50 پرسش مهم درباره وحدت اسلامی

اندیشه وحدت اسلامی از دیرباز مورد توجه اندیشمندان اسلامی بوده است. علت آن، اوامر خداوند در قرآن کریم و نیز احادیث معصومان (ع) در مساله وحدت است. قرآن کریم و روایات معصومان (ع) به صراحت مسلمانان را به وحدت دعوت می کند و آنان را برابر می داند. آیات فراوان قرآن کریم در این باره روایات گسترده معصومان (ع) جای شبهه ای باقی نمی نهد که مسلمانان باید و باید با هم وحدت داشته باشند. آنچه باعث اختلاف شده چگونگی این وحدت و راهکارهای رسیدن به آن است.

از سوی دیگر پژوهش هایی که در عرصه وحدت اسلامی انجام شده پاسخ گوی نیازهای امروز در این مقوله نیست. عدم اهتمام کافی مسئولان فرهنگی به این مقوله مهم و حیاتی باعث شده که بسیاری از پژوهش های این عرصه ناکارآمد ،تکراری و فاقد جذابیت های هنری لازم باشد. نیز مصاحبه ها و گفت و گو ها با اندیشمندان در عرصه وحدت با پرسش های تکراری همراه بوده است.

در این نوشتار بر آن نیستیم که آسیب های پژوهش های وحدت محور را  بر شماریم. بلکه می خواهیم پرسش های تازه ای را فرا روی پژوهشگران و مصاحبه کنندگان قرار دهیم که می تواند افق های تازه ای را فرا روی ما در این گستره بگشاید. اینک برخی از این پرسش ها:

