اصلاح امر دنیا و آخرت حاصل تبعیت نگاه فقهی امام خمینی

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام امینی نژاد از اساتید فلسفه اسلامی حوزه علمیه قم در نشست منزلت فقه و اخلاق در دستگاه استنباطی امام خمینی (ره) در تبیین نسبت حکمت عملی و فقه اسلامی ضمن بیان اینکه حضرت امام خمینی (ره) به بحث فقه به عنوان مظاهر بروز حقیقت توحیدی در مرحله عمل انسان توجه داشتند، اظهار داشت: تفاوت کار امام خمینی (ره) با سایر فقها در این است که امام (ره) دین را یک حقیقت یکپارچه در سه لایه توحید، اخلاق و احکام دانستند.

حجت‌الاسلام امینی نژاد ضمن بیان اینکه بسط توحید منجر به ایجاد حقایق دیگر می‌شود، ابراز کرد: راه رسیدن به مسیر درست جز با رعایت مسائلی که در فقه مطرح شده امکان پذیر نیست؛ مشکلی که در فقه وجود دارد این است که نگاه درست حضرت امام (ره) را جدی نمی‌گیرند؛ اگر نگاه به فقه از جهت حکمت نظری و حکمت عملی باشد نگاه امام خمینی (ره) تایید می‌شود.

استاد فلسفه اسلامی حوزه علمیه با اشاره به اینکه نگاه حاکم در فقه و اصول مانند قبح عقاب بلا بیان و نظریه حق الطاعه تنها تکلیف انسان را نشان می‌دهد، اضافه کرد: مسئله اصولیون و فقها با نگاهی آخرت محورانه تعیین تکلیف مکلف است تا فرد بهشتی شود و جهنمی نشود؛ اصول عملیه کشف کننده نظر معصوم نیست بلکه مشخص کننده تکلیف است؛ تلقی اصول در حوزه حجج و امارات نیز چیزی شبیه اصول عملیه است که تکلیف را مشخص می‌کند.

وی با بیان اینکه حضرت امام خمینی (ره) از اوایل انقلاب تاکید داشتند فقه همه چیز را مشخص کرده است، گفت:، اما در نگاه جاری فقه پاسخ گوی مشکلات دنیوی نیست و فقیه به دنبال آن نیست که برنامه‌ای تفوق بر سبک‌های زندگی دیگر را ارائه دهد، نکته مهم این است که دین و عقل تلازم شدیدی با هم دارند.

حجت‌الاسلام امینی نژاد با اشاره به اینکه پرسشی که برای دین پژوهان وجود دارد این است که آیا گزاره‌های دینی مشکلات دنیوی را حل می‌کنند؟ ابراز کرد: اصول فقه در این امر ممحض نشده که ساختار زندگی اسلامی که بر سبک‌های زندگی دیگر تفوق دارد را ارائه دهد.

حجت‌الاسلام امینی نژاد ضمن بیان اینکه در دنیای غرب بعد از کنارگذاری دین، هستی شناسی را تولید کردند، تاکید کرد: غرب بعد از تولید هستی شناسی به دنبال شناخت دنیا از این طریق بود و به دنبال کسب شناخت، علوم انسانی تولید کرد و به دنبال جعل قوانین بود و بعد از این مرحله حقوق دان‌ها براساس این قوانین در مقام وکالت از مردم قرار گرفتند.

استاد فلسفه اسلامی حوزه علمیه اصلاح امر زندگی دنیا و آخرت مردم با حاصل تبعیت از نگاه حضرت امام (ره) نسبت به فقه دانست و افزود: اصول فقه و فقه از توحید، اخلاق و احکام سرریز می‌شود؛ اگر بگوییم، طب، علم و اقتصاد اسلامی نداریم و فقط یک سری احکام اسلامی داریم، ما در مرحله حقوقدان و وکیل به احکام اسلامی قرار گرفته ایم.

وی با تاکید براینکه قوانین اسلامی هویت انشایی دارند، گفت: اصول فقه این قوانین را استخراج می‌کند و اصول فقه و فقه براساس نگاه اندیشمندان شکل گرفته است؛ مسئله اساسی در فقه و اصول فقه این است که هدف و مقاصد شریعت به دست آید و براساس آن عمل شود.

