۷۰درصد قانون حمایت از خانواده و جمعیت اجرایی نشده است

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت پس از بررسی و تصویب از سوی نمایندگان در دهم آبان 1400 به تأیید شورای نگهبان رسید و از سوی قالیباف به رئیس جمهور ابلاغ شد و رئیس جمهور نیز جهت اجرا به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کرد.

طرح مذکور بر اساس اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی در مجلس، در یک کمیسیون مشترک بررسی و نمایندگان با اجرای آزمایشی آن به مدت 7 سال، موافقت کردند، بعد از هفت سال نمایندگان تصمیم به تمدید اجرای آزمایشی آن می‌گیرند یا آن را به قانون دائم تبدیل می‌کنند.

هدف این طرح تشویق جوانان برای ازدواج و تشویق خانواده‌ها برای فرزندآوری است و برای هر دوی این موارد حمایت‌ها و تسهیلاتی در نظر گرفته است.

بنابراین گزارش در طرح جوانی جمعیت مشوق‌هایی برای تسهیلات اشتغال، خرید مسکن، فرزندآوری و موارد این چنینی در نظر گرفته شده است. اما این طرح محدود به همین موارد نمی‌شود. آموزش مادران، حمایت از مادران باردار، مقابله با پدیده سقط جنین، سیاستگذاری عمومی جمعیت و در نهایت درمان ناباروری از دیگر مواردی است که در طرح مذکور به آن پرداخته شده است که در ادامه نگاهی گذرا به برخی تسهیلات قانون جوانی جمعیت می‌اندازیم.

*اعطای زمین و واحد مسکونی به خانواده‌ها

وزارت راه و شهرسازی طبق این قانون مکلف شده تا این امکان را برای خانواده‌ها پس از تولد فرزند سوم و بیشتر فراهم کند؛ در نتیجه این خانواده‌ها می‌توانند تنها برای بار دوم از کلیه امکانات دولتی بهره‌مند شوند.

همچنین در این قانون به تسهیلات مسکن خانواده‌ها پرداخته شده است و بر اساس آن، دولت مکلف است یک قطعه زمین واحد مسکونی حداکثر به میزان 200 متر مربع را منطبق با ضوابط و حد نصاب طرح‌ها و ضوابط روستایی و شهری به صورت مشترک و برابر به پدر و مادر اعطا کند. البته، این موضوع برای ساکنان روستاها و شهرهای کمتر از 500 هزار نفر و پس از تولد فرزند سوم و بیشتر است و در همان محل، بر مبنای هزینه آماده‌سازی فقط برای یک بار انجام می‌شود.

در این قانون دستگاه‌های اجرایی موظف شدند تا به صورت مشروط برای تامین و ارتقاء کیفیت مسکن، تخفیف هایی برای خانواده های دارای فرزند اعمال کنند. برای نمونه خانواده های دارای 3 فرزند زیر بیست سال، هزینه پایان کار و عوارض ساخت و ساز، کلیه هزینه های تخصیص شبکه و انشعابات و هزینه‌های خدمات نظام مهندسی را با 50 درصد تخفیف پرداخت می‌کنند که دولت، تمام تخفیف های مربوط به پروانه ساختمانی را از محل منابع عمومی خود در بودجه‌های سالانه باید پیش‌بینی کند.

*تسهیلات برای دانشجوهای متأهل

بخشی از قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، تسهیلاتی برای دانشجویان متأهل در نظر گرفته تا همه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی دولتی برای احداث یا تکمیل، تأمین و تجهیز خوابگاه‌های متأهلان اقدام کنند.

*ارائه سهام به فرزندان

همچنین بانک مرکزی باید برای متولدان سال 1400 به بعد، از طریق همین بانک ها و موسسات اعتباری و از محل پس‌انداز و جاری قرض الحسنه نظام بانکی و حذف تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج متقاضیان بالای 50 سال سن، تسهیلات قرض‌الحسنه تولد فرزند را پرداخت کند.

