پیشینه لباس مقدس روحانیت در منابع روایی و تاریخی

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، عمامه یکی از نمادهای برجسته و شناخته‌شده در فرهنگ اسلامی است که به ویژه در بین علمای دینی و روحانیان جایگاه ویژه‌ای دارد و این نماد علاوه بر اینکه یک پوشش سنتی و مذهبی است حامل معانی و مفاهیم عمیق دینی و فرهنگی است و از دیرباز در فرهنگ اسلامی به عنوان نمادی از علم، تقوا و دیانت شناخته شده است.

این پوشش ریشه در سنت‌های اسلامی دارد و از زمان پیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومین (ع) به عنوان نمادی از علمای دین و رهبران مذهبی مورد استفاده قرار گرفته و نه تنها به عنوان یک پوشش بلکه به عنوان نمادی از تعهد به دین و اخلاق اسلامی نیز شناخته می‌شود و حفظ و ترویج این نماد به ترویج و تبلیغ ارزش‌های دینی و فرهنگی کمک می‌کند و نقش مهمی در حفظ هویت دینی و فرهنگی جامعه ایفا می‌کند.

آیت الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه چندی قبل در آیین عمامه گذاری و جشن حفظ کل قرآن کریم شماری از طلاب که در مدرسه علمیه دارالسلام برگزار شد، خطاب به طلاب جوانی که مفتخر به تلبس به لباس روحانیت شدند، گفت: طلابی که افتخار دارند عمامه دین و نماد فداکاری را به سر بگذارید بدانند که این عمامه نماد متعالی دین و انقلاب اسلامی است و انقلاب اسلامی برآمده از این تاریخ است.

رهبر معظم انقلاب امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) نیز در بیاناتشان همواره بر اهمیت نمادهای دینی و فرهنگی تأکید داشته‌اند و عمامه را به عنوان نمادی از علم، تقوا و تعهد به دین می‌دانند و بر این باورند که روحانیان و علمای دین باید با استفاده از این نماد، به ترویج و تبلیغ ارزش‌های اسلامی بپردازند.

ایشان با اشاره به اهمیت و جایگاه دینی عمامه در جامعه اسلامی خطاب به طلابی که تازه معمم شده بودند فرمودند: « قدر این عمامه را هم بدانید. اگر ماها به لوازم این عمامه عمل بکنیم، چیز بسیار شریفی است. این لباس، همان چیزی است که دشمن نتوانسته آن را فتح کند. کسانی از اهل این لباس فاسد شدند و در طول تاریخ، فسادشان هم ضررهای بسیار شدید و لطمه‌های بزرگی به اسلام و مسلمین زده؛ اما دشمن نتوانسته این حصار منیع را فتح کند، با اهل این لباس خیلی هم مبارزه کردند؛ خیلی هم توی سرشان زدند؛ خیلی هم دام بر سر راهشان گستردند؛ اینها در طول این سالهایی بود که ما یادمان است، یا قریب به زمان ما بود؛ مثل زمان رضاخان که بنده یادم نیست، اما قضایایش را اجمالاً شنیده‌ام، جاها و جاذبه‌هایی درست کردند تا طلبه را که در مضیقه‌هایی گرفتار می‌شود از درس و بحث و حوزه به آن‌جاها بکشانند و دهانش را با یک آبنبات شیرین کنند؛ برای این‌که از این سمت منخلعش کنند، البته یک عده از سست‌عنصرها و آدمهایی که آن نضج شخصیتىِ لازم را نداشتند، رفتند و مجذوب هم شدند؛ اما آنها قادر نشدند که این قلعه را فتح کنند» (۱۳۷۰/۱۱/۳۰)

استفاده از این لباس در تاریخ اسلام در مواردی توصیه شده است که به نمونه های از آن می پردازیم:

۱. پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در روز غدیرخم با دستان خود بر سر علی(علیه‌السّلام) عمامه گذاشتند.(1)

۲. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم روز فتح مکه وقتی داخل شهر شدند عمامه مشکی بر سر داشتند. «انّ رسولَ الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دَخَلَ عامَ الفَتحِ مَکّةَ وعلَیهِ عِمامَةٌ سَوداء».(3)

۳. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در حدیثی فرمودند: دو رکعت نماز با عمامه، بهتر از چهار رکعت بدون عمامه است.

۴. سلیمان بن خالد می‌گوید از امام صادق علیه‌السّلام پرسیدم اگر کسی بدون عبا امام جماعت شود، چه حکمی دارد؟ امام فرمود: «شایسته نیست که امام جماعت بدون عبا و یا عمامه باشد».(4)

۵. امام رضا علیه‌السّلام هنگام بیرون آمدن از منزل خود زمانی که مامون و مردم منتظر بودند لباس پوشیدند و عمامه‌ای از پنبه بستند و طرفی از آن بر سینه مبارک و طرفی دیگر را در میان هر دو شانه گذاشتند.(5)

.............................................

پی نوشت:

(1). کنز العمّال، ج8، ص 60 (ج15، ص 482، ح 41909)؛ و نیز : الریاض النضرة، ج 3، ص 17؛ فرائد السمطین، ج 1، ص 75، باب 12، ح 41؛ الفصول المهمّة، ص 41.

(2). سنن أبي داوود : 4/54/4076

(3). حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، ج۳، ص۳۳۹. 

(4). وسایل، ج 3، ص 329، باب 53، ج 1

(5).  مفيد، محمد بن نعمان، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج 2، ص 264 و 265؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 488 – 490، ج 7.