اندیشه تشکیل حکومت اسلامی مبتنی بر نظام ولایت فقیه

اشاره: امامین انقلاب معتقدند مردم‌سالاری دینی بر اساس اصول و مبانی اسلامی و شریعتی است که از تعالیم دینی منشأ گرفته و در نظام اسلامی امامان و رهبران دینی مسئولیت پیگیری اجرای اصول‌دینی و رعایت حقوق الهی را بر عهده دارند، مردم نیز باید از طریق شورا‌ها و انتخابات مردمی در تصمیم‌گیری‌های مهم شرکت کنند؛ ولی در مقابل نظریه، دموکراسی غربی بر اساس اصول لائیک و تفکرات انسانی بنا شده و مردم‌سالاری در این سیستم بر اساس انتخابات و رأی‌گیری انجام می‌شود، قدرت و مسئولیت تصمیم‌گیری در اختیار مردم است و دین و مذهب به‌عنوان جزء اصلی تصمیم‌گیری‌ها موردتوجه قرار نمی‌گیرد؛ تفاوت اصلی مردم‌سالاری دینی با دموکراسی غربی در اساس و منشأ اصول و ارزش‌هایی است که بر آنها تأکید شده و مردم‌سالاری دینی، اصول و ارزش‌های دینی و شریعتی را محور تصمیم‌گیری‌ها قرار داده در حالیه در دموکراسی غربی، اصول لائیک و انسانی بر اساس اصول دموکراتیک به‌عنوان مبنای تصمیم‌گیری‌ها موردتوجه قرار گرفته شده است.

ازاین‌رو خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، در راستای تبیین توأمان بودن جمهوریت و اسلامیت در نظریه سیاسی امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه و رهبر معظم انقلاب با حجت الاسلام یاوری عضو گروه علمی تاریخ موسسه آموزش عالی امام رضا (ع) گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه خواهد آمد:

رسا ـ مردم چه جایگاهی در اندیشه امامین انقلاب دارند؟

امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری هر دو یک نظر واحدی دارند، مرحوم امام خمینی (ره) قبل از انقلاب اندیشه‌ای که داشتند اندیشه تشکیل حکومت اسلامی مبتنی بر نظام ولایت فقیه بود و سازوکار نظام ولایت فقیه و حکومت اسلامی مبتنی بر این بود که حکومت اسلامی تشکیل شود و به تفکیک قوا بپردازند و امورات مردم را انجام دهند، اما با توجه به اینکه مردم در دعوت از خود امام خمینی (ره) نقش اساسی داشتند و بستر تحقق حکومت را فراهم کردند و حکومت اسلامی به توان، تلاش، همت و همبستگی مردم نیاز دارد و مردم بستر تحقق حکومت را فراهم کردند، جمهوریت نظام اهمیت زیادی دارد.

امام راحل به نظر مردم در تحقق حکومت اسلامی توجه داشتند؛ لذا اندیشه جمهوری اسلامی از اینجا شکل گرفت که جمهوری به مثابه روش نه به مثابه ارزش است؛ یعنی مردم در تحقق حکومت و بر پایه حکومت نقش دارند؛ مشروعیت حکومت از طرف خداوند است و ولی فقیه با مشروعیتی که دارد و با کمک مردم حکومت اسلامی برقرار می‌کند؛ لذا باید از مردم از این جهت تقدیر و تشکر کرد.

امام خمینی (ره) همواره از مردم به عنوان کسانی که در تحقق حکومت رهبری و مردم سالاری دینی تاثیر داشتند توجه داشت؛ این توجه یعنی مردم در حکومت اسلامی نقش خودشان را خوب ایفا کردند؛ نگاه مردم به مسئله حکومت یک نگاه دینی است؛ نکته دیگری که وجود دارد این است که باید به جایگاه مردم در حکومت اسلامی توجه کرد و نیاز‌های مردم را که نیاز مادی و معنوی است تامین کرد و امام خمینی (ره) انقلاب به هر دو نیاز توجه داشتند؛ نکته سوم بحث عزت مردم است؛ یعنی امام راحل به عزت مردم توجه کردند و مردم در شکل گیری انقلاب اسلامی کمک کردند و این کمک مردم و نقش رهبری امام انقلاب سبب شد که عزت برای مردم برقرار شود.

رسا ـ مردم سالاری دینی از منظر امامین انقلاب چه تفاوت با دموکراسی غربی دارد؟

مردم سالاری دینی با دموکراسی غربی یا جمهوری در غرب تفاوتش این است که جمهوری یا دموکراسی به مثابه ارزش است؛ یعنی اینکه مردم خودشان تعیین تکلیف می‌کنند و قانون وضع می‌کنند و خودشان اجرا می‌کنند و تحت تاثیر این رفتار، باعث می‌شوند قوانین به نفع گروه، جریان ها، افراد و احزاب مصادره و منافعی در نظر گرفته شود، در دموکراسی به هدف‌های متعالی عموم جامعه توجه نشده و توجه مقطعی و سطحی است؛ یعنی یک دوره خاص گروهی که می‌آید برای خودش قوانین وضع می‌کند و به منافع خود توجه دارد.

