چرا فردوست با اعزام سید مصطفی خمینی به ترکیه موافقت کرد؟

ارتشبد حسین فردوست (1296- 28 اردیبهشت 1366)، یکی از برجسته‌ترین مقامات اطلاعاتی دورۀ پهلوی بود. وی در این دوره ریاست دفتر ویژۀ اطلاعات (از 1338)، قائم مقامی ساواک (1340 تا 1352) و ریاست سازمان بازرسی شاهنشاهی (1351 تا 1357) را برعهده داشت. به مناسبت سالروز درگذشت ارتشبد فردوست، نقش او در اعزام سید مصطفی خمینی به ترکیه را بر اساس اسناد ساواک بررسی کرده‌ایم.

نقش حسین فردوست در اعزام سید مصطفی خمینی به ترکیه

پس از دستگیری امام خمینی در 13 آبان 1343، پسرش حاج آقا مصطفی خمینی دست به اقداماتی زد که به دستگیری او منجر شد. بنابر یکی از اسناد ساواک به تاریخ 13 آبان 1343 «نامبرده فوق پس از دستگیری پدرش (آیت‌الله خمینی) در صبح روز جاری با جمع‌آوری اشخاص و مراجعه به منزل آیات و تحریک بازاریان ایجاد تشنج می‌نمود لذا توسط مامورین ساواک و شهربانی قم دستگیر و به همراهی این نامه اعزام گردید». همان روز مصطفی خمینی تحویل زندان قزل قلعه شد.

در پی آن در 29 آذر همان سال سرهنگ مولوی، رییس ساواک استان مرکزی (تهران) در زندان قزل قلعه با حاج آقا مصطفی دیدار کرد و به او گفت: «شب گذشته در مورد شما خوبی دیده در نظر دارم که تا حدود امکان به شما کمک بشود. اگر در مورد وضع خود در زندان ار لحاظ محل و غذا احتیاج به کمک دارید اطلاع دهید تا در انجام آن اقدامات لازم به عمل آید به خصوص که ماه رمضان در پیش است». سید مصطفی خمینی در پاسخ گفت: «در صورت امکان ترتیبی داده شود که بتوانم به نزد پدر خود به ترکیه عزیمت نمایم». مولوی در پاسخ گفت: «در این باره کتبا تقاضا نماید و کوشش خواهد شد که در صورت امکان موافقت مقامات بالا جلب شود».

در پی این تقاضا، مذاکراتی میان مولوی و فردوست قائم مقام ساواک دربارۀ تعیین تکلیف سید مصطفی خمینی صورت گرفت. در این جلسه «اعزام نامبرده به ترکیه مورد تصویب واقع شد». روز 2 دی این توافق به اطلاع رییس ادارۀ سوم (امنیت داخلی) ساواک رسید. چند روز بعد حاج آقا مصطفی خمینی به ترکیه اعزام شد.

 چرا فردوست با درخواست اعزام موافقت کرد؟

فردوست به عنوان چهره امنیتی دستگاه پهلوی می‌توانست این تحلیل را داشته باشد که نبود آقا مصطفی به عنوان فرزند ارشد امام خمینی در ایران، باعث آرام شدن فضای سیاسی کشور علیه پهلوی شود چرا که به دلیل ویژگی هایی که سید مصطفی خمینی داشت حضور او در ایران بعد از تبعید امام می توانست دردسرهایی را برای حکومت به همراه داشته باشد. بنابراین فردوست نه از سر خیرخواهی و موافقت با درخواست آقا مصطفی، بلکه برای خالی کردن کشور از خمینی ها برای آرام شدن فضای سیاسی این اقدام را انجام داده است.