از ایجاد قرارگاهی منسجم برای هدایت و پشتیبانی از تبلیغ تا ظرفیت سنجی تمام نقاط کشور با تدوین نقشه جغرافیایی فرهنگی

حجت الاسلام والمسلمین حسین رفیعی معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه های علمیه کشور در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، پیرامون مسئله «تبلیغ» و برنامه ها و افق پیش روی این معاونت سخن گفت.

رسا ـ تبلیغ چه اثر و جایگاهی در حوزه علمیه دارد؟

 تبلیغ دین مایه پایداری و بقاء حوزه علمیه است؛ تبلیغ دین در واقع یک معنای وسیعی دارد؛ تبلیغ یعنی پیام دین به جان، اندیشه و قلب مخاطبان و مردم برسانیم و این رساندن با روش های مختلفی نظیر سخنرانی، تألیف و پاسخگویی به سوالات و.. انجام می شود. وقتی تاریخ حوزه را بررس می کنیم، می بینیم حوزه سرشار از فضای تبلیغی بود؛ علما در برابر شبهات به میدان آمده و جامعه را به پیش می بردند؛ هم تهاجم داشتند و هم دفاع یک حصن و دژ مستحکم بودند. طبق روایات علما دژ مستحکم دین هستند و اگر اسلام بخواهد ضربه ای هم بخورد از همین ناحیه خواهد بود.

رسا ـ دلیل نگرانی رهبر معظم انقلاب در مورد مسئله تبلیغ و در سال گذشته چیست؟

انبیاء دعوت به خدا و توحید می کردند، علما هم در روایت هست که وارثان انبیاء هستند، و این وارثان رسالتشان دعوت به خداست. دقت کنید هجمه های صورت گرفته قبل انقلاب و بعد انقلاب را ببینید؛ بعد از انقلاب هجمه ها به دین به صورت قابل توجهی افزایش یافته است به سبب همین هجمه های بسیار امروز عرصه تبلیغ بسیار گسترده است، از پارک و سینما گرفته تا مسجد و هیئت و.. وسعت دارد. نگرانی رهبر معظم انقلاب در عرصه تبلیغ، یک نگرانی به جایی است. به دلیل همین هجمه هایی که علیه دین شده است، رهبری در این رابطه ابتدا فرمودند؛ تهاجم فرهنگی بعد شبیه خون فرهنگی و بعد ناتو فرهنگی بعد غارت فرهنگی و بعد قتل عام فرهنگی؛ این هجمه هایی است که ذهن و اندیشه و باور جامعه را هدف گرفته است. هجمه هم همه جانبه است؛ در عرصه اقتصاد و سیاست هم که فشاری وجود دارد به سبب تغییر فرهنگ دینی است. دشمن سعی دارد خوانش اسلام ناب در کشور وجود نداشته باشد.

رسا ـ به نظر شما اولین گام برای در اولویت قرار گرفتن تبلیغ چیست؟

برای اینکه بدانیم پیام دین را باید به کجا و چگونه برسانیم و چه محتوایی را تولید کنیم باید عرصه رویارویی دشمن را باید بشناسیم. امروز یک تمدن غربی با محوریت امریکا و اذنابش، از حکمرانی انقلاب اسلامی و الگو شدنش نگران هستند. ما یک دشمن با قدرت زیادی داریم و او با تمام قدرت رسانه ای و اقتصادی علیه ما هجمه ایجاد می کند. امروز هدف اصلی دشمن نوجوانان و جوانان هستند و قصد دارند میان جمهوریت و اسلامیت انقلاب تقابل ایجاد کنند؛ همان اتفاقی که در غرب اتفاق افتاد؛ آنها دین را در مقابل علم و سیاست قرار دادند؛ دین به شکلی جلوه دادند که ناکارآمد است. اما انقلاب اسلامی همه ادعاهای آنها را باطل کرد، چون میان دین، علم و سیاست یک هم آمیختگی ایجاد کرد که همه شبهات آنها را از بین می برد.

رسا ـ این هم آمیختگی ناشی از چیست؟

این  نظم و هم آمیختگی مبتنی از نظریه ولایت فقیه است که امام آن را عملی ساخت. به همین دلیل رهبر معظم انقلاب فرمودند بالاترین دستاورد انقلاب اسلامی تداوم انقلاب در مقابل هجمه ها و به چالش کشاندن امپراطوری غرب است. دشمن به دنبال این است این انقلاب نباشد؛ ما در عرصه تبلیغ باید این عرصه و صحنه را بشناسیم و بدانیم این دشمنی وجود دارد. و باید دقت کنیم دشمن  کجا را مین گذاری کرده، کجا عملیات می کند. اولین گام برای برنامه ریزی برای عرصه تبلیغ دشمن شناسی است. گاهی ما به اشتباه گرفتار مسائل فرعی می شویم و دشمن را اشتباه تشخص می دهیم و این یک آفت بزرگ است که باید اصلاح شود.

