در نشستی خبری بیان شد؛
جزئیات برگزاری مدرسه زمستانه «فقه حکمرانی»؛ از تشکیل حلقه‌های علمی اجتهادی تا هدف حکمرانی اسلامی
دومین مدرسه زمستانه با محوریت فقه حکمرانی و حکمرانی اسلامی به صورت حضوری و مجازی در مدرسه خیرات خان حرم مطهر رضوی برگزار می شود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خراسان، حجت‌الاسلام سید حسن وحدتی شبیری، در نشست خبری دومین مدرسه فقاهت زمستانه گفت: مدرسه عالی فقاهت که به نام نامی عالم آل محمد(ع) از سه سال پیش، با تدبیر تولیت آستان قدس رضوی شکل گرفته، در پی آن است که مرجعی پاسخگو به نیاز‌های جامعه دینی امروز و نظام اسلامی، در داخل و خارج باشد.
وی ابراز کرد: بر اساس اصل چهارم قانون اساسی، تمام قوانین و نهادها باید مطابق با احکام شریعت مطهره عمل کنند؛ از همین رو باید فقیهانی در تراز جامعه دینی امروز تربیت شوند. این مدرسه بر اساس مطالبات رهبری معظم انقلاب و حوزه‌های علمیه شکل گرفته، تا مجتهدینی آشنا به مسائل روز و مقتضیات زمان تحویل جامعه و نظام دهد.
تشکیل حلقه‌های علمی اجتهادی
حجت الاسلام وحدتی شبیری ادامه داد: در این مدرسه، حلقه‌های علمی اجتهادی، مانند حلقه تعلیم و تربیت، حلقه فقه بین‌الملل، فقه جزا، فقه وقف و فقه اموال و عقود، فقه اجتماع و بعضی حلقه‌های دیگر فقه خانواده شکل گرفته است و به تدریج، بر حسب امکاناتی که در اختیار داریم و استقبال طلاب فاضل، حلقه‌ها توسعه پیدا می‌کند.
وی اضافه کرد: بر آن هستیم که در همه شاخه‌های علوم اسلامی، که انتظار می‌رود حوزه‌های علمیه در آن شاخه‌ها ورود کنند، بتوانیم دانشمندانی در تراز تحویل جامعه دینی و حوزه‌های علمیه دهیم.
استاد حوزه افزود: هدف ما پر کردن خلا‌های موجود و ورود به عرصه‌هایی است که به طور طبیعی دیگران ورود نمی‌کنند، اما نیاز‌های نظام است. یکی از حلقه‌های فعال در این مدرسه، حلقه فقه سیاست و حکمرانی است که فضلای و اساتید درجه یک از مشهد، قم و شهر‌های دیگر، هم از اساتید حوزه و هم دانشگاه، حضور پیدا می‌کنند و مباحثات علمی را به صورت تخصصی، دنبال می‌کنند.
مدرسه‌ای تمدن‌ساز
حجت الاسلام وحدتی شبیری بیان کرد: مدرسه عالی فقاهت، مدرسه‌ای تمدن‌ساز است؛ یعنی منابع انسانی، مجتهدان به روز را تربیت می‌کند تا بتوانند نرم افزار شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی را که مورد تاکید مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب بوده، تهیه کنند. مسئله و چالش‌های موجود در جامعه بیشتر مورد توجه ماست. یکی از چالش‌هایی که نظام با آن مواجه است، مسئله حکمرانی اسلامی است. ما قوانین عالی داریم، قوانینی که مطابق با شریعت اسلامی تدوین و تصویب شده است؛ اما پیاده‌سازی این قوانین نیاز به تدابیر جدیدتری دارد. قانون هر چه خوب باشد، اگر درست اجرا نشود، عقیم می‌ماند و به اهداف خود نمی‌رسد. از همین رو حکمرانی، رویکردی است که در این مدرسه دنبال می‌شود.
رئیس مدرسه عالی فقاهت عنوان کرد: اگر ما فقه تعلیم و تربیت داریم، احکام شرعی را از ادله استخراج می‌کنیم، اما پیاده‌کردن آن احکام نیاز به سازوکار دارد. این سازوکار را هم باید خود فقیه دنبال کند.
