امام خمینی و تکلیف الهی انتخابات

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، ساختار سیاسی هر نظامی در اعطای آزادی‌‌‌‌ها نقش مهم و تاثیرگذاری دارد؛ چرا که میزان آزادی‌ها بویژه آزادی سیاسی تحت اراده نظام ها شکل می‌گیرد. با ظهور انقلاب اسلامی در میان نظامات سیاسی قرن، آزادی با ماهیتی نو و ابعاد فراموش شده در دنیای مدرن روبرو شد. مفهوم آزادی پیش از انقلاب اسلامی در جایگاهی تبیین می شد که هیچ نقطه روشنی برای دین و معنویت در آن به چشم نمی آمد و کاملا بریده از وحی بود. آزادی بشر همان آزادی بشر از تعلقات دینی و معنوی بود و زمانی که انسان عصر انقلاب با آزادی مختص جمهوری اسلامی روبرو شد خود را در معنایی پیش از آن که تا قبل می پنداشت یافت.

امام خمینی با انقلاب اسلامی روحی تازه به قلب تاریخ بخشید و سیاست را به رغم تلاش های چند صد ساله جهانخواران پیوندی ناگسستنی با دین داد. جهاد تبیینی که به موقع و در حساس ترین نقطه تاریخی خود بود و باعث شد تا اسلام از خطر تحریف عمیقی که با آن روبرو بود مصون گردد. امام این رابطه را اینگونه بیان می کنند: «همه می‌دانیم و باید بدانیم که آنچه از قرنها پیش تا کنون بر سر مسلمین آمده، خصوصاً در یکی دو قرن اخیر که دست دولتهای اجنبی به کشورهای اسلامی باز شده و سایه شوم آنان بلاد مسلمین را به تاریکی و ظلمات کشانده است و ذخایر خداداد آنان را به باد فنا داده و به طور مداوم می‌دهد، غفلت مسلمانان از مسائل سیاسی و اجتماعی اسلام است، که به دست استعمارگران و استثمارچیان و عمّال غربزده و شرق‌زده آنان به توده‌های مسلمانان محروم تحمیل شده است؛ که حتی غالب علمای اسلام گمان‌ می‌کردند و می‌کنند که اسلام از سیاست منزه است و یک شخص مسلمان نباید در سیاست دخالت کند. چپاولگران حیله‌گر کوشش کردند به دست عمال به اصطلاح روشنفکرِ خود اسلام را همچون مسیحیت منحرف به انزوا کشانند و علما را در چهارچوب مسائل عبادی محبوس کنند؛ و ائمه جماعات را در مساجد و محافل عقد و ازدواج منزوی، و مقدسین از توده را سرگرم ذکر و دعا، و جوانان عزیز را سرگرم عیش و نوش، از صحنه امور سیاسی و اجتماعی و اهتمام به امور مسلمین و گرفتاری بلاد اسلامی خارج نمایند. و در این امر توفیق بسزایی پیدا کردند. و از این جهالت و غفلت ما سوء استفاده نمودند، و بلاد مسلمین را یا مستعمره خویش نمودند و یا به استثمار کشیدند؛ و بسیاری از سلاطین و حکام مسلمین را استخدام نموده، و با دست آنان ملتها را به استضعاف و استثمار کشاندند؛ و وابستگی و فقر و فاقه و پیامدهای آنها گریبانگیر توده‌های دربند گردید. و اکنون نیز مسلمین به غفلت خود و عمال استعمار به تبلیغات خود و ابرقدرتها به سلطه و چپاول خود ادامه می‌دهند؛ و آخوندهای مزدور و درباری به عقب نگه داشتن مسلمانان و جهالت و غفلت آنان دامن‌می‌زنند. و إِنّا للَّهِ وَ إِنّا الَیهِ رَاجِعُونَ.» (1)