رسا ـ رهبر معظم انقلاب در سخنرانی تیر ماه سال گذشته بر روی تبلیغ تهاجمی تأکید داشتند، تحلیل و تبیین شما در مورد این نوع از تبلیغ چیست؟

در عرصه تبلیغ چند اتفاق را باید رقم بزنیم؛ جامعه تبلیغی ما باید از دشمن و فعالیت هایش به خوبی آگاه باشد؛ دشمن امروز درحال حمایت از فرق و ادیان انحرافی است و به هر طریقی تلاش می کنند اتقلاب را تضعیف کنند. ما باید در تقابل با دشمن علاوه بر عملیات پدآفندی، عملیات آفندی نیز داشته باشیم. عملیات آفندی نیازمند انسجام و آرایش جنگی است. یعنی باید ببینیم نقاط ضعف و چالش غرب کجاست، آنها را مورد حمله قرار بدهیم. مثلا در آمریکا ناامنی اجتماعی، بحران بهداشت، شکاف اجتماعی و... وجود دارد. آمریکا قصد تغییر خاورمیانه را داشت اما نتوانست چنین کند، آمریکا امروز در چالش جنگ اوکراین و غزه مانده است، آمریکا ابر بدهکار بین المللی است، امریکا نتوانست نزدیکان و رفقای خودش در قضیه اوکراین و غزه به خوبی با خود همراه کند. پس باید ضعف ها و نقاط قوت دشمن را شناسایی کنیم و طبق آن به دشمن حمله کنیم.

رسا ـ این تبلیغ تهاجمی چه باید ها و نباید هایی دارد؟

برای این تقابل نیاز به انسجام درونی و بیرونی داریم؛ در عرصه تبلیغ باید یک انسجام درونی ایجاد کنیم، یعنی هر مرکزی که به نوعی به تبلیغ مرتبط است، باید در شورای راهبری تبلیغ عضو شود که بخش زیادی از آن انجام شده است. باید یک انسجام کلان ایجاد شود. البته این حرکت شروع شده، یک شورای همتی در حوزه وجود دارد، که نهاد های فرهنگی درون حوزوی در آن حضور دارند. البته این آغاز راه و از ابتکارات آیت الله اعرافی است که باید استحکام پیدا کرده و عمیق تر و با شعاع بیشتر ادامه پیدا کند.

در این شورای همت نهاد ها در سیاست گذاری  و تقسیم کارهای مشترک  برای تبلیغ برنامه ریزی و گفت و گو می کنند؛ این شورا از جامعه الزهرا، جامعه المصطفی، حوزه علمیه برادران، سازمان تبلیغات، دفتر تبلیغات، سازمان اوقاف و امور خیریه، متشکل شده است. البته به نظر ما باید برخی نهادها همچون بسیج طلاب، نهاد رهبری در دانشگاه، شورای سیاست گذاری ائمه جمعه و جماعات، صداو سیما، قرارگاه قرب نیز در این شورا حضور داشته باشند.

رسا ـ این قرار گرفتن مجموعه های تبلیغی به چه صورت است؟ فقط گفت و گو و تصمیم گیری می کنند یا دست به یک نوع عملیات مشترک می زنند؟

این شورا یک قرارگاه عملیاتی کلان است، این مجموعه فقط برای اطلاع داشتن از کار و فعالیت هر نهاد نیست، بلکه هدف ترکیب اتحادی و زایش جدید است. مثلا، اگر حوزه بناست تربیت مبلغ کند، همه این نهاد ها بیایند و به این سیاست کمک کنند. یا به همین ترتیب، اگر سازمان تبلیغات بناست کار رسانه ای انجام دهد، حوزه ظرفیتش را در اختیارش قرار دهد.

رسا ـ در سطح پایین تر و عملیاتی کف میدان چگونه سیاست ها و برنامه های تصویب شده به اجرا در می آید؟

گام بعدی ما، ظرفیت سنجی تمام نقاط کشور است. یعنی کشور ما 31 استان دارد، ما به 31 نقشه جغرافیایی و فرهنگی نیاز داریم. باید ظرفیت ها و چالش های هر استان مشخص شود و بر اساس این شناخت کنشگری صورت بگیرد. اینکه مبلغی را خالی الذهن اعزام کنیم و یا مبلغ هر آنچه میل دارد به مردم منتقل کند اشتباه است. باید بررسی شود که مردم آن منطقه به چه تعالیمی بیشتر نیاز دارند و طبق آن مبلغ را مسلح کنیم.