وی به تعریف علمی از حکمرانی و همچنین مقصود از حکمرانی اسلامی و فقه حکمرانی، که در این مدرسه زمستانه دنبال خواهد شد، اشاره کرد و افزود: حکمرانی، اعمال حساب‌شده قدرت و هم‌افزایی بازیگران مختلف، با محوریت حکومت، برای پیاده‌سازی قانون از طریق شکل‌گیری زنجیره‌ای از سیاست‌ها، راهبردها، قواعد، فرایندها، روش‌ها، ابزارها، نهادها، سیستم‌ها و برنامه‌هاست.
حجت الاسلام وحدتی شبیری با بیان اینکه حکمرانی دارای سه مرحله سیاست‌گذاری، تنظیم گری و تصدی‌گری، است، خاطرنشان کرد: ما بهترین احکام و دستورات را به صورت قانون‌گذاری عام در دین مبین اسلام داریم و معتقدیم که اگر فقیه بخواهد به صدور فتوای کلی و بیان حکم کلی شریعت بسنده کند، اهداف تعیین‌شده از ناحیه خداوند در قرآن شریف، ازجمله اقامه دین، محقق نخواهد شد. پس فقیه باید خود بر اجرای قانون و فتوای کلی که از شریعت به دست آورده است نظارت و سازوکار لازم را هم باید فراهم کند.
وی افزود: فقیه باید ناظر بر چالش‌ها در مسیر اجرای قانون باشد و نظارت کند بر اینکه سیاست‌های کلی در جهت اجرای قوانین تدوین شود. همچنین بر نظامات و نهاد‌هایی که باید قوانین کلی را اجرا کنند، نظارت داشته باشد. خود فقیه باید تصدی‌گری کند؛ یعنی وارد میدان شود، ببیند چالش‌ها کجاست و هم‌افزایی کند.
استاد حوزه افزود: اگر بخواهیم مثلاً قانون نماز را پیاده کنیم، باید نهاد‌های مختلف دست به دست هم بدهند. یک نهاد، حکومت است که قدرت برتر در جامعه است و امکانات در اختیار اوست. یک ضلع دیگر، نهاد‌های مردمی هستند؛ مانند نهاد‌های خیریه، کسانی که احسان می‌کنند، نیکوکاری می‌کنند و ثروت خود را وقف می‌کنند.
اجرای نظریه امامت در دین و معارف اسلامی
وی با اشاره به اینکه اگر حکمرانی بخواهد پسوند اسلامی به خود بگیرد، باید نظریه امامت را در دین مبین و معارف اسلامی را در خود اجرا کند خاطرنشان کرد: وقتی می‌گوییم حکمرانی اسلامی، یعنی امام مسلمین در راس جامعه وجود دارد و قدرت برتر در اختیار اوست؛ اما رابطه او با مردم، رابطه دلدادگی است.
یعنی هم امام، مردم را دوست دارد و هم مردم، امام و رهبر خود را از عمق جان دوست دارند. شما رهبران دینی را می‌بینید.
حجت الاسلام وحدتی شبیری ادامه داد: وقتی که امام خمینی در بهمن 1357 وارد تهران شد، دیدیم چطور خیابان‌های تهران مملو از جمعیتی شده بود که برای استقبال از امام‌شان آمده بودند. یکی از معجزات انقلاب اسلامی این است که مردم را همچنان در همان مسیر نگه داشت؛ به خاطر اینکه یک حکیم فرزانه، یک مجتهد مدیر و مدبر و آگاه به مقتضیات زمان و ساده زیست و زاهد به معنای واقعی، در رأس حاکمیت قرار گرفته است.
هدف حکمرانی اسلامی
رئیس مدرسه عالی فقاهت گفت: باید این رابطه الهی که رابطه ولایت است، در جهت اجرای دین و اقامه دین بسیج شود. در تعبیر حکمرانی اسلامی، می‌گوییم، حکمرانی اسلامی روش کار بسته شراکتی قدرت، بر پایه نظریه امامت و امت است و این موضوعی است که در حکومت‌های بشری امروز دیده نمی‌شود. در حکمرانی بشری که غربی‌ها به آن good governance، می‌گویند، این نکته وجود دارد که نهاد‌های مردمی و مدنی مشارکت کنند، اما یک نخ تسبیح وجود ندارد.
وی با تاکید بر اینکه در حکمرانی اسلامی، یک نخ تسبیح وجود دارد که این دانه‌های پراکنده را گرد هم جمع می‌کند و انرژی‌ها را در جهت اجرای قوانین الهی هم افزایی می‌کند، تصریح کرد: هدف حکمرانی اسلامی، در راستای اقامه دین، بسیج منابع، ساختارها، فرایندها، منابع انسانی و روش‌هاست. بنابراین، می‌بینیم که بسیج مردمی و حرکت‌های مردم‌پایه اساس حکمرانی اسلامی با محوریت ولایت فقیه است.
