروم در خانه‌های فرسوده بدون امکانات اولیه و در شرایط سخت آب و هوایی به سر می‌بردند؛ این وضعیت قلب امام خمینی (ره) را به درد می‌آورد و ایشان همواره به دنبال یافتن راه حلی اساسی و پایدار برای این معضل بزرگ بودند.
امام می‌دانست که حل این مشکل، نیازمند یک عزم ملی، یک تلاش جهادی و یک ابتکار خلاقانه است.
تولد یک ایده ماندگار: از فرمان الهی تا حرکت ملی
در اوج این دغدغه‌ها و نگرانی‌ها بود که فرمان تاریخی و الهام‌بخش حضرت امام خمینی (ره) در خصوص افتتاح حساب شماره ۱۰۰ در تمامی شعب بانک ملی ایران و تاسیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی صادر شد.
این فرمان، نه فقط یک دستور اداری، بلکه یک نقطه عطف سرنوشت‌ساز در تاریخ انقلاب اسلامی و سرآغازی برای یک حرکت جهادی عظیم در جهت تامین مسکن محرومین و تحقق عدالت اجتماعی بود؛ این فرمان، تجلی اراده الهی برای حمایت از مستضعفان و امیدآفرینی برای محرومان بود.
متن کامل فرمان امام (ره) که با روحیه ساده‌زیستی و تواضع ایشان درآمیخته، به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
ملت عزیز! برادران و خواهران دلیر و مبارز ـ ایّدهم الله تعالی
اینک به مرحلۀ حساسی از دوران انقلاب اسلامی خود رسیده ایم. دوران سازندگی، دورانی که باید از ثمرات انقلابمان مردم محروم و ستمدیدۀ ایران بهره‌مند شوند؛ دورانی که باید شکوه نظام عدل اسلامی را لمس کنید؛ دورانی که همه باید دست به دست هم بدهیم تا ریشۀ فقر و استضعاف را برکنیم. شما مردم شریف ایران در جریان مبارزه با استعمار و استثمار پیروزی بزرگی به دست آوردید و توانستید با اتکال به خدای متعال و وحدت کلمه و مشارکت همۀ قشر‌ها بر طاغوت زمان غلبه کنید و پشت ابرقدرتها را بلرزانید. اکنون نیز با خودیاری و همکاری برای مبارزه علیه فقر و محرومیت بسیج شوید، و با تأیید الهی به نجات مردم مستضعف کمر همت ببندید.
در رژیم منفور پهلوی مسئلۀ مسکن یکی از مصیبت بارترین مشکلات اجتماعی مردم ما بود. بسیاری از مردم در اسارت تهیۀ یک قطعه زمین و داشتن یک لانه بودند، و چه بسا تمام عمرشان را زیر بار بانک‌ها و سودجویان و غارتگران به سر می‌بردند تا بتوانند پناهگاهی را برای خود و فرزندانشان دست و پا کنند. قشر عظیمی از مستضعفان جامعه هم بکلی از داشتن خانه محروم بودند و در زوایای بیغوله‌ها و اتاقک‌های تنگ و تاریک و خرابه‌ها به سر می‌بردند؛ و چه بسا قسمت مهمی از درآمد ناچیزشان را بایستی برای اجارۀ آن بپردازند؛ و این میراث شوم برای ملت ما باقی مانده و اکنون جامعۀ ما با چنین مصیبتی دست به گریبان است. نظام اسلام چنین ظلم و تبعیضی را تحمل نخواهد کرد؛ و این از حداقل [حقوق] هر فرد است که باید مسکن داشته باشد.
مشکل زمین باید حل شود و همۀ بندگان محروم خدا باید از این موهبت الهی استفاده کنند. همۀ محرومان باید خانه داشته باشند. هیچ کسی در هیچ گوشۀ مملکت نباید از داشتن خانه محروم باشد. بر دولت اسلامی است که برای این مسئلۀ مهم چاره‌ای بیندیشد، و بر همۀ مردم است که در این مورد همکاری کنند.
اینجانب حسابی به شمارۀ ۱۰۰ در تمام شعب بانک ملی افتتاح کرده و از همۀ کسانی که توانایی دارند دعوت می‌کنم که برای کمک به خانه سازی برای محرومان به این حساب پول واریز کنند؛ و در هر محل از بین افراد صالح و مورد اعتماد، گروهی حداقل مرکب از سه نفر از مهندسان و کارشناسان شهرسازی و خانه سازی و یک نفر روحانی و یک نمایندۀ دولت انتخاب شوند تا با صرفه جویی و دقت کامل خانه‌های ارزان قیمتی بسازند و در اختیار محرومان قرار بدهند، و در این طرح به هیچ وجه پولی در برابر خرید زمین پرداخت نشود.
