زنگ خطر «آئدس» در چابهار/ تلاش برای پیشگیری از «تب دنگی»

شهرستان‌های چابهار، کنارک و دشتیاری به عنوان نگین ساحلی جنوب شرق ایران، این روزها با چالش "هجوم پشه آئدس، ناقل بیماری خطرناک تب دنگی" دست و پنجه نرم می‌کنند.  بیش از 800 نقطه در این شهرستان‌ها به عنوان کانون آلودگی شناسایی شده‌اند و سایه تهدید شیوع گسترده این بیماری، بر زندگی مردم سنگینی می‌کند.

عباس بلوچی، سرپرست دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی چابهار، در گفت‌وگو با تسنیم از شناسایی بیش از 800 نقطه آلوده به پشه آئدس در شهرهای زیرپوشش این مجموعه شامل چابهار، دشتیاری و کنارک خبر داد و همچنین با تأکید بر اینکه اقدامات اولیه و کاربردی در حال انجام، از راه‌اندازی برنامه‌های اجرایی کمیته‌های پنج‌گانه کنترل بیماری تب دنگی در فاز جدید خبر داد. 

به گفته‌ بلوچی، این برنامه‌ها با رویکردی عملیاتی و هفتگی، بر شناسایی و از بین بردن پشه آئدس در نقاط مختلف شهر متمرکز شده‌اند و امید می‌رود با اجرای دقیق و برنامه‌ریزی شده‌ این برنامه‌ها، شاهد کاهش چشمگیر جمعیت پشه آئدس و در نتیجه، کاهش شیوع تب دنگی باشیم.  بلوچی با ابراز نگرانی از احتمال شیوع گسترده، بر اهمیت همکاری مردم و مسئولین در اجرای دقیق برنامه‌های کنترل بیماری تأکید کرد و افزود: "موفقیت در این نبرد، مستلزم همکاری همه جانبه است.  از مردم درخواست می‌کنیم تا در پاکسازی محیط اطراف خود و رعایت نکات بهداشتی نهایت همکاری را داشته باشند."

پیش از این نیز در 31 تیرماه سال جاری ایرج ضاربان سرپرست وقت دانشکده علوم پزشکی چابهار در گفت‌وگو با تسنیم گفته بود: شمار مبتلایان تب دنگی در محدوده تحت‌پوشش دانشگاه سه مورد در شهرستان چابهار بوده که این افراد نیز در خارج از کشور مبتلا شده‌اند و تاکنون گزارش انتقال داخلی و محلی نداشته‌ایم.

وی با اشاره به اینکه چابهار آلوده‌ترین شهر کشور از نظر وجود پشه ناقل بیماری تب دنگی محسوب می‌شود، ادامه داد: سال گذشته نیز 9 بیمار مبتلا به تب دنگی وارد چابهار شده بودند و با توجه به همسایگی با پاکستان نگرانی انتقال این بیماری به منطقه وجود دارد که  اگر بیمار قرنطینه نشود و در معرض پشه باشد، این بیماری هم به دیگران منتقل می‌شود.

اما این هشدارها تا چه اندازه به گوش مردم رسیده است؟ در گفت‌وگویی میدانی با شهروندان چابهاری، نگرانی‌های جدی از شیوع احتمالی تب دنگی به چشم می‌خورد. خانم مریم، یکی از ساکنین محله‌ کمب، می‌گوید: "ما هر روز شاهد افزایش پشه‌ها هستیم و با توجه به شنیدن حضور خبر پشه آئدس،  شب‌ها خواب راحت نداریم و نگران فرزندانمان هستیم که این پشه‌ها از همان نوع ناقل بیماری باشند. از مسئولین درخواست داریم اقدامات جدی در این زمینه انجام دهند."  آقای محمد بلوچزهی، ساکن دشتیاری نیز از کمبود امکانات و نبود آموزش کافی در خصوص پیشگیری از تب دنگی گلایه می‌کند و می‌گوید: "ما اطلاعات کافی در مورد چگونگی مبارزه با پشه آئدس نداریم.  آموزش‌های بیشتری نیاز داریم."