1. تاکنون در مبحث وحدت ، بیشتر بر آموزه های قرآن و حدیث تاکید شده است. آیا می توان علوم فلسفه ، عرفان، کلام، منطق و ... را به عرصه وحدت اسلامی کشاند؟ چگونه؟
2. اصل اجتهاد نقش بسیار مهمی در اندیشه های اسلامی دارد. چگونه می توان بین اجتهاد و وحدت اسلامی ارتباط برقرار کرد؟ آیا اجتهاد مصطح در حوزه ها برای ایجاد وحدت اسلامی کافی است؟
3. با توجه به اختلافات فراوان شیعه و سنی در تفسیر قرآن کریم و برداشت از آن، چگونه می توان قرآن را به عامل وحدت تبدیل کرد؟
4. پرواضح است فقه فردی شیعه و مذاهب اهل سنت تفاوت های فراوانی دارد. آیا می توان فقه حکومتی را با اجماع علمای شیعه و سنی تدوین کرد؟
5. در عصر ما موضوع وحدت به چند مقوله خاص محدود مانده است. برای گشودن افق های تازه در این عرصه چه باید کرد؟
6. در تدوین چشم انداز وحدت اسلامی چه مقوله هایی را باید لحاظ کرد؟
7. راهکارهای گسترش اندیشه وحدت در میان کودکان و نوجوانان چیست؟
8. راهکارهای گسترش اندیشه وحدت در میان هنرمندان و خلق آثار هنری با این موضوع چیست؟
9. برخی از آموزه های قرآن کریم و احادیث معصومان (ع) و تفاسیر آنها چیست؟
10. حج و نماز جمعه چه تاثیری در وحدت آفرینی دارد؟
11. آیا پرداختن به مقوله ملی گرایی ، باعث ایجاد تفرقه می شود یا اتحاد؟
12. اندیشه های بیدارگران وحدت آفرین - مانند سید جمال الدین اسد آبادی، اقبال لاهوری، امام موسی صدر، - تا چه حد اسلامی است؟ آیا نقاط ضعفی هم دارد؟
13. آیا اندیشه وحدت اسلامی در قرون چهارم تا هفتم نیز در میان اندیشمندان اسلامی وجود داشته است؟
14. آیا تفسیر وحدت اسلامی، به تلاش برای رسیدن به یک مذهب واحد درست است یا نه؟
15. آیا وحدت یک تفکر است یا یک تاکتیک سیاسی در برابر هجمه سیاسی غرب؟
16. آیا وحدت صرفا نگریستن در آینده است یا کاوش منتقدانه درگذشته نیز هست؟
17. آیا منظور از وحدت، وحدت سیاسی است یا شامل عرصه های دیگر نیز می شود؟
18. آیا فلسطین می تواند مظهر اتمّ اتحاد سیاسی دنیای اسلام باشد؟ چگونه؟
19. آیا اتحاد فرهنگی در دنیای اسلام امکانپذیر است؟
20. رابطه جهانی سازی با وحدت چیست؟
21. آیه شریفه « یا اهل الکتاب تعالوا الی الکلمة سواء بیننا و بینکم» اهل کتاب را به نقاط مشترک آنها با مسلمانان دعوت می کند. آیا می توان پس از تحقق وحدت اسلامی، طرح وحدت با دیگر ادیان در مقوله توحید را مطرح کرد؟
22. آیا قبول اخوت(برادری) اسلامی پیش زمینه وحدت اسلامی است یا مرحله پس از آن؟
23. تقیه مداراتی چه رابطه ای با وحدت دارد؟
24. علل اساسی تفرقه کدام است؟
25. تدوین و گردآوری احادیث مشترک میان شیعه و سنی چه نقشی در وحدت اسلامی دارد؟
26. آیا جهان اسلام می تواند با وهابیت اتحاد داشته باشد؟
27. آیا وحدت شیعه و سنی می تواند جلوی وهابی گری را بگیرد؟
28. پیامبر فرمود: انی بعثت لا تمّم مکارم الاخلاق. آیا اخلاق نبوی می تواند سرآغاز خوبی برای وحدت باشد؟ چگونه؟
29. آیا توسعه دین مداری پیش شرط وحدت اسلامی است یا نه؟
30. انعقاد پیمان های دفاعی مشترک میان کشورهای اسلامی چه نقشی در وحدت اسلامی دارد؟
31. آیا کثرت مناظره های علمی میان علمای مذاهب مختلف باعث از بین رفتن اتحاد نمی شود؟
32. چگونه می توان دستاوردهای همایش های وحدت اسلامی را اجرایی و رسمی کرد؟
33. نقش نهضت تولید علم، جنبش نرم افزاری و کرسی های آزاد اندیشی در برقراری وحدت اسلامی چیست؟
34. حکم ارتداد در اسلام باعث تقویت وحدت می شود یا تضعیف آن؟
35. رابطه وحدت با مبارزه با ناتوی فرهنگی چیست؟
36. آیا امر به معروف و نهی از منکر سرفصل خوبی برای تقویت وحدت است یا نه؟ چگونه؟
37. چگونه می توان امیرالمومنان علی (ع) را مظهر وحدت فرقه های اسلامی کرد؟
38. آیا بیداری اسلامی معلول وحدت است یا علت آن؟
39. مناظره های علمی چه نقشی در ژرف تر و عمیق تر کردن مباحث علمی در مذاهب مختلف دارد؟ مثال بزنید.
40. آیا فرقه های اسلامی در نزاهت قرآن از تحریف با هم وحدت دارند؟
41. آیا می تواند با دیگر فرقه های اسلامی در مباحثی چون عقل، بنای عقلا، عرف و ...(در علم اصول فقه) به وحدت رسید؟
42. آیا اصل بدعت و بدعت گذاری در دین با وحدت سازگار است؟
43. برخی می گویند: تقریب با هدف یکسان سازی و تحمیل یک مذهب و پوششی برای نفوذ در مذاهب دیگر است. آیا این درست است؟
44. اندیشه وحدت و تقریب بیشتر در میان علمای شیعه جایگاه داشته یا علمای اهل سنت؟
45. مظاهر افراط و تفریط در اندیشه وحدت چیست؟ نام ببرید.
46. تاسیس مدارس علمو اسلامی مقارن (تطبیق علوم اسلامی در مذاهب مختلف با هم) آیا کمکی به وحدت می کند؟
47. آیا در علم رجال می توان با علمای دیگر مذاهب اسلامی به وحدت رسید؟ راهکار آن چیست؟
48. آیا در موضوع رویت هلال می توان با دیگر مذاهب به وحدت رسید؟ راهکار آن چیست؟
49. نقش قدرت های جهانی در ایجاد تفرقه میان مسلمانان تا چه حد است؟ تا چه حد موفق بوده اند؟
50. راهکارهای تدوین منشور وحدت اسلامی برای مبارزه با تکفیر همدیگر چیست؟


ی/ 703