به این صورت هر استانی دارای یک لشگر عملیاتی تبلیغی خواهد بود که زیر نظر نماینده ولی فقیه استان عملیات خواهد کرد. به این ترتیب همه نهاد های دارای مبلغ ذیل یک برنامه و هدایت فعالیت می کنند و این باعث اثرگذاری بیشتر خواهد شد. همه مبلغان در اختیار نماینده ولی فقیه هستند و از ناحیه ما حمایت می شوند.  هر استان یک فرمانده، لشکر و نقشه عملیاتی خواهد داشت و متناسب با آن منطقه کار خواهد کرد. حتی مجله مبلغانی که در حوزه چاپ می شود را باید به صورت تخصصی برای هر استان، جداگانه و متناسب آن استان  منتشر کنیم.

رسا ـ خود مبلغان چگونه به این نظام متصل می شوند و تبلیغ موسمی چه جایگاهی در این سیاست ها  دارد؟

 محور ارتباط مبلغان گروه های  تبلیغی است.در هر استانی ممکن است مناطقی وجود داشته باشد که دچار ضعف های جدی تری هستند، برای این بخش، گروه های تبلیغی را به صورت دائم و منظم جدای از اعزام های مناسبتی، اعزام خواهیم کرد، این رفت و آمد دائمی که صورت بگیرد باعث انس مردم با مبلغان و شناخت مبلغان از مردم و منطقه خواهد شد و در نتیجه یک حرکتی خوب در جهت رفع آسیب های دینی و اجتماعی ایجاد می شود. همانند زمانی که  در برخی مناطق کشور سیل می آمد و گروه های را برای  کمک رسانی به مردم اعزام می کردیم. در وضعیت جنگی اعزام مدام وجود دارد، اما در مناسبت ها  تقویت خواهد شد. و این کار مربوط به گروه های تبلیغی است. 

رسا ـ آیا فکری برای بررسی کیفیت تبلیغ و اثرگذاری کرده اید؟

علاوه بر هدایت و حمایت از گروه های تبلیغی، ما وظیفه نظارتی هم داریم. نظارت و ارزیابی ما صرفا بر اساس شاخص های کمی نیست، بلکه بررسی می کنیم که در زمان اعزام طلبه یا گروهی، معرفت دینی مردم چه تغییری کرده، این تغییرات آثاری دارد که برخی از این آثار، میزان حضور مردم در مسجد، اعتکاف، نمازجمعه و فعال سازی حلقات میانی است و طبق این ارزیابی مبلغان نیز رتبه بندی خواهند شد و براساس این رتبه بندی از مبلغان حمایت مادی و معنوی خواهد شد.

رسا ـ طلاب برای اثرگذاری بیشتر نیاز به فراگیری مهارت های تبلیغی متناسب زمان و مکان هم هستند، برای این مسئله چه تدبیری اندیشیده شده؟

ما امروز سالی 14 هزار طلبه نیاز داریم، و اگر کار به این روش انجام شود این تعدا طلبه هم تضمین شده است. این کاری است که باید به صورت گروهی و به مدد همه ظرفیت ها انجام شود. برای بالارفتن سطح کیفی تبلیغ برنامه های متنوعی در نظر گرفته ایم؛ آموزش نظام معرفتی، نظام بصیرتی و نظام مهارتی سه  محور این برنامه ها هستند. طلبه باید با هنر، سینما و هوش مصنوعی و فضای مجازی به خوبی آشنا باشد. باید مختصات نسل جدید را بیاموزد و طبق روحیات آنان تبلیغ کند.

در باب مطالب معرفتی و بصیرتی، حضرت آقا بیان داشتند که عقبه فکری دشمن را مورد هجوم قرار بدهید. پایه های تمدن غرب، امانیست، لیبرالیسم و سکولاریسم است و برای زدن این پایه ها برنامه ریزی خواهد شد و به مبلغان آموزش های کافی می دهیم.

تمام این سیاست ها با گفتمان سازی در میان جامعه حوزوی، اصلاح آیین نامه ها و برنامه ها امکان پذیر است. به عنوان مثال در حال آماده شدن هستیم که برای جشنواره فیلم فجر حداقل یک فیلم از حوزه ارائه شود. همچنین در تلاش هستیم نظام رتبه بندی  و آیین نامه هایی که موجب محدود شدن مبلغان می شود تغییر کند، که این نیازمند دعا و تلاش بیش از پیش است.