یادداشت؛
کتابخوانی سیره همیشگی امامین انقلاب
امامین انقلاب همواره بر کتاب و کتابخوانی توجهی ویژه داشته اند تا بدان جا که هرگز دست از علم آموزی بر نداشته و در حوزه های مختلف آشنا و مسلط به مباحثی هستند که شاید برای اهل حوزه اسامی آن هم نا مأنوس باشد!
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، دین الهی و تعلیمات نبی مکرم اسلام و ائمه طاهرین همواره بر علم آموزی تاکیدی ویژه داشته اند تا بدین جا که می فرماید: «اُطْلُبُوا اَلْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّينِ فَإِنَّ طَلَبَ اَلْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ» دانش را بجوييد هر چند در چين باشد كه طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است. (1)
به برکت تعالیم اسلام و مسیری که ائمه اطهار بر روی مسلمانان با نگارش کتب گشودند، امروزه هزاران جلد کتاب در سراسر جهان در حوزه های مختلف به تالیف رسیده است که منبعی غنی برای طالبان علم است. اگر چه که توجه به این نکته هم ضروری است که هر کتابی ارزش خواندن ندارد و یا مطالعه اش متوجه اهل آن است! امامین انقلاب نیز همواره بر این معنا توجهی ویژه داشته اند تا بدان جا که هرگز دست از علم آموزی بر نداشته و در حوزه های مختلف آشنا و مسلط به مباحثی هستند که شاید برای اهل حوزه اسامی آن هم نامانوس باشد! (2)
رهبر معظم انقلاب همانگونه که خود می فرمایند از کودکی تحت تربیت خانواده و پدر بزرگوارشان پیوندی نا گسستنی با کتاب بر قرار کرده اند که امروز نیز همان سنت پدری را در خانه خویش هم جاری ساخته اند تا جائی که به تعبیر ایشان هیچ کس بدون مطالعه سر بر بالین خواب نمی گذارد.
ایشان از روحیه مطالعه و علم آموزی پدر بزرگوارشان چنین یاد می کنند: «ما هیچ وقت خوابیدن آقا را یادمان نمی آید؛ همیشه آقا بیدار بود وقتی ما میخوابیدیم. کما اینکه هر وقت هم بیدار می شدیم، آقا بیدار بود. یعنی ایشان شب دیر می خوابیدند و مشغول مطالعه [بودند]. آن هم با چراغ های قدیمی کذایی! همینطور بغل چراغ می نشستند [ و مطالعه می کردند]. خیلی ایشان عاشق مطالعه بودند.» (3)
این عشق پدر بزرگوار رهبر معظم انقلاب به مطالعه تا بدان جا بود که حتی در دورانی که دیگر چشمانشان نابینا شده بود باز هم علاقه به مطالعه داشتند و این نقطه اشتراک ایشان و فرزندشان یعنی رهبر معظم انقلاب بود. ایشان از آن ایام چنین یاد می کنند:« سالی بود که آقا چشمش دیگر کاملا نابینا بود؛ آقا هیچ نمی دید. من منزل آقا که می آمدم برای آقا کتاب می خواندم. گاهی اوقات 4 ساعت، 5 ساعت برای آقا کتاب می خواندم. سرم همینطور گیج می خورد! دلم می سوخت برای آقا؛ آقا بنده خدا نشسته بود [و] همینطور [گوش می داد]. جایی را نمی دید؛ خب دلش می خواست کسی برایش کتاب بخواند. گاهی هم آنقدر می خواندم که آقا خسته می شد!» (4)
امام خامنه ای همواره مردم و خصوصا جوانان را توصیه به کتاب خوانی می کنند و با بهره گیری از جایگاه رهبری نظام جمهوری اسلامی و راهبری سیاسی، فکری و فرهنگی انقلاب که به‌طور طبیعی در کانون توجه علاقه‌مندان و رسانه‌ها قرار دارد، به ترویج کتابخوانی و معرفی کتاب در قالب یادداشت، دست‌نوشته و تقریظ‌هایی که در پایان مطالعه در همان کتاب می‌نویسند، می پردازند. از سوی دیگر، نباید از این مهم غافل شد که یکی از دلایل قوت‌گرفتن «ادبیات دفاع مقدس» و تبدیل‌شدن آن به درختی پهناور در ادبیات بعد از انقلاب، حمایت‌های ایشان بوده است.