این نگرانی‌های مردمی، نشان از اهمیت آموزش همگانی و آگاه‌سازی جامعه در خصوص راه‌های پیشگیری از تب دنگی دارد.  علاوه بر اقدامات عملیاتی برای از بین بردن پشه آئدس، آموزش‌های عمومی در خصوص پاکسازی محیط، استفاده از پشه‌بند و دفع حشرات، می‌تواند نقش موثری در کنترل این بیماری داشته باشد.

راهکارهای کنترل پشه آئدس، فراتر از اقدامات صرفاً واکنشی است.  این راهکارها شامل "پاکسازی محیط، استفاده از حشره‌کش‌ها، استفاده از پشه بند، آموزش همگانی، نظارت و پایش مستمر و همکاری بین بخشی" می‌شود.

حذف آب‌های راکد در اطراف منازل، نظافت منظم محیط زندگی، تخلیه ظروف حاوی آب و ... از مهمترین اقدامات پیشگیرانه است. همچنین استفاده از حشره‌کش‌های مناسب و با نظارت کارشناسان بهداشت می‌تواند در کاهش جمعیت پشه آئدس مؤثر باشد. استفاده از پشه بند، به‌خصوص در شب‌ها، از گزش پشه‌ها و انتقال بیماری جلوگیری می‌کند. آموزش‌های عمومی در خصوص راه‌های پیشگیری از تب دنگی و نحوه مقابله با پشه آئدس نیز نقش حیاتی در کنترل این بیماری دارد.

نظارت مستمر بر نقاط آلوده و پایش جمعیت پشه آئدس، برای ارزیابی اثربخشی اقدامات انجام شده، ضروری است. همکاری بین بخش‌های مختلف دولتی و سازمان‌های مردم نهاد نیز برای هماهنگی اقدامات و افزایش اثربخشی برنامه‌ها، مهم است.

اما چالش‌های پیش روی کنترل این بحران، فراتر از کمبود امکانات و آموزش است.  فقر، کمبود دسترسی به آب سالم و سیستم فاضلاب مناسب در برخی مناطق چابهار، شرایط را برای تکثیر پشه آئدس مساعدتر می‌کند. این مسئله، نیازمند یک برنامه جامع و بلندمدت برای توسعه زیرساخت‌های شهری و بهبود شرایط بهداشتی در مناطق محروم است.

در کنار اقدامات عملیاتی،  توجه به جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی این بحران نیز ضروری است.  شیوع تب دنگی می‌تواند تأثیرات منفی بر اقتصاد منطقه، به ویژه در بخش گردشگری، داشته باشد. بنابراین،  مدیریت این بحران، نیازمند یک رویکرد چندبعدی و هماهنگ است که شامل اقدامات پیشگیرانه، درمانی و همچنین حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی از مردم آسیب دیده باشد.

مسئولان بهداشتی چابهار، در تلاش برای کنترل این وضعیت هستند، اما همکاری مردم و حمایت دولت، برای موفقیت در این نبرد حیاتی است.  بی‌توجهی به این مسئله می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.

گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های محلی نشان از نگرانی‌های فزاینده مردم از شیوع احتمالی تب دنگی دارد.  این گزارش‌ها،  بر لزوم اقدامات فوری و جدی برای کنترل جمعیت پشه آئدس تأکید می‌کنند.

در پایان، باید گفت که مبارزه با پشه آئدس و پیشگیری از شیوع تب دنگی در چابهار، نیازمند یک تلاش جمعی و هماهنگ است. همکاری مردم، مسئولین و سازمان‌های مرتبط،  کلید موفقیت در این نبرد است.  امید است با اجرای دقیق برنامه‌های کنترل بیماری و افزایش آگاهی عمومی،  این تهدید جدی برای سلامت مردم چابهار، به زودی مهار شود.