استاد حوزه افزود: اگر ما به آیات شریفه قرآن نگاه کنیم، می‌بینیم که قرآن شریف می‌فرماید: ما کتاب‌های آسمانی را فرستادیم و پیامبران را مبعوث کردیم تا خود مردم حرکت کنند و عدالت را در جامعه پیاده کنند. تأکید بر قیام مردم و تکیه در نظام اسلامی برای اصلاح جامعه بر دوش مردم است.
وی ادامه داد: اما در حال حاضر می بینیم یک باند تبهکار تا دندان مسلح صهیونیست، وقتی در مقابل یک گروه کوچکی به نام حماس قرار می‌گیرد، سر فرود می‌آورد و تمام شرایطی را که رقیب خود، حماس، می‌خواهد در اختیار او می‌گذارد و بدون ذره‌ای موفقیت، غزه را تخلیه می‌کند، اسرا را آزاد می‌کند و آنچه را که حماس خواسته، تقدیم آن می‌کند. چون حماس، مردم‌پایه است. شما می‌بینید در زیر این همه فشار‌ها و کشتن ها، کودکان، زنان و کهنسالان و ضعفا، زیر بمب‌ها از بین رفتند، اما مردم کوتاه نیامدند. این پاداش ایستادگی مردم پای حرکتشان است.
فقه حکمرانی مد نظر مدرسه عالی فقاهت
حجت الاسلام وحدتی شبیری گفت: یک معنای اخص و اصطلاحی خاص‌تری داریم به نام فقه حکمرانی که مدنظر ما در مدرسه عالی فقاهت است. فقه حکمرانی، علم به ضوابط و روش‌های فقهی اقامه و اجرای احکام در راستای اداره جامعه، با محوریت حکومت، نهاد‌های مردمی و مردم است. یعنی در واقع، در سایه حکومت اسلامی، دولت، نهاد‌های مردمی و خود مردم، هم‌افزایی می‌کنند و دست به دست هم می‌دهند، با راهبری یک رهبر فقیه و فرزانه و مدیر و مدبر، قوانین اسلامی را اجرا و پیاده‌سازی می‌کنند.
وی افزود: ما در مدرسه عالی فقاهت، حلقه‌های علمی اجتهادی تشکیل داده‌ایم. در رأس هر حلقه، یک مجتهد صاحب کرسی درس خارج، دغدغه‌مند در ساحت خاص، قرار گرفته است. عده‌ای از طلبه‌های فاضل که حداقل ده سال سابقه تحصیل در دوره خارج دارند و جوان، با نشاط فاضل و نخبه هستند، حول یک موضوع کار می‌کنند. ما اگر تعلیم و تربیت داریم، از حلقه تعلیم و تربیت خواسته‌ایم نیم‌نگاهی هم به حکمرانی تعلیم و تربیت داشته باشند.
فقیه باید ناظر بر اجرای فتوای قانون اسلام باشد
به گفته حجت الاسلام وحدتی شبیری، آموزش مهم است، اما قبل از آن تربیت مهم است، زیرا اگر انسان را درست تربیت نکنیم، فرد دانشمند، بمب هیروشیما را می‌سازد و انسان‌ها را نابود می‌کند. از همین رو باید سازوکار‌های اداری، نهاد‌های مردمی و نهاد‌های حکومتی شکل بگیرد. ما مدعی هستیم که فقیه باید ناظر بر اجرای فتوای قانون اسلام باشد و خلأ‌ها را ببیند و برای خلأ‌ها راهکار بدهد.
تلفیق سنت و مدرنیته
وی همچنین در خصوص فقه برای سایر علوم توضیح داد: تجربه‌های ارزشمندی در حوزه‌های علمی وجود دارد که با ظهور دانشگاه‌های مدرن کنار گذاشته شده است. ما سعی داریم با تلفیق سنت‌های کارآمد حوزه‌های علمی با روش‌های نوین دانشگاهی، الگوی آموزشی جدیدی ارائه دهیم. این الگو در دو سطح ارائه شده است، نخست، برای دانشگاه‌های علوم انسانی و دیگری برای دانشگاه‌های حکمت بنیاد./933/
ارسال نظرات