از منظر امام خمینی رضوان الله علیه بایستی به تمامی احکام اسلام نگاهی اجتماعی داشت؛ چرا که فقه تنها برای امور شخصی نیست و فقه دانش اداره امور جامعه است که تک تک اعمال فردی نیز بر آن موثر است. لذا چنانچه از خمس و زکات بگوییم باید به جنبه سیاسی آن و تاثیرش در جامعه توجهی عمیق داشته باشیم. امام به این مساله بارها تاکید کرده و می فرمایند: «اسلام یک چیزی نیست که برای یک طرف، قضیه را فکر کرده باشد. اسلام در همه اطراف قضایا حکم دارد. تمام قضایای مربوط به دنیا، مربوط به سیاست، مربوط به اجتماع، مربوط به اقتصاد، تمام قضایای مربوط به آن طرف قضیه که اهل دنیا از آن بی‌اطلاعند. ادیان توحیدی آمده‌اند برای اینکه هر دو طرف قضیه را نگاه بکنند و طرح بدهند. نسبت به هر دو طرف قضیه آنها حکم دارند، طرح دارند. این طور نیست که یا این طرف را، و از آن طرف غافل باشند؛ یا آن طرف را، و از این طرف غافل باشند. نه، آن طرف هم نظر دارند؛ این طرف هم نظر دارند. خصوصاً اسلام که از همه ادیان بیشتر در این معنا پافشاری دارد که همه احکامش یک احکام مخلوط به سیاست است؛ دست به گردن است احکام ... نمازش مخلوط به سیاست است؛ حَجش مخلوط به سیاست است؛ زکاتش سیاست است، اداره مملکت است؛ خُمْسَش برای اداره مملکت است. دیگر حدود و تعزیرات، و اینهایی که قصاص، و این احکامی هست؛ که تمامشان را گذاشتند کنار، و یک عده احکامی که از غرب آمده است اینجا، در این زمانهای طولانی، به آن عمل کرده‌اند.»

با این نگاه تمامی اعمال انسان در نگاه اسلامی رویکردی ناظر به اجتماع دارد و نه تنها موضوعات اجتماعی که تمامی احکام ناظر به فرد نیز بُعدی اجتماعی خواهد داشت. انتخابات در جمهوری اسلامی ایران، مصداق بارز اسلام سیاسی است. اسلامی که به رغم تفاسیر منفعلانه حضوری فعال در حیات سیاسی جامعه دارد. امام انتخابات را نعمتی برآمده از انقلاب می داند که به آزادی سیاسی معنای جدیدی بخشیده است. ایشان در باب وظیفه سیاسی آحاد ملت در تعیین سرنوشت جامعه می فرمایند:« چند روز دیگر مسئله انتخاب رئیس جمهور است. باید همه شما با تمام جدیت در این، همه اشخاصی که در هر جا هستند، اهل علمی که در هرجا هستند، با کمال جدیت، مردم را دعوت کنند به دخالت. دخالت کنند در مسئله، حاضر بشوند. اگر شماها حاضر نشوید و یک رئیس جمهوری مثل سابق برایتان بتراشند و بازی بدهند همه‌مان را، همه‌مان مسئول هستیم. اگر شما از صحنه خارج بشوید و آنها خودشان وارد بشوند و یک وقت یک نفری را رئیس جمهور کنند که تباه کند این کشور را، چنانچه تباه کردند، همه‌مان مسئولیم.»(3)

امام خمینی همه ملت را به مشارکت حداکثری در انتخابات فرا میخوانند که وظیفه ای اجتماعی و به تبع دینی است که موجب سعادت در دنیا و آخرت خواهد شد:«نگویید که دیگران رای می‌دهند. من هم باید رای بدهم، تو هم باید رای بدهی، آن روستایی هم که در کنار مزرعه خودش کار می‌کند باید رای بدهد؛ تکلیف است. این یک تکلیف الهی است. این هم یک چیزی حساب نکنید که خوب، دیگران هستند، من چه می‌کنم؟ خیر. برای هر فردی از افراد این ملت تکلیف است که حفظ کند اسلام را.» در هر حال انتخابات و شرکت در آن در اندیشه امام خمینی تکلیفی شرعی است که بر عهده آحاد ملت است و همه در مقابل حضور در انتخابات و رایی که می دهند، نزد خداوند متعال مسئولند؛ چرا که پای سرنوشت مسلمینی در میان است که چشمان امید مظلومان و مستضعفان عالم نیز به آن ها دوخته شده و وظیفه‌ای تاریخی بر گرده آنان نهاده شده است.» (4) 

(1) پیام به مسلمانان ایران و جهان به مناسبت ایام حج (9 تذکر به زائران) (1362/06/12)

(2) سخنرانی در جمع بانوان لنگرود (جدایی دین از سیاست- جامعیت اسلام)، (1358/06/26)

(3) سخنرانی در جمع روحانیون تهران (شهدای هفتم تیر- وظایف مردم و مسئولان) (1360/04/10)

(4) همان