نشست علمی "قاعده سازی در فقه هنر؛ ضرورتها، بایسته ها و چالشها"
نشست علمی "قاعده سازی در فقه هنر؛ ضرورتها، بایسته ها و چالشها" از طرف گروه آموزشی، فرهنگی و اجتماعی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با ارائه حجت الاسلام دُرّی مدیر مدرسه فقه هنر برگزار شد.
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست علمی "قاعده سازی در فقه هنر؛ ضرورتها، بایسته ها و چالشها" از طرف گروه آموزشی، فرهنگی و اجتماعی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با دبیری حجت الاسلام حامد مهدوی یکتا (دبیر میز هنر و صنایع خلاق مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی) و با ارائه حجت الاسلام مصطفی دُرّی؛ (مدیر مدرسه فقه هنر) برگزار شد.
حجت الاسلام حامد مهدوی یکتا، دبیر علمی این نشست در ابتدا ضمن ارائه تعریف قاعده سازی اظهار داشت که قاعده سازی فقهی به معنای استخراج و تدوین قواعد کلی از احکام جزئی شرعی است که می‌تواند به عنوان یک چارچوب کلی برای استنباط احکام جدید مورد استفاده قرار گیرد. این قواعد به فقها کمک می‌کند تا در مواجهه با مسائل جدید، با استفاده از اصول کلی، احکام مناسب را استنباط کنند.
وی افزود: کتاب‌های فقهی زیادی با موضوع قواعد فقهی نوشته شده است اما الزاما قاعده سازی نکرده‌اند و حتی هیچ کدام «روش قاعده سازی» را بیان نکرده‌اند. با توجه به مواجهه با حجم عظیمی از مسائل جدید و مستحدثه و لزوم پاسخ گویی فقهی به آن‌ها، یکی از راه‌های پویایی فقه در همه موضوعات، حرکت فقه به سمت قاعده سازی است. یکی از این موضوعات مهم، هنر و قاعده سازی در فقه هنر است.
حجت الاسلام مهدوی‌یکتا ادامه داد: در فوائد و ضرورت‌های قاعده سازی به «یکسان‌سازی استنباطات»، «سهولت در استنباط»، «پاسخگویی به مسائل جدید»، «حفظ انسجام فقهی»، «تسهیل در حل تعارضات»، «حفظ مصالح عمومی» و... اشاره نمود.
در ادامه حجت الاسلام مصطفی درّی مدیر مدرسه فقه هنر به ارائه تعریف قاعده فقهی و تفاوت آن با مفاهیم مشابه مانند قاعده اصولی، نظریه فقهی، پارادایم فقهی، قانون فقهی و ضابطه فقهی پرداخت.
وی سپس دو ضابط قاعده فقهی را عدم امکان به کارگیری آن برای تمام ابواب فقهی و شمول آن برای چند موضوع متفاوت فقهی دانست.
دُرّی سپس یکی از بایسته‌های مهم قاعده سازی در فقه هنر را پرهیز از قواعد تکراری و غیر اختصاصی بیان کرد.
مدیر مدرسه فقه هنر، کارویژه مهم قاعده سازی در فقه هنر را ضابطه‌مند کردن دانش و جلوگیری از ورود خرافه و سخنان بی ضابطه و افراد غیردانشی در دانش دانست.
وی با بیان اینکه باید به سمت قواعد جدید فقهی و غیرتکراری برویم، گفت: ما در فقه شهر و شهرنشینی و فقه هنر ده‌ها قاعده را پیشنهاد دادیم ولی در برخی زمینه‌ها هیچ قاعده فقهی نداریم و این مشکل باید برطرف شود.
حجت الاسلام درّی با اشاره به برخی چالش‌های قاعده سازی در فقه هنر گفت: یکی از چالشها قواعد تکراری است و بیشتر قواعد فقهی معاصر با این مشکل مواجه هستند و بیشتر قواعد تکراری هستند، مدیران پژوهشی ما در زمنیه فقهی باید مقابل این مساله باستند.
وی گفت: چالش‌های دوم و سوم نیز خلط بین قواعد فقهی و قواعد مشابه و مبهم بودن تعریف قاعده فقهی از دیگر چالش‌های موجود است، گاهی قواعدی پیشنهاد می‌شود ولی دیگران آن را نمی‌پذیرند و معلوم نیست معیار و سنجش ایشان در تعریف قواعد چیست، متاسفانه هنوز به یک توافق بر سر تعریف قواعد فقهی و تفاوت آن با قواعد مشابه نرسیدیم.
حجت الاسلام دری اظهار داشت: گویا با مقاومتی در جامعه فقهی سنتی مواجه هستیم که قاعده فقهی را نپذیرند. این مقاومت البته در میان طرفداران رویکرد ترویجی و غیردانشی به موضوعات فقهی نیز وجود دارد.
وی روش قاعده سازی را نیز مورد توجه قرار داد و گفت: روش قاعده سازی امری نوپدید است و یکی از مهمترین روش‌ها شامل استفاده از ادله پرکاربرد دانش است، وقتی یک دلیلی پرتکرار می‌شود به احتمال زیاد قاعده فقهی است؛ روش دیگر آن نیز پیدا کردن جامع بین چند مسئله فقهی است؛ البته روش‌های دیگری نیز وجود دارد که ان شاءالله در ضمن کتاب مستقلی نگاشته خواهد شد.
ارسال نظرات