من امیدوارم همۀ کسانی که زمین‌های وسیعی در اختیار دارند به این امر مهم اسلامی ـ انسانی کمک کنند، و زمین‌ها را در مناطق مرغوب قابل سکونت در اختیار این طرح بگذارند؛ و نیز هرکس که توانایی دارد، در تأمین انواع مصالح ساختمانی به این خدمت اسلامی کمک و نیروی کار و کارگری به طور وسیع به کار افتد، و دولت نیز تصمیمات لازم را در تأمین آب و برق و اسفالت و وسایل ایاب و ذهاب و مدرسه و درمانگاه و دیگر نیازمندی‌های عمومی فراهم سازد.
بنیاد مستضعفین نیز باید به کمک این طرح بشتابد و از اموال مصادره شدۀ خاندان پهلوی و اطرافیانش در این طرح استفاده شود؛ و نیز دولت باید در طرح‌های اساسی و درازمدت خود برای حل این مشکل در سطح عموم طرح‌هایی تهیه کند؛ و اکنون این یک تجربۀ تازه از بسیج نیروی ایمان جامعه در راه تعاون اسلامی و مبارزه با محرومیت است که ملت با توفیق الهی باید از آن نیز سرفراز درآید.
من با کمال تواضع از ملت عزیز در این امر حیاتی استمداد می‌کنم و سلامت و سعادت همگان را خواستارم. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
این فرمان کوتاه، اما پرمغز، ابعاد مختلفی را در بر می‌گیرد و پیام‌های متعددی را به همراه دارد؛ از یک سو، بر ضرورت فوری و قطعی تامین مسکن برای محرومین و مستضعفین به عنوان یک اولویت ملی تاکید می‌کند و از سوی دیگر، راهکار عملی و نوینی برای تحقق این هدف را ارائه می‌دهد.
امام (ره) با افتتاح حساب ۱۰۰، بابی را برای مشارکت همگانی و گسترده در این امر خیر گشودند و از تمامی اقشار جامعه، از فقیر و غنی، از پیر و جوان، از شهرنشین و روستایی، خواستند تا با هر میزان توان مالی و غیرمالی، در این حرکت جهادی سهیم باشند. امام (ره) با این ابتکار، بار مسئولیت را از دوش دولت به تنهایی برداشتند و آن را به دوش همه مردم گذاشتند.
ایده درخشان افتتاح حساب ۱۰۰، در واقع تعبیر یک رویای دیرینه و آرزوی قلبی امام (ره) بود؛ رویای خانه‌دار شدن میلیون‌ها محرومی که سال‌ها در آرزوی داشتن سرپناهی امن و گرم به سر می‌بردند و در حسرت یک زندگی شرافتمندانه بودند.
این ایده خلاقانه، به سرعت مورد استقبال بی‌نظیر و پرشور مردم قدرشناس و نیکوکار ایران قرار گرفت و به یک حرکت ملی خودجوش و مردمی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی و غیرمالی تبدیل شد؛ مردم از سراسر کشور، با اهداء وجوهات شرعی، نذورات، هدایا و حتی پس‌انداز‌های اندک خود، در این امر خیر مشارکت کردند و نشان دادند که دغدغه محرومان، دغدغه همه ایرانیان است و هیچ‌کس نسبت به مشکلات همنوعان خود بی‌تفاوت نیست؛ این حرکت، نمادی از وحدت، همدلی و همبستگی ملی بود.
در راستای تحقق اهداف والای فرمان امام (ره)، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به عنوان بازوی اجرایی این طرح بزرگ، تاسیس شد؛ این بنیاد، وظیفه داشت تا با استفاده از منابع مالی جمع‌آوری شده از طریق حساب ۱۰۰ و همچنین کمک‌های دولتی، به طراحی، برنامه‌ریزی و ساخت مسکن برای محرومین و مستضعفین در سراسر کشور اقدام کند.
بنیاد مسکن، از همان ابتدای تاسیس، با تمام توان و ظرفیت خود تلاش کرد تا اهداف فرمان امام (ره) را محقق کند و در این راه، با وجود موانع و چالش‌های فراوان، دستاورد‌های چشمگیری نیز به دست آورد.
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، نقشی کلیدی و بی‌بدیل در تامین مسکن محرومین، توسعه مناطق روستایی، مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی و کاهش محرومیت از چهره جامعه ایفا کرده است.
این بنیاد، با ساخت هزاران واحد مسکونی مقاوم و ایمن در سراسر کشور، توانسته است گام‌های موثری در جهت بهبود کیفیت زندگی محرومان، کاهش آسیب‌پذیری در برابر حوادث طبیعی و ایجاد فرصت‌های اشتغال و کارآفرینی در مناطق روستایی بردارد.
این نوشتار، تنها گوشه‌ای از عظمت نگاه امام (ره) و برکات فرمان الهی ایشان در زمینه تامین مسکن محرومین و تحقق عدالت اجتماعی است؛ امید است که این راه پربرکت، همچنان ادامه داشته باشد و با تلاش و همت همه دلسوزان نظام، روزی فرا رسد که هیچ ایرانی محرومی از داشتن سرپناهی امن، مناسب و شرافتمندانه محروم نباشد و همه افراد جامعه، از یک زندگی عزتمندانه و برخوردار از حداقل امکانات رفاهی بهره‌مند شوند.
ارسال نظرات