مشارکت و همراهی مردم در نگاه امامین انقلاب و مردم سالاری به این شکل است که مردم مشروعیت بخش به رهبری و ولی فقیه نیستند، اما در همه شئونات حکومت دخالت و حتی غیر مستقیم ولی فقیه را هم انتخاب و نقش ایفا می‌کنند؛ اما در نگاه لیبرالی، غربی و دموکراسی غربی مردم عملاً هیچ کاره اند؛ چون یک اقلیتی با خرج کردن پول روی کار می‌آیند و دیگران را نادیده می‌گیرند و به برنامه‌های خودشان توجه می‌کنند.

جمهوری اسلامی به مثابه روش است؛ یعنی به تمام حرکات سکنات مردم توجه می‌شود و مردم در نقش سیاسی خودشان از انتخاب شوراها، ریاست جمهوری و مجلس دخالت و حتی در تعیین رهبر انقلاب به صورت غیر مستقیم دخالت می‌کنند؛ نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که مردم در جمهوری اسلامی دیده می‌شوند؛ اما در دموکراسی غربی مردم دیده نمی‌شوند.

مردم در نظام مردم سالاری دینی بستر تحقق ساز هستند و کمک کننده به انجام امورات کشور هستد و آنها یک کار ایمانی و الهی انجام می‌دهند، چون حکومت الهی را تحقق می‌بخشند؛ اما در نگاه غربی حکومت الهی تحقق پیدا نمی‌کند بلکه سرمایه داری و لیبرال دموکراسی تحقق پیدا می‌کند؛ لذا این وجه تمایز اساسی مردم سالاری دینی با دموکراسی است که نگاه جمهوری اسلامی مبتنی بر مردم سالاری دینی است و مردم کار دینی و ارزشی و از حکومت اسلامی حراست و حفاظت می‌کنند.

رسا ـ مظهر مردمی بودن انقلاب در اندیشه رهبر معظم انقلاب چیست؟ و مردمی بودن انقلاب اسلامی چه تاثیری در اقتدار سیاسی کشور دارد؟

مردمی بودن یک انقلاب زمانی تحقق پیدا می‌کند که مردم احساس تکلیف کنند و این تکلیف را ولی فقیه برای مردم تعیین می‌کند، وقتی امام رحمت الله علیه بیان کردند که " آی مردم بلاد به داد اسلام برسید و آی علمای بلای به داد اسلام برسید" این تکلیف شرعی را امام (ره) در مقابل قانون کاپیتولاسیون و امثالهم بیان و مردم را بیداری کردند.

مردم نیز نقش خود را نسبت به رهبری و علما پیدا می کنند و به کمک علما برای تحقق حکومت عدل الهی قیام می‌کنند و این شرایط در حکومت جور ندارد؛ مردم در حکومت اسلامی زمینه ساز بودند و تلاش کردند بستر تحقق حکومت اسلامی را مردم فراهم کنند، از این جهت کار آنها ارزشمند است؛ امام رحمت الله علیه به پاس این فعالیتی که مردم برای تحقق انقلاب اسلامی داشتند فرمودند جمهوری اسلامی نه یک کلمه کمتر و نه یک کلمه بیشر؛ یعنی باید مردم در این حکومت  نقش اساسی داشته باشند.

نقش مردم در حکومت اسلامی ارزشمند است و مردم چه در تحقق و چه در استمرار حکومت اسلامی مسئولیت الهی دارند، مردم در کف خیابان‌ها در واقع بیعت و لحظه لحظه از این حکومت دفاع کردند و در عرصه‌های انتخابات ملی و بین المللی مهر تاییدی بر حکومت اسلامی و نظام سیاسی زدند و به نظام جمهوری اسلامی اقتدار بخشیدند.

اقتدار یعنی پشتوانه مردم؛ زیرا مردم خودشان حکومت تشکیل دادند و اکنون دشمنان به دنبال این هستند که آیا مردم همچنان در صحنه هستند، زیرا حضور مردم در صحنه تولید اقتدار می‌کند؛ لذا مقام معظم رهبری بار‌ها فرمودند که حضور مردم در میدان تولید اقتدار می‌کند؛ آیت الله رئیسی وقتی که به میدان آمدند برای جمهوری اسلامی تولید اقتدار کردند و عزاداری برای سردار سلیمانی نیز تولید اقتدار ملی کرد؛ اقتدار ملی؛ پشتوانه مردمی داشتن است.