حجت‌الاسلام امینی نژاد ضمن بیان اینکه غربی‌ها برای کنارگذاری دین مجبور به استخراج قوانین از علوم موجود شدند، ابراز کرد: براساس اندیشه‌های فلسفی اخلاق و انسان شناسی قوانین را به دنبال دارد؛ در واقعیت دین، هستی شناسی، انسان شناسی و حکمت نهفته است و بعد از این مراحل قوانین شکل می‌گیرند.

استاد فلسفه اسلامی با طرح این سوال که آیا مبتنی بر علوم انسانی می‌توان به استظهارات قانونی رسید؟ گفت: قوانین سیاسی اسلام برای امام خمینی (ره) حائز اهمیت بود و ایشان قائل بودند برمبنای حکمت عملی برای رفع نیاز‌های عملی انسان نیاز به اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن است.

وی ضمن بیان اینکه ابتدا باید هستی شناسی اسلامی، مبدا و معاد با روش تالیفی از نظر معصومین فهمیده شود، گفت: این مسئله تاثیر شدیدی در اصول فقه و فقه دارد؛ عرفان عملی مدل عالی از فقه مبتی بر هستی شناسی است، اگر انسان شناسی اسلامی و حکمت عملی اجرایی شود جامعه اسلامی محقق خواهد شد.

حجت‌الاسلام امینی نژاد با اشاره به اینکه از نگاه امام خمینی (ره) مجتهد کسی دانست که جامعه غیر دینی را بهترین وجه اداره کند، افزود: اگر نگاه حکمت عملی داشتیم باید فقه فرآیند داشته باشیم؛ علت وسیع شدن اصول عملیه این است که معذر و منجز نزد خداوند داشته باشیم.

استاد فلسفه اسلامی با بیان اینکه در فضای معرفت شناسی ترجیح دادن امر راجح بر مرجوح قطعی است، اظهار داشت: کار معرفت شناس کشف واقع و تعیین مقدار اعتبار آن است و کار فقیه ترسیم برنامه‌ای برای زندگی بشر است که تامین کننده سعادت دنیوی و اخروی باشد.

وی ضمن بیان اینکه حضرت امام خمینی (ره) فرمودند اسلام تنها به دنبال سعادت اخروی نیست بلکه سعادت دنیا و آخرت را دنبال می کند، تاکید کرد: پرسش‌های اقتصادی را بعضی از فقها جواب نمی‌دهند؛ زیرا قائلند که دین سیستم اقتصادی ندارد در حالی که امام خمینی (ره) نگاه متفاوتی داشتند و معتقد بودند که اسلام نگاه اقتصادی و حکومتی دارد.

حجت‌الاسلام امینی نژاد با تاکید براینکه باید هستی شناسی، انسان شناسی، معرفت نفس و حکمت عملی و علوم انسانی اسلامی داشته باشیم، گفت: انقلاب اسلامی بر اساس انسان شناسی ای که انسان را موجود طبیعی گیاهی حیوانی الهی می‌پندارد شکل گرفته و به همه نیاز‌های انسان توجه دارد.

استاد فلسفه اسلامی با بیان اینکه اصول فقه باید راه‌های استکشاف حکمت عملی را یاد دهد، افزود: در فضای اسلام مبتنی بر انسان شناسی معصومین قوانین باید جعل شوند؛ اگر علوم انسانی اسلامی از اسلام خارج شود استظهارات اصول فقه و فقه بسیار متفاوت خواهد شد و بدون استکشاف از تعالیم دین نمی‌توان قوانین دین را استکشاف کرد.

وی با اشاره به اینکه توفیقات و نحوه فقه حکومتی امام خمینی (ره) مرهون نگاه حکمی ایشان است، افزود: نگاه حکمی نشان می‌دهد که اسلام دستگاه فقهی دارد و اگر این نظام به درستی در جوامع اجرا شود از همه جوامع برتر خواهد شد؛ فقه تنها به دنبال این نیست که بعضی از مسائل بانکی حلال یا حرام است، بلکه فقه باید پاسخگوی مسائل عینی مردم باشد.

حجت‌الاسلام امینی نژاد با تاکید براینکه اگر نهج البلاغه را از فقه جدا کرد نگاه جامعی پیدا نمی‌شود، ابراز کرد: اگر از منظر حکمت عملی به فقه نگاه شود به همه جنبه‌ها توجه می شود؛ فقه منطقا ذیل حکمت عملی قرار دارد و استظهارات فقه براساس روح حاکم برشریعت است.