تسهیلات تولد فرزند نخست 10 میلیون تومان، فرزند دوم 20 میلیون تومان، فرزند سوم 30 میلیون تومان، فرزند چهارم 40 میلیون تومان و برای فرزند پنجم و بالاتر از 50 میلیون تومان است که این تسهیلات بدون الزام به سپرده گذاری مشمولان با شش ماه دوره تنفس است.

همچنین قانون مذکور دولت را موظف کرده تا برای هر فرزند از ابتدای سال 1400، ده میلیون تومان برای خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس، به نام فرزند اختصاص دهد.

*مادران با تولد فرزند دوم صاحب خودرو می‌شوند

شرکت های خودروساز داخلی هم در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت موظف شدند که یک خودروی ایرانی به قیمت کارخانه تحویل دهند. این خودرو به انتخاب و به نام مادر است و پس از تولد فرزند دوم به بعد در هر نوبت ثبت نام برای یک بار تحویل داده می شود.

*3 برابر شدن یارانه

بنابراین گزارش، سازمان هدفمندی یارانه‌ها نیز مکلف شده تا از محل درآمدهای ناشی از حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی، یارانه فرزندان خانواده های دهک های اول تا چهارم دارای حداقل سه فرزند را که شاغل نباشند، به صورت مشروط و بر اساس قانون برنامه ششم توسعه تا 3 برابر افزایش دهند.

دستگاه های نام برده شده در قانون برای به کارگیری، جذب و استخدام نیروی جدید به ازای تأهل و داشتن هر فرزند، باید یک تا حداکثر 5 سال به سقف محدوده سنی اضافه کنند. از سوی دیگر، به ازای تأهل و هر فرزند، دو درصد و مجموعاً حداکثر تا 10 درصد به امتیاز هر فرد اضافه خواهد شد.

*تسهیلات مرخصی زایمان در قانون جوانی جمعیت

دستگاه های مذکور همچنین اجازه تعدیل یا اعلام عدم نیاز مستخدمین دارای حداقل فرزند مادران باردار و دارای فرزند شیرخوار را نخواهند داشت.

مدت مرخصی زایمان با پرداخت تمام حقوق و فوق العاده های مرتبط به 9 ماه افزایش می‌یابد و در صورت درخواست مادر، تا دو ماه از این مرخصی در ماه های پایانی بارداری قابل استفاده خواهد بود که این مرخصی، برای تولد دوقلوها و چند قلوها 12 ماهه است.

این قانون در ماده‌های بعد خود به تسهیلات و مسائلی چون «غربالگری، افزایش ظرفیت پذیرش دستیار در رشته تخصصی ناباروری، ارائه درمانهای همزمان طب سنتی ایران به زوجین نابارور، شرایط اعطای مجوز مراکز فعال انتخاب همسر، شرایط تکریم مادران شاغل و باردار، تسهیلات خدمات حمل‌ونقل و هزینه استفاده از خدمات مراکز فرهنگی، ورزشی، تفریحی شهرداری‌ها، وظایف دستگاه‌ها برای تبلیغ فرزندآوری و...» پرداخته است.

*پس از 3 سال تنها 30 درصد قانون حمایت از خانواده و جمعیت اجرایی شده

قانون مذکور علی‌رقم اهمیت برای افزایش جمعیت و فرزند آوری متاسفانه از سوی دستگاه‌ها در طی این 3 سال پس از ابلاغ به درستی اجرا نشده که دیوان محاسبات نیز در گزارشات خود به اجرای ناقص این قانون اشاره کرده و نمایندگان نیز بارها درباره عدم اجرای درست آن تذکر دادند که در ادامه می‌خوانیم:

*عدم رعایت معافیت مالیاتی قانون جوانی جمعیت توسط 95 دستگاه

بنابراین گزارش، مهدی کیایی مشاور رئیس کل و سخنگوی هیات عمومی دیوان محاسبات درباره بررسی‌های این دیوان از اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت،گفت: در سال 1402، اشخاص حقیقی موضوع ماده (84) قانون مالیات‌های مستقیم، با رعایت شرایط مذکور در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، علاوه بر اعمال معافیت مذکور به ازای فرزند سوم و بیشتر که از آبان سال 1400 به بعد متولد شده‌اند، به ازای هر فرزند مشمول (%15) افزایش در تخفیف مالیاتی می‌گردیدند، لیکن تعداد 95 دستگاه معافیت مذکور را اعمال نکرده اند.