ایشان در باب اهمیت کتاب خوانی می فرمایند:« من اگر بدانم هر روز یک ساعت باید حرف بزنم و نتیجه‌اش این باشد که مردم کتاب‌خوان بشوند، حاضرم روزی یک ساعت و نیم حرف بزنم! اگر این‌طوری بشود قضیه را حل کرد، حرفی نیست بله، ما باید عرضمان را به مردم بکنیم و بنده هم عرض می‌کنم، منتهی چیزهایی است که با گفتن تنها تمام نمی‌شود.» (5)
با دقت در آثار امام خمینی در می یابیم که توجه به کتاب و کتابخوانی نیز سیره همیشگی ایشان بوده است. وقتی از مطالعه و کتاب خوانی یک مرجع تقلید جهان اسلام سخن به میان می آید هرگز کسی تصور مطالعات کتب فلسفی، اجتماعی، رمان، مقالات و مجلات غربی و شرقی و به روز جهان به ذهنش خطور نمی کند. حاج سید احمد آقای خمینی در این باره می گوید:«این روزها امام نمی رسند که کتابهای داستانی و این طور چیزها را بخوانند. آن چیزی که من گفته‌ام این است که امام در زمان قدیم مثلاً نجف که بودند واقعاً شاید در روز صدها صفحه کتاب می خواندند، کتاب قصه یا مسایل اجتماعی، چندتا کتاب می آوردند بیست صفحه از این، ده صفحه از آن، پانزده صفحه از آن، ایشان اکثر داستانهای معروف را خوانده اند؛ حالا چه کتابهایی که جنبه سیاسی یا اجتماعی داشت، مثل «نگاهی به تاریخ جهان» نهرو، چه کتابهای تاریخی، کتابهایی مثل «شوهر آهو خانم» را از اول تا آخر خوانده اند! می خواهم بگویم امام از این سبک چیزها می خواندند.» (6)
با بررسی تاریخ شکار می گردد که رهبران نهضت های جهانی هرگز ابعاد شخصیت شان توان برابری با شخصیت حضرت امام خمینی را ندارد. شخصیتی که در عین حال رهبری یک نهضت جهانی در سطوح عمیق نظری را بر عهده دارد و از دیگر سوی خود نیز نظریه پرداز و صاحب اندیشه این نهضت است. در عین حال کتبی را مطالعه می کند که کمتر کسی حتی از روشنفکران نیز به سراغ مطالعه آن می رفتند. یادگار امام سید احمد آقا نقل می کنند:« امام مطالعه را دوست دارند و هنوز که هنوز است به قدری مطالعه می کنند که چشمشان خسته می شود. یادم هست در ایام تعطیلی که تابستانها به یکی از شهرها و یا تهران می آمدیم به قدری کتابهای متنوع مطالعه می کردند که صدای کسانی که برای ایشان کتاب تهیه می کردند درمی آمد. اکثر نوشته های نویسندگان بزرگ جهان را خوانده اند. چه در زمینه های اجتماعی و چه سیاسی، پر مطالعه ترین روحانی بودند. تاریخ ایران را بارها مطالعه کرده اند و تاریخ مشروطه را خوب می دانند.» (7)
کثرت مطالعه امام به حدی بود که خانواده ایشان نیز همواره امام را در حال مطالعه و بهره گیری از اوقاتشان می دیدند. دختر بزرگ ایشان نیز این سیره امام را متذکر می شود که «مطالعه امام، خیلی زیاد بود. من واقعاً وقتی وارد اتاق می شدم، می دیدم توی کتاب گم هستند. ایشان نشسته بودند و یک میز جلویشان بود. به بلندی یک متر دورشان کتاب بود که ایشان اصلاً گم بودند توی این کتابها. شاید مثلاً بعضیها شوخی می کردند، می گفتند: هنوز آقا بلند نشدند از جایشان، دوستان که می آمدند آقا را ببینند همیشه توی آن اتاق بودند. فقط وقتی چای می خواستند با قاشق می زدند توی نعلبکی یا به استکان چایی. موقع غذا بلند می شدند می آمدند.» (8)
در هر حال امامین انقلاب، همواره اهتمام جدی به مساله کتاب و کتابخوانی داشته اند؛ به طوری بررسی سیره امام خمینی رضوان الله تعالی علیه و رهبر معظم انقلاب محفوف به سیره علمی ایشان و کثرت مطالعه پیرامون هر مساله ای است که جامعه اسلامی با آن مواجه است و یا در آینده تمدنی خود با آن مواجه خواهد بود و همین مساله سبب شده است که امروزه پس از گذشت سی و اندی سال از رحلت رهبر کبیر انقلاب اسلامی هنوز اندیشه ها و بیانات ایشان تازگی دارد و کلید حل مسائل متععدی است که امروز با آن روبرو هستیم.
(1) روضة الواعظین , جلد۱ , صفحه ۱۱
(2) اشاره به خاطره‌ای از امیر شهرام ایرانی در رابطه با تسلط رهبر معظم انقلاب بر علوم دریایی و اصلاح مسیر زیر دریایی توسط ایشان
(3) خاطرات شفاهی رهبر معظم انقلاب
(4) همان
(5) بیانات در دیدار با برگزیدگان مراسم انتخاب کتاب (1372/7/11)
(6) برداشت‌هایی از سیره‌ی امام خمینی (ره)؛ جلد دو، صفحه 333
(7) برداشت‌هایی از سیره‌ی امام خمینی (ره)؛ جلد دو، صفحه 334
(8) برداشت‌هایی از سیره‌ی امام خمینی (ره)؛ جلد دو، صفحه 335
ارسال نظرات