احمد راستینه سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس نیز ضمن انتقاد از عدم اجرای قانون حمایت از خانواده، گفت: قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت قانون حیاتی کشور است و امروز یکی از قوانین مهمی است که هم در راستای حمایت از خانواده و هم در راستای حمایت از جوانان و تشکیل خانواده و ازدواج آسان و هم در راستای افزایش جمعیت مورد توجه قرار گرفت.

وی افزود: انتظار می رفت با تصویب این قانون همه دستگاه‌ها در بحث امتیازات و خدمات و فرصتهای قانونی که در این قانون برای حمایت از خانواده پیش بینی شده عمل کنند. اما در برخی از احکام قانون برخی از دستگاه‌ها آنچنان که انتظار می‌رفت به وظایفشان به درستی عمل نکردند و با اجرای کامل قانون فاصله قابل توجهی داریم.

سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس بیان کرد: انتظار داشتیم که دستگاه ها خیلی جدی تر با احکام این قانون برخورد کنند اما متاسفانه برخی از دستگاه ها وظایفشان را به درستی انجام ندادند.

راستینه در بحث مشوق‌های پیشبینی شده در این قانون، بیان کرد: در بحث تشویقاتی که برای نظام خانواده پیش بینی کردیم از بحث خودروی مادرانه که انتظار می رفت شرکتهای خودروساز و دستگاه های مجری ناظر بر اجرای این قانون امروز تمام مادرانی که در صف انتظار هستند خودروهای موردنیازشان تامین شده باشد و به عبارتی به آنها تحویل داده شده باشد اما امروز صف طولانی از ثبت نام مادران مشمول این قانون را میبینیم که متاسفانه همچنان منتظرند.

وی ابراز کرد: همچنین انتظار داشتیم که احکام قانون سریع اجرا شود تا اثرات تشویقی آن در جامعه بتواند اهداف قانون را در متوقف کردن رشد نزولی جمعیت و تبدیل آن به مثبت بودن روند رشد جمعیت ایجاد کند اما باز هم می بینیم در بحث زمین تشویقی که در این قانون برای تولد فرزند سوم پیش بینی شده متاسفانه به کندی انجام می شود و صف طولانی مادرانی که بیش از یک سال است ثبت نام کردند و هنوز آماده سازی اراضی و تحویل زمین به مادران انجام نشده است.

وی با بیان اینکه در این قانون تسهیلات و امتیازاتی برای دانشجویان در نظر گرفته شده بود، گفت: اما متاسفانه همچنان می‌بینیم اجرای آن در دست انداز تنظیم آیین نامه‌های مربوطه متوقف شده است و لذا شاهدیم همین اجرای نیم بند قانون که تقریبا پیش بینی می شود 30 درصد احکام قانون تاحدودی اجرایی شده اثرات مثبتی در خانواده‌ها داشته و توانسته رشد نزولی جمعیت را تاحدودی متوقف کند.

سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس تاکید کرد: کمیسیون فرهنگی به عنوان کمسیون تخصصی به عدم اجرای قانون حمایت از خانواده ورود کرده و گزارشی را از دسگاهها مستنکف قانون تهیه خواهد شد و جهت بررسی در مجلس تقدیم هیئت رئیسه می‌شود و همچنین برای رسیدگی در اختیار دستگاه‌های مربوطه قرار خواهد گرفت.